Ο Γιώργος Παπανδρέου ξεκινά το πρωθυπουργικό του ταξίδι με ένα υπουργικό σχήμα που δίνει αμέσως το μήνυμα ότι αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη για την πορεία της κυβέρνησης, χωρίς να κρύβεται πίσω από υπουργούς και με διάταξη τέτοια, ώστε όλα να είναι κάτω από τον πλήρη έλεγχό του.
Παπανδρεϊκό στο έπακρο το νέο Υπουργικό Συμβούλιο με μόλις δύο εσωκομματικούς αντιπάλους (Βενιζέλο και Λοβέρδο) τοποθετημένους έτσι ώστε να μην υπάρξει καμία δυνατότητα παρέκκλισης.
Γενικά ο τρόπος που σχηματίστηκε δίνει την αίσθηση του άγχους να μην «τραβήξει» κανείς περπατησιά και βέβαια αναδεικνύει στο έπακρο ότι όποιος φυσάει τον χυλό καίγεται και στο γιαούρτι.
Απ’ ό,τι φαίνεται κανείς δεν μπορεί να νιώθει πολύ σίγουρος στο πόστο του, αφού ο Γιώργος Παπανδρέου δεν δείχνει διατεθειμένος να διστάσει αν κάποιος κάνει το οποιοδήποτε παράπτωμα.
Πολλά είναι τα ερωτήματα για τον τρόπο άσκησης των αρμοδιοτήτων του Θόδωρου Πάγκαλου, που είναι υπεύθυνος για τους κύκλους Εξωτερικών – Άμυνας και Οικονομίας, όπως και η συνεργασία του με τον Βαγγέλη Βενιζέλο, αλλά και η σχέση του τελευταίου με τον Πάνο Μπεγλίτη.
Ερωτήματα προκύπτουν και από το πόσο πολιτικά «ψημένη» είναι η νέα υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη να διοικήσει ένα τόσο σημαντικό υπουργείο, να συγκρουστεί με συμφέροντα για την προώθηση φιλοπεριβαλλοντικών πολιτικών, αλλά και με τον μάλλον «ζοφερό» χώρο της Ενέργειας.
Τέλος, συνεργάτες του πρωθυπουργού έλεγαν χτες για την ανάγκη ύπαρξης πάγκου και αναζωογόνησης της Βουλής και ο ίδιος ο Παπανδρέου τόνισε ότι θα καλέσει προσωπικά ηγετικά στελέχη που έμειναν εκτός κυβέρνησης να προεδρεύσουν στις κοινοβουλευτικές επιτροπές. Έτσι στελέχη όπως η Βάσω Παπανδρέου, ο Κώστας Σκανδαλίδης και η Μαρία Δαμανάκη αναμένεται να βολιδοσκοπηθούν σχετικά, ενώ ο Χρήστος Παπουτσής και ο Πέτρος Ευθυμίου ως κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι είναι μόνιμα σε… προθέρμανση μήπως παίξουν στην κυβερνητική ομάδα.
Στα χνάρια του Ανδρέα λοιπόν επιχειρεί να κινηθεί ο Γιώργος Παπανδρέου, αφού διαβαίνοντας την πόρτα του Μαξίμου φρόντισε να δημιουργήσει ένα ισχυρό πρωθυπουργικό γραφείο απέναντι σ’ ένα απολύτως ελεγχόμενο Yπουργικό Συμβούλιο.
Αν η παθογένεια του πολιτικού συστήματος ήταν μέχρι πρότινος οι υπουργικές «βαρονίες» που αντιμετώπισαν και ο Κώστας Σημίτης και ο Κώστας Καραμανλής, ακόμη και ο Ανδρέας Παπανδρέου μετά το 1985, το ερώτημα είναι αν περάσαμε στην άλλη όχθη, όπου ο ασφυκτικός κεντρικός έλεγχος αφήνει ελάχιστα περιθώρια δημιουργίας, πρωτοβουλίας αλλά και κινήσεων στην πλειονότητα των υπουργών.
Από το πρωθυπουργικό κράτος περάσαμε στο υπερπρωθυπουργικό και το μεγάλο στοίχημα είναι αν με αυτόν τον τρόπο ο νέος πρωθυπουργός θα υπερκεράσει έλλειψη συντονισμού, υπουργικούς αυτοσχεδιασμούς, ατυχείς επιλογές, τραγικά λάθη και άγονες ενδοκυβερνητικές αντιπαραθέσεις προς όφελος της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας του κυβερνητικού έργου.
Άνετη κηδεμονία
Το Yπουργικό Συμβούλιο που παρουσίασε προχθές ο Γιώργος Παπανδρέου κατατρύχεται από την αγωνία της επιτυχίας, αλλά και τη σιγουριά της άνετης κηδεμονίας. Στα πολύ δύσκολα πόστα μπήκαν οι έμπειροι και δοκιμασμένοι, ενώ οι καινούργιοι δείχνει να «καλύπτονται» από το πρωθυπουργικό γραφείο. Και κανείς υπουργός δεν… έμεινε μόνος του. Έχει από κοντά έναν υφυπουργό με άμεση σχεδόν αναφορά στον Γιώργο Παπανδρέου.
Οι περισσότεροι υπουργοί εισέρχονται με το «καλημέρα σας» σε κυβερνητικό πόστο με μηδαμινή σχεδόν πείρα διοίκησης, θυμίζοντας σε πολλούς τους υπουργούς του 1981, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου σύστηνε στην κοινωνία το πολιτικό του προσωπικό.
Ο Γιώργος Παπανδρέου ήθελε να δώσει προφίλ νεανικότητας στην κυβέρνηση που παρουσίασε επιφυλάσσοντας σε όλους μεγάλες εκπλήξεις, όπως η επιλογή της Τίνας Μπιρμπίλη ως υπουργού Περιβάλλοντος με την τοποθέτηση ως υφυπουργού του πανεπιστημιακού καθηγητή Γιάννη Μανιάτη.
Tο κυβερνητικό σχήμα
Η «α λα Σαρκοζί» κίνησή του σίγουρα είναι υψηλού ρίσκου, όχι επειδή αμφισβητεί κάποιος a priori τις ικανότητες των νέων και κάποιων άγουρων πολιτικά στελεχών που έπεσαν στα βαθιά, όσο γιατί γνωρίζουν πολύ καλά τον δυσκίνητο, δύσβατο, αρτηριοσκληρωτικό και ναρκοθετημένο δημόσιο τομέα, όπου ο υπουργός δεν αρκεί να συντονίζει, να κατευθύνει και να προσανατολίζει, αλλά πρέπει να ασκεί ουσιαστική διοίκηση και έλεγχο, ενώ το γραφείο του πρέπει να κάνει και τη λάντζα.
Το κυβερνητικό σχήμα που ορκίστηκε χθες μπορεί να είναι το μικρότερο που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια, αλλά σίγουρα δεν είναι μικρό. Προς το μεσαίο φέρνει, με 37 συνολικά στελέχη και μάλιστα έναν αντιπρόεδρο και δύο υφυπουργούς να ορκίζονται ως συνεργάτες του πρωθυπουργού και με αποστολή την ευόδωση τ ου κυβερνητικού έργου.
Ενδιαφέρον στοιχείο της κυβέρνησης δεν είναι η αναμενόμενη εμπιστοσύνη που έδειξε ο Γιώργος Παπανδρέου στα στελέχη που στήριξαν την καθημερινότητά του τα πέτρινα χρόνια της αντιπολίτευσης, όπως ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ο Γιάννης Ραγκούσης, η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, η Λούκα Κατσέλη, ο Δημήτρης Ρέππας και ο Χάρης Καστανίδης, όσο τα δίδυμα και τρίδυμα που έφτιαξε σε χώρους τους οποίους ο ίδιος δεν είναι ίσως τόσο σε θέση να ελέγξει εκ του σύνεγγυς.
- Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, για παράδειγμα, έχει ενδιαφέρον πώς θα κινηθεί ως η «γέμιση» στο σάντουιτς του Θόδωρου Πάγκαλου, αντιπρόεδρου με εντολή συντονισμού του ΚΥΣΕΑ και της Οικονομίας, και του Πάνου Μπεγλίτη, αναπληρωτή Άμυνας, που μάλιστα θα αναλάβει και τον κρισιμότερο τομέα των στρατιωτικών εξοπλισμών.
- Αν κανείς αναλογιστεί ότι το χαρτοφυλάκιο της διπλωματίας το έχει αναλάβει ο ίδιος ο Παπανδρέου, αυτό σημαίνει ότι και στο επίπεδο της αμυντικής διπλωματίας οι κινήσεις του είναι μάλλον περιορισμένες και ο ίδιος θα πρέπει να οπλιστεί με πολλή υπομονή.
- Αναρωτιούνται πολλοί: Αν η διά βίου μάθηση (έρευνα και κατάρτιση) πέρασε στα χέρια της υπουργού Παιδείας Άννας Διαμαντοπούλου (και μάλλον στην προσωπική φίλη και συνεργάτιδα – υφυπουργό Εύη Χριστοφιλοπούλου) και το συμμάζεμα των ασφαλιστικών ταμείων στον έμπειρο Γιώργο Κουτρουμάνη, τι αλήθεια απέμεινε στον Ανδρέα Λοβέρδο εκτός από το να υποδέχεται τους ανέργους του Λαναρά και να επιχειρεί να διασώσει ημιναυαγισμένες επιχειρήσεις;
- Η ευχέρεια που δόθηκε στην Άννα Διαμαντοπούλου να επιλέξει την πολιτική της φίλη Εύη Χριστοφιλοπούλου μοιάζει με πολιτική εύνοια, αφού οι περισσότεροι – πλην ίσως του έμπειρου Δημήτρη Ρέππα και του πρώτου τη τάξει Γιάννη Ραγκούση – δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα. Έχει όμως δίπλα της τον προσωπικό φίλο και παλιό συνεργάτη του Γιώργου Παπανδρέου στο ίδιο υπουργείο Γιάννη Πανάρετο, που όμως είναι «κόκκινο πανί» για τους πανεπιστημιακούς.
- Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης πέφτει για μια ακόμα φορά στα βαθιά και μάλιστα σε μια περίοδο που τα σώματα ασφαλείας μοιάζουν διαλυμένα, ενώ στοίχημα αποτελεί το ζήτημα της πολιτικής προστασίας που ανέλαβε ο συγκοινωνιολόγος – περιβαλλοντολόγος Σπύρος Βούγιας.
- Εμπειρία, γνώση και δυναμισμό εμπνέει το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, όπου ο Δημήτρης Ρέππας με τον Γιάννη Μαγκριώτη και τον Νίκο Σηφουνάκη μοιάζει να μπορούν να συνεργαστούν αρμονικά και δημιουργικά.
- Παράξενο μοιάζει το δίδυμο του υπουργείου Υγείας, όπου η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου θα έχει ως υφυπουργό ένα από τα πιο προβεβλημένα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, τη Φώφη Γεννηματά, που ήλπιζε σε πιο εντυπωσιακό κυβερνητικό ντεμπούτο μετά και τα αλλεπάλληλα προβλήματα των τελευταίων χρόνων. Ωστόσο και οι δύο κυρίες είναι γνωστές για τον κομματικό πατριωτισμό και το ήθος τους κι έτσι αναμένεται να ριχτούν με τα μούτρα στη δουλειά.
- Το δίδυμο Κατερίνας Μπατζελή – Μιχάλη Καρχιμάκη μοιάζει ταιριαστό και η Κρήτη εκπροσωπείται διπλά στην κυβέρνηση, αφού απροσδόκητα μπήκε στο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας ο πρώην ευρωβουλευτής και νυν βουλευτής Ηρακλείου Σταύρος Αρναουτάκης με αντικείμενο τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
- Καθαρό μοιάζει το τοπίο για τον υπερυπουργό Δικαιοσύνης (και Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) Χάρη Καστανίδη, με τον χαμηλών τόνων Αχαιό Απόστολο Κατσιφάρα και στο Πολιτισμού – Τουρισμού με τον Παύλο Γερουλάνο και την Άντζελα Γκερέκου (από τις λίγες που κράτησαν τον αντιπολιτευτικό τους τομέα).
- Γιάννης Ραγκούσης – Ντίνος Ρόβλιας και Θεοδώρα Τζάκρη στο Εσωτερικών και Γιώργος Παπακωνσταντίνου – Φίλιππος Σαχινίδης στο Οικονομικών μοιάζουν σαν έτοιμοι από καιρό να αναλάβουν τους ρόλους και μάλλον θα έχουν καλή συνεργασία.
Λείπει η Ήπειρος
Ισορροπημένη μοιάζει και η γεωγραφική κατανομή των υπουργείων, αν και δύο περιοχές μάλλον είναι παραπονούμενες: Η Θεσσαλία και η Ήπειρος. Ο κάμπος, που «καταπρασίνισε», εκπροσωπείται μόνο από τον Φ. Σαχινίδη. Μια σειρά στελεχών, όπως για παράδειγμα ο Κώστας Καρτάλης, καθηγητής Περιβάλλοντος και ο πολύ στενός συνεργάτης του Γ. Παπανδρέου Βαγγέλης Παπαχρήστος μένουν στον πάγκο ελπίζοντας σε μια επόμενη ευκαιρία.
Στον πάγκο, στο όνομα της φρέσκιας εικόνας, έμειναν και ηγετικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ με αυτόνομο ρόλο, φυσιογνωμία και πολιτικό προφίλ, όπως ο Κώστας Σκανδαλίδης, η Βάσω Παπανδρέου και ο Γιώργος Φλωρίδης.
Μάλιστα το αντίβαρο της αντιπροεδρίας Πάγκαλου δημιούργησε ερωτήματα, αν και στο πρόσωπό τους φαίνεται να συμπυκνώθηκε το κυβερνητικό παρελθόν, αφού είναι τα μόνα ίσως στελέχη – μαζί με Πάγκαλο, Βενιζέλο και Κακλαμάνη – που μεσουράνησαν πολιτικά και συνεχίζουν ακάθεκτοι.
Έκπληξη προκάλεσε και η απουσία από το σχήμα του Χρήστου Παπουτσή, που στήριξε ενεργά και δυναμικά σε κάθε φάση τον Γιώργο Παπανδρέου. Θα είναι γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και θα παίρνει μέρος στον πρωινό καφέ, όπως θέλουν οι πληροφορίες, αποτελώντας ενδεχομένως τη χρυσή εφεδρεία.
Αίσθηση προκάλεσε και η απουσία του Θανάση Τσούρα, που μαζί με τον Μιλτιάδη Παπαϊωάννου επανήλθαν στη Βουλή και όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν στενοί συνεργάτες του Γιώργου Παπανδρέου.
Πολλοί δεν αναζητούν άλλες προθέσεις σ’ αυτές τις απουσίες όσο τον «φρέσκο αέρα» που ήθελε ο πρωθυπουργός να πνέει στην κυβέρνησή του. Και για όσους αρέσκονται στη στατιστική, από τα 36 μέλη του Yπουργικού Συμβουλίου μόνο τα 10 έχουν κυβερνητική πείρα (Παπανδρέου – Πάγκαλος – Βενιζέλος πρωταθλητές), ενώ οι 26 αναλαμβάνουν για πρώτη φορά ”υπουργικό θώκο, παρ’ ότι κάποιοι έχουν χρηματίσει γενικοί γραμματείς ή σύμβουλοι υπουργών (Χριστοφιλοπούλου, Ξενογιαννακοπούλου κ.ά.).