Στη διάρκεια του 18ου αιώνα στις Ηνω­μένες Πολιτείες Αμερικής συνέβησαν διάφορες και ραγδαίες εξελίξεις, έτσι που η Αμερική έμοιαζε να παίρνει ταχύρρυθμα μαθήματα Ιστορίας.

Μια ελληνική λεπτομέρεια

Όπως είδαμε μόλις πιο πάνω, οι ΗΠΑ είχαν εχθροπραξίες με τους Άγγλους στη διάρκεια του ναυτικού αποκλεισμού. Τότε έπλευσε προς τη Μεσόγειο μια αμερικανική μοίρα υπό τον πλοίαρχο Stephen Decatur. Αυτή η ναυτική δύναμη παρέμεινε στη Μεσόγειο, όπου μάλιστα διευθέτησε επιτυχώς και μια διαφορά με τους Βερβερίνους πειρατές στο Αλγέρι, οι οποίοι εί­χαν θίξει εμπορικό πλοίο αμερικανικών συμφε­ρόντων. Η αμερικανική αυτή μοίρα έπλεε στη Μεσόγειο όλα τα χρόνια της Ελληνικής Επα­νάστασης εναντίον του τουρκικού ζυγού. Τότε ο πλοίαρχος εκδήλωσε το έντονο ενδιαφέρον του να αγοράσει ένα ελληνικό νησί προκειμέ­νου να το προσαρτήσει στις ΗΠΑ. Το νησί αυ­τό θα αποτελούσε ναυτική βάση των ΗΠΑ και σκεφτόταν να είναι ένα μεταξύ της Κέας, της Πάρου και της Μήλου. Άρα μάλλον θα πρέπει να θεωρήσουμε αφελή την άποψη εκείνη που θέλει τους Αμερικανούς να ενδιαφέρονται για τη ναυτική βάση της Σούδας την εποχή που η χώρα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ.

Αμερικανική εξωτερική πολιτική

Το 1823 η γνωστή μας Ιερή Συμμαχία σχεδίαζε να επέμβει προκειμένου να καταστείλει τις εξε­γέρσεις στις ισπανικές αποικίες. Τότε ο πέμπτος μόλις πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε έμεινε στην ιστορία γιατί διετύπωσε το γνωστό δόγμα Μονρόε, βάσει του οποίου ήθελε να αποτρέψει περαιτέρω εμπλοκή των ευρωπαϊκών δυνάμε­ων στην αμερικανική ήπειρο. «Οι ΗΠΑ δεν ανέ­χονται και δεν επιτρέπουν επέμβαση από άλλη ήπειρο στην Αμερική». Ωστόσο αυτό το δόγμα ουδόλως βασιζόταν στην αρχή της αμοιβαιότη­τας, όπως θα προσέτρεχε να συμπεράνει ένας βιαστικός κριτής της Ιστορίας. Έτσι, προς απο­φυγή παρεξηγήσεων, οι σεβαστές και ολοένα επεκτεινόμενες ΗΠΑ έσπευσαν να διευκρινί­σουν λίγα χρόνια αργότερα διά στόματος επί­σης του προέδρου τους Τζάκσον το 1830 ότι οι ΗΠΑ διατηρούν το αναφαίρετο δικαίωμα «να επεμβαίνουν όπου κρίνουν ότι πρέπει να προ­στατευθούν η Ελευθερία, η Δημοκρατία και τα συμφέροντά τους». Έτσι καταλύεται και τυπικά η περίφημη υποθήκη του Ουάσιγκτον περί ου­δετερότητας.

Η αρχή του «αμερικανικού ονείρου»

Είμαστε στον 18ο αιώνα και ήδη οι ΗΠΑ αρ­χίζουν να δέχονται ένα πρωτοφανές μετανα­στευτικό κύμα, όπου μέσα σε περίπου εξήντα χρόνια αποβιβάστηκαν στις ακτές της χώρας περί τα είκοσι εκατομμύρια Ευρωπαίων. Ο Ατ­λαντικός γέμισε, λόγω βιομηχανικής επανά­στασης, με ατμοκίνητα πλέον πλεούμενα που αντικαθιστούσαν τα παρωχημένα πλέον ιστι­οφόρα, φορτωμένα με μετανάστες από κάθε χώρα, που μαζί με τις φτωχές αποσκευές τους κουβαλούσαν πλούσια όνειρα για μια καλύτε­ρη ζωή, δημιουργώντας έτσι τον αμερικανικό μύθο που θα κορυφωθεί και θα αντικαταστα­θεί αργότερα με το «αμερικανικό όνειρο». Οι περισσότεροι από τους μετανάστες κατάγο­νταν από τη «μητέρα πατρίδα», την Αγγλία, η οποία εκείνη την εποχή βρισκόταν σε πλήρη δημογραφική έκρηξη. Μαζί τους κατέφθαναν και οι άσπονδοι γείτονες Ιρλανδοί, οι οποίοι είχαν αποδυναμωθεί εξαιτίας της αγγλικής κατοχής και του λιμού. Ακολουθούσαν οι Γερ­μανοί, μάλιστα η γλώσσα της Μεσοδυτικής Αμερικής ήταν για πολλά χρόνια τα γερμα­νικά, και οι μετανάστες από τις σκανδιναβι­κές χώρες. Κατά κύματα συνέρεαν Ισπανοί, Πορτογάλοι και Ιταλοί, όπως και από ανατο­λικότερες περιοχές της Ευρώπης, τη Ρωσία, την Πολωνία και την Ελλάδα. Η Αμερική της ελευθερίας βρισκόταν στο απόγειό της όταν απέκτησε και το απόλυτο σύμβολό της, το άγαλμα της Ελευθερίας, που κατασκευάστηκε στη Γαλλία, μιας και υπήρξε δώρο της γαλλι­κής κυβέρνησης στον λαό του νέου κόσμου από τον γλύπτη Μπαρτολίνι. Το άγαλμα αυτό στήθηκε το 1886 μπροστά από το Μανχάταν και αποτελεί από τότε το ισχυρό σύμβολο του αμερικανικού ονείρου. Με τους μετανάστες η χώρα άλλαξε την πληθυσμιακή της σύνθεση, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή αποτελούνταν κατά κύριο λόγο από διαμαρτυρόμενους Άγ­γλους και μαύρους δούλους. Τότε η Καθολική Εκκλησία έθεσε γερά θεμέλια για να εξελι­χτεί σε κυρίαρχη αμερικανική θρησκεία.

Βόρειοι και Νότιοι

Εκείνη την περίοδο ήταν που ξέσπασε η με­γαλύτερη κρίση στην ιστορία του νεοσύστα­του ομόσπονδου κράτους των ΗΠΑ. Το μεγα­λύτερο μεταναστευτικό κύμα το δέχτηκαν οι νότιες πολιτείες, οι οποίες βρίσκονταν στα χέρια των ιδιοκτητών τεραστίων φυτειών που τις καλλιεργούσαν με νέγρους δούλους δίχως κανένα ανθρώπινο δικαίωμα. Αντίθετα στις βόρειες πολιτείες ο πληθυσμός αποτελούνταν από ελεύθερους εργάτες και εμπόρους. Εκεί αναπτύσσονταν οι μεγάλες πόλεις, όπως η Νέα Υόρκη και η Βοστώνη. Τα συμφέροντα των μεν και των δε ήταν αλληλοσυγκρουόμενα. Οι καλλιεργητές του Νότου ήθελαν να εξάγουν στις αγορές απρόσκοπτα το βαμβάκι που καλλιεργούσαν, ενώ αντίθετα οι βιομήχανοι του Βορρά ήθελαν να προστατεύσουν τις δικές τους βιομηχανίες από τον ευρωπαϊκό ανταγω­νισμό. Τις διαφορές ωστόσο στα συμφέροντα επέτειναν εκρηκτικά και οι διαφορετικές νο­οτροπίες που πρέσβευαν οι αριστοκράτες του Νότου με τους αστούς του Βορρά. Αφορμή για την αναπόφευκτη ρήξη έφερε η εκλογή στην αμερικανική προεδρία του Αβραάμ Λίνκολν, που υπήρξε δηλωμένος εχθρός της δουλείας. Έτσι το 1860 οι πολιτείες του Νότου αποσχί­στηκαν και σχημάτισαν μια συνομοσπονδία δώδεκα πολιτειών του Νότου με πρόεδρο τον Τζέφερσον Ντέιβς. Αν και ως αιτία του πολέ­μου υπήρξε η κατάργηση της αισχρής δουλείας, το βασικό θέμα το οποίο έθεσαν οι ομό­σπονδοι ήταν το δικαίωμα της απόσχισης που δεν προβλεπόταν από το αμερικανικό Σύνταγμα. Τότε η Αμερικανική Ένωση, διαβλέποντας, πολύ σωστά, ότι το αίτημα της απόσχισης δυ­ναμίτιζε την ίδια την ύπαρξη των ΗΠΑ, αρνή­θηκε να τους παραχωρήσει αυτό το δικαίωμα και έτσι ξεκίνησε ο αιματηρός ενδοαμερικανικός πόλεμος, ο οποίος διήρκεσε από τις 18 Απριλίου του 1861 έως τις 14 Απριλίου του 1865.

xenofonb@gmail.com