Καθώς η Ελλάδα έχει επισήμως ζητήσει από τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο της ενίσχυσεις των ενόπλων δυνάμεών της, να της πουλήσουν μαχητικά αεροσκάφη 5ης γενιάς, τύπου F-35, πολύς λόγος έχει γίνει και στη χώρα μας για τα περίφημα stealth αεροσκάφη.

Τι είναι αυτό το «stealth»

Τι σημαίνει, όμως, «stealth»; Αυτολεξεί η αγγλική λέξη μεταφράζεται ως «μυστικότητα» και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις παθητικές και ενεργητικές ιδιότητες ενός οπλικού συστήματος ή πλατφόρμας που καθιστούν δύσκολη την ανίχνευσή του από τα αντίπαλα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και, ως εκ τούτου, του δίνουν τη δυνατότητα αιφνιδιασμού του αντιπάλου και καλύτερης δυνατότητας ολοκλήρωσης μιας αποστολής.

Ειδικά όσον αφορά στα αεροσκάφη, αυτά χαρακτηρίζονται «stealth» όταν το σχήμα τους, τα υλικά κατασκευής τους, ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονται τις εκπομπές θερμότητας και ακτινοβολίας, ο έλεγχος του θορύβου και διάφορες άλλες τεχνικές, κάνουν δύσκολη την ανίχνευσή τους από τα διάφορα συστήματα ραντάρ ή άλλων αισθητήρων (πχ υπέρυθρες ακτινοβολίες) και έτσι τους επιτρέπουν να διεισδύουν με μεγαλύτερη ευκολία σε εχθρικό έδαφος και να πραγματοποιούν χτυπήματα ακριβείας στρατηγικών στόχων.

Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται προκειμένου ένα αεροπλάνο να χαρακτηριστεί ως «stealth» είναι πολλές και είναι δύσκολο να αναλυθούν (εκτός του ότι πολλές από αυτές είναι και απόρρητες…), ωστόσο, ως γενική αρχή, μπορεί κάποιος να πει ότι ένα αεροσκάφος είναι «stealth» όταν τα συστήματα έγκαιρης ειδοποίησης του αντιπάλου δυσκολεύονται να το εντοπίσουν ή, όταν το εντοπίζουν είναι δύσκολο να καταλάβουν έγκαιρα ότι πρόκειται για εχθρικό αεροσκάφος.

Παλιά ιδέα, σύγχρονα μέσα

Η ιδέα του «stealth» δεν είναι ιδιαίτερα καινούργια: αντιθέτως ήδη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε επιχειρηθεί να κατασκευαστούν αεροσκάφη που θα είναι δυσδιάκριτα από τους αντιπάλους τους. Ωστόσο, θεωρητικές εργασίες φυσικών σχετικά με τα σήματα των ραντάρ και η τεχνολογική πρόοδος τόσο στη χρήση ψηφιακών μέσων για το σχεδιασμό των αεροσκαφών, όσο και στον τομέα των υλικών έχουν επιτρέψει στις στρατιωτικές βιομηχανίες κάποιων χωρών να παράξουν ή και να σχεδιάσουν τέτοια «αόρατα» αεροσκάφη.

Να σημειωθεί, βέβαια, εδώ ότι τα «stealth» αεροπλάνα δεν είναι… αόρατα: απλώς είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο και οι αποστολές τους είναι οργανωμένες τόσο λεπτομερειακά, που όταν πλέον γίνονται αντιληπτά από τις αντίπαλες δυνάμεις είναι ήδη αργά, καθώς βρίσκονται ακριβώς πάνω από τους στόχους τους, είτε εναέριους είτε επίγειους είτε και θαλάσσιους.

Σήμερα, οι χώρες που διαθέτουν ήδη «stealth» αεροπλάνα είναι οι ΗΠΑ (F-22 Raptor, B-2 Spirit, F-35 Lightning), η Ρωσία (Su-57) και η Κίνα (Chengdu J-20). Παρακάτω ακολουθεί μια μικρή ιστορική αναδρομή σχετικά με την εξέλιξη των «stealth» αεροσκαφών, αρχής γενομένης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Horten Ho 229

Αν και είχε σχεδιαστεί ως υλοποίηση του σχεδίου του αρχηγού της ναζιστικής Luftwaffe, Χέρμαν Γκέρινγκ, ως το «βομβαρδιστικό 3x1000» (εμβέλεια 1.000 χιλιομέτρων, μεταφορά 1.000 κιλών βομβών και ταχύτητας 1.000 χλμ/ώρα) το Horten Ho 229 με σχήμα «ιπτάμενου φτερού» είχε διάφορες ιδιότητες που το καθιστούσαν για τα δεδομένα της εποχής «stealth». Μετέπειτα πειράματα έδειξαν ότι το αεροσκάφος είχε πολύ μικρό στίγμα στα ραντάρ των Βρετανών, λόγω κατασκευής και σχεδιασμού. Το βομβαρδιστικό αυτό άρχισε να δοκιμάζεται στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και δεν εξελίχθηκε ποτέ σε «κανονικό» αεροπλάνο, ωστόσο, έδωσε ιδέες για το μέλλον.

Lockheed F-117 Nighthawk

Το πρώτο «bona fide» stealth αεροσκάφος λέγεται ότι προκάλεσε γέλια και απορίες στους πιλότους που κλήθηκαν να πετάξουν με αυτό, με κάποιους να ισχυρίζονται ότι δεν επρόκειτο καν να απογειωθεί. Σχεδιασμένο με τρόπο ώστε να προκαλεί σκέδαση στα ραδιοκύματα των ραντάρ, το «Γεράκι της Νύχτας» απέδειξε στο πεδίο της μάχης της αξία του, καθώς συμμετείχε σε βομβαρδισμούς ακριβείας στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, πριν αποσυρθεί το 2007, προκειμένου να δώσει την θέση του σε ένα νέο «θηρίο» το F-22. Το F-117 έγινε γνωστό και από το γεγονός ότι ένα από τα αεροσκάφη καταρρίφθηκε στη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία και μάλιστα οι Χειμερινοί Κολυμβητές έχουν γράψει και τραγούδι για το περιστατικό.

Northrop Grumman B-2 Spirit

Μπορεί οι ναζί να απέτυχαν να υλοποιήσουν το σχέδιο του «ιπτάμενου φτερού», αλλά το 1997 οι ΗΠΑ με την ένταξη του Β-2 στις δυνάμεις της Πολεμικής Αεροπορίας τους απέδειξαν ότι το σχέδιο μπορεί να λειτουργήσει. Το «Πνεύμα» παραμένει το μοναδικό stealth βομβαρδιστικό που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι το κόστος κατασκευής και συντήρησής του υποχρέωσαν τις ΗΠΑ να παράξουν μόνο 21 από τα εντυπωσιακά αυτά αεροσκάφη. Το Β-2 έχει δει δράση στο Κόσσοβο, το Ιράκ, τη Λιβύη και το Αφγανιστάν.

Lockheed Martin F-22 Raptor

Όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το F-22, ήταν τόσο εξελιγμένο που το Κογκρέσο των ΗΠΑ πέρασε νόμο που απαγορεύει την εξαγωγή του σε άλλες χώρες, προκειμένου να διαφυλαχθούν τα τεχνολογικά μυστικά του. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές το Raptor παραμένει το πιο εξελιγμένο μαχητικό αεροσκάφος στον πλανήτη, παρότι πραγματοποίησε την πρώτη πτήση του το 1997.

Σχεδιασμένο ως το απόλυτο μαχητικό εναέριας υπεροχής, το F-22 πλέον χρησιμοποιείται και ως αεροσκάφος κρούσης. Ωστόσο, το κόστος του (λέγεται ότι ξεπερνούσε τα 110 εκατομμύρια δολάρια ανά αεροπλάνο) οδήγησε σε μεγάλη περικοπή του προγράμματος: σήμερα υπάρχουν μόνο 187 F-22, από τα 750 που προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός.

Lockheed Martin F-35 Lightning II

Θεωρείται ως το πιο δαπανηρό πρόγραμμα ανάπτυξης και κατασκευής οπλικού συστήματος στην ιστορία των ΗΠΑ, ωστόσο, το F-35, το οποίο πετάει από το 2006, παρά τις έντονες κριτικές που έχει δεχθεί και τις απειλές για περικοπή του προγράμματος, θεωρείται ως το βασικό μαχητικό αεροσκάφος κρούσης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ για τις επόμενες δεκαετίες. Μοιάζοντας με το μικρό αδελφάκι του F-22, το F-35 είναι πιο οικονομικό και μάλλον πιο… ευέλικτο ως προς τη χρήση του, αν και ακόμα δεν έχει πάρει το «πράσινο φως» από το Πεντάγωνο για να μπει σε μαζική παραγωγή.

Chengdu J-20

Ο «Πανίσχυρος Δράκοντας» είναι η απάντηση της Κίνας στο F-22 και από το 2017 έχει ενταχθεί κανονικά στην Πολεμική Αεροπορία της χώρας. Οι «κακές γλώσσες» λένε ότι έχει βασιστεί σε σχέδια του F-22 που υπεκλάπησαν από τις ΗΠΑ, ωστόσο το J-20 έχει δικά του χαρακτηριστικά και ιδιότητες, αν και δυτικοί αναλυτές έχουν αμφισβητήσει κατά πόσο το μαχητικό είναι όσο… stealth ισχυρίζεται το Πεκίνο.

Sukhoi Su-57

Μετά από μια μακρά και κυματώδη περίοδο ανάπτυξης, τον Δεκέμβριο του 2020 η Πολεμική Αεροπορία της Ρωσίας υποδέχθηκε το πρώτο Su-57 σειριακής κατασκευής, ενώ το συγκεκριμένο αεροσκάφος πραγματοποίησε την πρώτη πτήση του το 2010.

Αν και το αμερικανικό think tank RAND Corp. έχει ισχυριστεί ότι το Su-57 δεν είναι και τόσο stealth ή τόσο… 5ης γενικάς, όσο ισχυρίζεται η Μόσχα, Ρώσοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο αεροσκάφος χάρη στις αεροδυναμικές ιδιότητές του και τους ειδικούς αισθητήρες του θα αποτελέσει έναν «φονιά stealth αεροσκαφών» και το καλύτερο μαχητικό εναέριας υπεροχής.

Photo: Wikipedia