Tου Βάιου Μαχμουντέ

Της άρεσε να καπνίζει, να πίνει ένα ποτηράκι παραπάνω και να κάνει δώρα στους αγαπημένους της. Το μεγαλύτερο δώρο όμως από όλα ήταν τα μελαγχολικά τραγούδια που μας χάρισε. Έτσι θα τη θυμόμαστε πάντα. Με νοσταλγία.

Tου Βάιου Μαχμουντέ

Της άρεσε να καπνίζει, να πίνει ένα ποτηράκι παραπάνω και να κάνει δώρα στους αγαπημένους της. Το μεγαλύτερο δώρο όμως από όλα ήταν τα μελαγχολικά τραγούδια που μας χάρισε. Έτσι θα τη θυμόμαστε πάντα. Με νοσταλγία.

Θυμάμαι που τη συνάντησα για πρώτη φορά πριν από χρόνια σε ένα ξενοδοχείο στο κέντρο της Αθήνας. Καθόταν ήσυχη και απαντούσε χωρίς δεύτερη σκέψη σε όλες τις ερωτήσεις, δυσκολεύοντας μερικές φορές τη μεταφράστρια. Δίπλα της είχε, όπως πάντα, ένα πακέτο με τα αγαπημένα της αμερικάνικα τσιγάρα (μια συνήθεια που κράτησε σχεδόν μέχρι το τέλος) και ήταν ντυμένη απλά, φορώντας γύρω από τον λαιμό της αμέτρητα χρυσαφικά και στα χέρια της πολύτιμα δαχτυλίδια. Δύσκολα ξεχνάς το θλιμμένο βλέμμα στα μάτια της, τη λυπημένη φωνή της αλλά και το υπέροχο χαμόγελό της που σε κέρδιζε αμέσως. Η ξυπόλητη τραγουδίστρια Σεζάρια Εβόρα ήταν μια γυναίκα που έφαγε τη ζωή με το κουτάλι, έζησε τη φήμη και τη δόξα σε μεγάλη ηλικία, αγάπησε την πατρίδα της και την πόλη Μιντέλο του νησιού Σάο Βισέντε στο Πράσινο Ακρωτήρι όσο τίποτε άλλο στη ζωή της και η μουσική κυλούσε πάντα στο αίμα της. Ήταν μια τραγουδίστρια που μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια, τραγουδούσε πάντα ξυπόλητη, μόνο και μόνο για να εκφράσει τη διαμαρτυρία της για τη φτώχεια του λαού της, και έγινε σύμβολο μιας ταπεινής χώρας. «Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα», έλεγε. «Ακόμη κι όταν δεν καταλαβαίνεις τους στίχους, νιώθεις τον ρυθμό του τραγουδιού».

Αυτοί που είχαν την τύχη να τη γνωρίσουν από κοντά σε μια από τις πολλές επισκέψεις της στην Ελλάδα, σίγουρα έχουν κάτι καλό να θυμούνται. Και δεν είναι μόνο τα «mornas» (μόρνας), τα τραγούδια της νοσταλγίας (Sodade) και της μελαγχολίας, ούτε φυσικά το κλασικό πλέον τραγούδι «Sodade», που όσες φορές κι αν το ακούσεις δεν θα το βαρεθείς ποτέ. Κάποιοι έβλεπαν στο πρόσωπό της την αγαπημένη τους θεία που τους περίμενε σπίτι με μια ζεστή αγκαλιά. Ενώ κάποιοι άλλοι απορούσαν με τη μανία της να κάνει συνέχεια δώρα – μια ακόμη από τις μεγάλες αδυναμίες της. Οτιδήποτε υπήρχε δίπλα της, από στυλό, μπρελόκ, διαφημιστικά μπλουζάκια μέχρι και αναπτήρες, όλα έμπαιναν κατευθείαν στην τσάντα της για να γίνουν στη συνέχεια δώρο σε κάποιο από τα αγαπημένα της πρόσωπα. Το μεγαλύτερο δώρο που έκανε στη ζωή της δεν ήταν τίποτε άλλο από τα τραγούδια της, τα οποία πρόσφερε απλόχερα, ζεσταίνοντας τις καρδιές των ανθρώπων.

Η Σεζάρια Εβόρα, που γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου του 1941, από πατέρα βιολονίστα και μητέρα μαγείρισσα, κατάφερε να κάνει μια καριέρα στη μουσική που πολλοί ονειρεύονταν. Ήταν κι αυτό αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, πάθους και επιμονής. Ο θείος της, Μπι Λέτσα, ποιητής, συγγραφέας και συνθέτης mornas, ήταν ο άνθρωπος που την ώθησε να ασχοληθεί με το τραγούδι. Αν και μικρή τραγουδούσε στα μπαρ και τα μπορντέλα της πόλης της, η Σεζάρια άργησε να ξεκινήσει την καριέρα της στη μουσική. Κάτι που συνέβη το 1987, στα 50 της χρόνια, τότε που έκανε τις πρώτες εμφανίσεις της στη Λισσαβώνα. Μερικά χρόνια αργότερα, με την κυκλοφορία του άλμπουμ «Miss Perfumado» (1992), το όνομά της θα κάνει τον γύρο του κόσμου και θα γευτεί τις δάφνες της επιτυχίας.

Τους τελευταίους μήνες η Σεζάρια Εβόρα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας. Την τελευταία φορά που την είδαμε να τραγουδάει ζωντανά στη χώρα μας, στο Θέατρο Λυκαβηττού τον περασμένο Ιούνιο, έδειχνε φανερά εξαντλημένη. Η ίδια προτίμησε να βάλει τέλος στην καριέρα της, ανακοινώνοντας τον Σεπτέμβριο ότι εγκαταλείπει το τραγούδι που τόσο αγάπησε. Άφησε την τελευταία της πνοή, σε ηλικία 70 ετών, το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου, σε νοσοκομείο του Σάο Βισέντε, στη γενέτειρά της στο Πράσινο Ακρωτήρι. «Έφυγε» από τη ζωή ευτυχισμένη. Αφού όλα όσα ήθελε τα είχε αποκτήσει. Και θα μείνει για πάντα χαραγμένη στις μνήμες των ανθρώπων ως ντίβα. Ξυπόλητη.