Τα κρίσιμα ορόσημα μέχρι τον Ιούλιο
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ
τεύχος 1961
23-3-2017
Λίγο ή πολύ, αυτά ανάγονται στη σφαίρα της σεναριολογίας (ενίοτε και της επιστημονικής φαντασίας) και τελικώς αυτό που μένει είναι η σκληρή πραγματικότητα των αριθμών: για να ξεπεράσουμε τον σκόπελο του Ιουλίου χρειαζόμαστε πάνω από 7,5 δισ. ευρώ διαθέσιμα. Όλα κι όλα τα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων της Γ ενικής Κυβέρνησης ήταν περίπου 11 δισ. ευρώ στο τέλος Ιανουαρίου και βαίνουν μειούμενα καθώς, εκτός από τα ομόλογα του Ιουλίου, υπάρχουν και άλλες υποχρεώσεις που πρέπει να αποπληρωθούν νωρίτερα.
Μείον είναι το ταμείο και κατά την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού. Μπορεί να προβάλλονται τα πρωτογενή πλεονάσματα – μαμούθ του πρώτου διμήνου, ωστόσο – εξ’ ορισμού – αυτά δεν περιλαμβάνουν τις δαπάνες για την καταβολή των τόκων. Επίσης όλοι οι μήνες μέχρι και τον Ιούνιο είναι ούτως ή άλλως προγραμματισμένο να είναι ελλειμματικοί.
Ήταν γνωστό από τον περασμένο Νοέμβριο, όταν έμπαιναν οι τελευταίες «πινελιές» στον προϋπολογισμό του 2017, ότι το πρώτο εξάμηνο θα δημιουργηθούν ταμειακά ελλείμματα της τάξεως των 4 δισ. ευρώ.
Και αυτό διότι όλες οι μεγάλες φορολογικές υποχρεώσεις της φετινής χρονιάς είναι προγραμματισμένο να βεβαιωθούν το δεύτερο εξάμηνο της φετινής χρονιάς. Οι δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος θα υποβληθούν από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο, αλλά η πρώτη δόση δεν πρόκειται να καταβληθεί πριν από το τέλος Ιουλίου.
Το δεύτερο εξάμηνο θα πληρωθούν και οι περισσότερες δόσεις του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων, ενώ, όσον αφορά τον ΕΝΦΙΑ, από… Αύγουστο και βλέπουμε. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθούν και τα τέλη κυκλοφορίας του 2018 για να αποδειχτεί ότι το 60% των συνολικών φορολογικών εσόδων θα εισπραχθεί μετά το τέλος Ιουνίου.
Χωρίς συντάξεις, δήμους, νοσοκομεία;
Τι αποδεικνύουν οι αριθμοί; Ότι, χωρίς δάνειο, το Ελληνικό Δημόσιο θα βρεθεί στο τέλος Ιουνίου:
Να έχει συσσωρεύσει νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον ιδιωτικό τομέα – τα πρώτα δείγματα φάνηκαν ήδη στα στοιχεία Ιανουαρίου, ενώ και τον Φεβρουάριο δόθηκαν μόλις 70 εκατ. ευρώ για αποπληρωμή υποχρεώσεων που φυσικά δεν κάλυψαν τις καινούργιες οφειλές που δημιουργήθηκαν.
Να έχει «παγώσει» την καταβολή δαπανών άνω των 4 δισ. ευρώ μόνο και μόνο για να μηδενίσει τα ταμειακά ελλείμματα που προβλέπεται να δημιουργηθούν μέχρι τότε.
Όσον αφορά το τραπεζικό υπόλοιπο των φορέων του Δημοσίου, αναμένεται να είναι αισθητά μειωμένο σε σχέση με τα τωρινά επίπεδα. Στο τέλος Ιανουαρίου οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης μοιράζονταν συνολικά περί τα 11 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό εκτιμάται ότι έχει ήδη μειωθεί.
Σε κάθε περίπτωση αυτά τα χρήματα δεν μπορούν να διατεθούν για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου τον Ιούλιο (δηλαδή για τα 7,4 δισ. ευρώ που απαιτούνται προκειμένου να αποπληρωθούν τα ομόλογα που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), πολύ απλά διότι αυτό θα σημαίνει ότι:
♦Τα ασφαλιστικά ταμεία θα μείνουν χωρίς ένα ευρώ στο ταμείο για την πληρωμή των συντάξεων (ο λογαριασμός τους έχει αυτή τη στιγμή υπόλοιπο περίπου 2,6 δισ. ευρώ).
♦ Οι δήμοι δεν θα έχουν πλέον διαθέσιμα, ενώ κάτι αντίστοιχο θα συμβεί και με τα νοσοκομεία.
Ημερομηνίες – σταθμοί
Υπ’ αυτά τα δεδομένα το ενδιαφέρον εστιάζεται πλέον στο κατά πόσο μπορεί να κλείσει η συμφωνία με τους δανειστές χωρίς να επαναληφθεί και φέτος το οριακό σκηνικό του καλοκαιριού του 2015, κάτι που – δημοσίως τουλάχιστον – απεύχονται όλες οι πλευρές. Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα στις διαπραγματεύσεις, τα επόμενα χρονικά «ορόσημα» είναι τα εξής:
1 Το πρώτο «ορόσημο» είναι η σημερινή ημέρα. Το βράδυ είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις σε επίπεδο Brussels Group.
Αν και από την Τρίτη έχει επικρατήσει «σιγή ασυρμάτου» από τη βελγική πρωτεύουσα, το ζητούμενο παραμένει το εξής: να υπάρξει σημαντική πρόοδος στα τρία φλέγοντα ζητήματα της διαπραγμάτευσης (το εργασιακό, το φορολογικό και το ενεργειακό), ώστε να απομείνουν μόνο οι τεχνικές λεπτομέρειες για την οριστικοποίηση της τεχνικής συμφωνίας (το λεγόμενο Staff Level Agreement). Με την προσθήκη και του υπουργού Περιβάλλοντος Γιώργου Σταθάκη, η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα έγινε τετραμελής: Τσακαλώτος, Αχτσιόγλου, Σταθάκης, Χουλιαράκης.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι πίσω από την ευρεία εκπροσώπηση κρύβεται η προσπάθεια να κλείσουν συνολικά τα μεγάλα θέματα που παραμένουν σε εκκρεμότητα, με την ελληνική πλευρά να εξασφαλίζει κάποιες από τις διεκδικήσεις της, ταυτόχρονα όμως να οπισθοχωρεί σε κάποιες άλλες.
Ζωτικής σημασίας σε αυτή τη φάση είναι το θέμα του συνταξιοδοτικού. Φαίνεται να έχει γίνει αποδεκτή η μεταφορά της μείωσης των συντάξεων για το 2020, αλλά δεν έχει φύγει από το τραπέζι το αίτημα για «σπάσιμο» των περικοπών σε δόσεις. Η ελληνική πλευρά έχει συνειδητοποιήσει ότι ο συνδυασμός της μείωσης του αφορολογήτου και της περικοπής των συντάξεων μπορεί να οδηγήσει σε περικοπές άνω του 15% για πολλές εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους.
Η κυβέρνηση θέλει να «προστατέψει» τους περίπου 1,3 εκατ. συνταξιούχους που αμείβονται με έως και 700 ευρώ τον μήνα, αντιλαμβανόμενη βέβαια ότι αυτό θα προκαλέσει μειώσεις αποδοχών άνω του 10% στους υπόλοιπους που παίρνουν περισσότερα. Αυτό το μεσοσταθμικό 10% θέλει να το «σπάσει» σε τρεις ετήσιες δόσεις για να μην βρεθούν οι συνταξιούχοι το 2019 να χάνουν περίπου 600 ευρώ τον χρόνο λόγω αφορολογήτου και το 2020 άλλα 1.000 – 2.000 ευρώ (ανάλογα με τη σύνταξη του καθενός) λόγω της περικοπής της σύνταξης.
Από το τραπέζι φαίνεται να έχει ήδη φύγει το θέμα της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς. Ουσιαστικά αυτό που συζητείται είναι μια ακόμη – η 14η κατά σειρά – περικοπή των συντάξεων. Για να εξασφαλίσει όμως η ελληνική πλευρά τη σταδιακή περικοπή, κάτι θα πρέπει να δώσει.
♦Θα είναι το «πακέτο» με τα ενεργειακά;
♦ Θα γίνει από σήμερα αποδεκτό το αίτημα των δανειστών για μεταβίβαση παραγωγικών μονάδων της ΔΕΗ;
Μέχρι σήμερα το βράδυ θα έχουν φανεί τα πρώτα δείγματα.
2 Το δεύτερο ορόσημο είναι το Εurogroup της 7ης Απριλίου. Ουδείς περιμένει πλέον ότι μέχρι τότε θα έχει υπάρξει πλήρης συμφωνία, καθώς στο διάστημα που απομένει δεν υπάρχει χρόνος να προχωρήσουν οι διαβουλεύσεις για τα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά και για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος.
Το ζητούμενο είναι μέχρι τις 7 Απριλίου να γίνει αυτό που ήταν προγραμματισμένο να γίνει έως τις 20 Μαρτίου: να υπάρξει το περίφημο Staff Level Agreement. Αυτό προϋποθέτει ότι θα έχουν κλείσει τα εργασιακά, τα ενεργειακά, όλα τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης (είναι περισσότερα από 40, αλλά έχουν φύγει από την επικαιρότητα εξαιτίας του ότι κυριαρχούν το αφορολόγητο και οι συντάξεις) και ότι θα έχει παρατηρηθεί σημαντική πρόοδος στο πακέτο των μέτρων που θα υιοθετηθεί μετά το 2019.
Για να φτάσουμε στην τεχνική συμφωνία της 7ης Απριλίου δεν αποκλείεται να χρειαστεί μια ακόμη αποστολή του κουαρτέτου στην Αθήνα. Το αν αυτό θα συμβεί ή όχι, ουσιαστικά θα φανεί μέσα στην ημέρα.
3 Το τριήμερο 21-23 Απριλίου είναι το επόμενο χρονικό ορόσημο. Στις 21 Απριλίου η Ελληνική Στατιστική Αρχή θα ανακοινώσει το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2016 και ουσιαστικά θα επιβεβαιώσει ή θα διαψεύσει την ελληνική κυβέρνηση, η οποία μιλάει για υπεραπόδοση κατά την εκτέλεση του περυσινού προϋπολογισμού.
Τα στοιχεία – τα οποία θα πρέπει να πιστοποιηθούν και από την Εurostat – ουσιαστικά θα πρέπει να αποτελέσουν μια σαφή απάντηση στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο έβλεπε μέχρι τώρα πρωτογενές πλεόνασμα μόλις 0,9% για το 2016. Αν επιβεβαιωθεί η ελληνική εκτίμηση για πλεόνασμα άνω του 3% του ΑΕΠ, θα είναι ένα πολύ θετικό στοιχείο στην κατεύθυνση του περιορισμού των δημοσιονομικών μέτρων για την περίοδο μετά το 2019.
Το τριήμερο 21-23 Απριλίου όμως δεν είναι σημαντικό μόνο λόγω της ΕΛΣΤΑΤ, αλλά και λόγω της εαρινής συνόδου του ΔΝΤ, που είναι προγραμματισμένη για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Στην πραγματικότητα, εφόσον μέχρι τότε έχουν όλα κυλήσει ομαλά και έχει επέλθει η τεχνική συμφωνία, στην Ουάσιγκτον θα αναζητηθεί το «κλείδωμα» της συμμετοχής του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα.
Για να συμβεί αυτό βέβαια θα πρέπει να ολοκληρωθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό οι διαπραγματεύσεις και για τα δύο μείζονα θέματα του ελληνικού ζητήματος: τα πρωτογενή πλεονάσματα μετά το 2019 αλλά και τον τρόπο εφαρμογής των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος. Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς ότι συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα σημαίνει υπογραφή ξεχωριστού μνημονίου με το ΔΝΤ, έστω και αν η διάρκειά του είναι μόλις 15-16 μήνες.
4 Για τις 22 Μαΐου είναι προγραμματισμένο το επόμενο Ευrogroup. Αυτό είναι το πραγματικό ορόσημο για την πλήρη συμφωνία. Φυσικά θα πρέπει να έχει προηγηθεί η ψήφιση δεκάδων νομοθετικών διατάξεων από την ελληνική Βουλή, μεταξύ των οποίων τα μέτρα, τα αντίμετρα, τα εργασιακά, τα ασφαλιστικά, τα ενεργειακά, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός και πλήθος άλλων παρεμβάσεων.
Μόνο με την πλήρη συμφωνία θα ανοίξει ο δρόμος για την εκταμίευση της επόμενης δόσης προς την Ελλάδα. Φυσικά το διακύβευμα δεν είναι μόνο η δόση, αλλά και το μέλλον του ελληνικού χρέους. Συμφωνία για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα θα σηματοδοτήσει τον χαρακτηρισμό του ελληνικού χρέους ως δυνάμει βιώσιμου, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο και για τη συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
5 Τελευταίοι χρονικοί σταθμοί θα είναι η συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕSΜ για την απελευθέρωση της δόσης (δεν έχει γίνει καμία δημόσια συζήτηση, αλλά το ποσό εκτιμάται ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερο των 6 δισ. ευρώ λόγω των καθυστερήσεων που έχουν παρατηρηθεί όλους αυτούς τους μήνες στην επίτευξη συμφωνίας), αλλά και η συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΕΚΤ για το περίφημο QΕ. Και οι δύο συνεδριάσεις αναμένεται να πραγματοποιηθούν μέσα στις πρώτες ημέρες του Ιουνίου.