Στον αυξημένο αριθμό νοσηλειών από τον ιό RSV καθώς και τη διάκριση των ιών RSV, γρίπης και κορωνοϊού εστιάζει μέσα από την συνέντευξή του στο topontiki.gr, o Ερευνητής στο τμήμα Παθολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Mount Sinai Hospital Γιάννης Πρασσάς.  

Ο διδάκτορας της μοριακής βιολογίας συνοψίζει τα δεδομένα που έχουμε σήμερα για τον κορωνοϊό, ενώ αποφεύγει να τον ονομάσει «κοινή γρίπη», προειδοποιώντας για τον χειμώνα που έρχεται. «ο ιός είναι εδώ. Και θα μείνει εδώ εσαεί. Και, όσο εμείς θα θέλουμε να τον ξεχάσουμε, αυτός θα συνεχίσει να προκαλεί τον θάνατο σε πολλούς συνανθρώπους μας και να ωθεί ακόμη περισσότερους σε μακροχρόνιες επιπλοκές», λέει χαρακτηριστικά.

Ο Γιάννης Πρασσάς εξηγεί μέσα από την συνέντευξή του γιατί είναι γεμάτες και οι παιδιατρικές ΜΕΘ στον Καναδά, με το σύστημα Υγείας της χώρας να δοκιμάζει τις αντοχές του. «Εδώ και περίπου έναν μήνα οι παιδιατρικές ΜΕΘ στο Οντάριο είναι πράγματι στο κόκκινο. Συνολικά, έχουμε 112 παιδιατρικές ΜΕΘ και πλέον πάνω από 125 παιδιά νοσηλεύονται (πάνω από τα μισά με υποβοηθούμενο οξυγόνο), πολύ περισσότερα απ’ ο, τι είχαμε δει οποιαδήποτε στιγμή της πανδημίας έως τώρα».

Η συνέντευξη του Γιάννη Πρασσά

Που είναι ο πλανήτης σήμερα στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού; Έχουμε φτάσει στο τέλος της πανδημίας;

Είναι λίγο παγίδα ο όρος ‘τελος της πανδημιας’ γιατί ο καθένας το ερμηνεύει διαφορετικά. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι πηγαίνουμε προς την ολοκλήρωση της πρώτης, και πλέον εκρηκτικής, φάσης της επώδυνης συμβίωσης μας με τον SARS-COV2. Μιας δραματικής πρώτης φάσης κατά την οποία ένας νέος για το είδος μας ιός έβλεπε μπροστά του ολόκληρους πληθυσμούς ανοσιακα παρθένων οργανισμών ανά τον πλανήτη. Μια οξεία φάση της πανδημίας που σηματοδοτήθηκε από το δεκάδες εκατομμύρια θανάτους συνανθρώπων ανά τον πλανήτη, από πρωτοφανή πίεση στα συστήματα υγείας μας, αλλά και από την αναπόφευκτη λήψη δύσκολων επιδημιολογικών μέτρων. Σίγουρα σήμερα δεν είμαστε εκεί. Από τη μια οι άμυνες μας δεν είναι πλέον εντελώς γυμνές απέναντι στον ιό και ταυτόχρονα έχουμε και τα εργαλεία (κατά βάση εμβόλια, αλλά και θεραπευτικά) που θα μπορούσαν να επιτρέπουν μια λιγότερο εκρηκτική συμβίωση με τον ιό. Αλλά ο ιός είναι εδώ. Και θα μείνει εδώ εσαεί. Και, όσο εμείς θα θέλουμε να τον ξεχάσουμε, αυτός θα συνεχίσει να προκαλεί τον θάνατο σε πολλούς συνανθρώπους μας και να ωθεί ακόμη περισσότερους σε μακροχρόνιες επιπλοκές. Υπάρχουν πολλά που δεν έχουμε ζυγίσει ακόμη με ασφάλεια σε σχέση με την μακροχρόνια συνύπαρξη μας με τον SARS-COV2. Καθώς οι σειρήνες του πανδημικού συναγερμού σιγούν η Δημοσιά Υγεία θα έχει στο καλάθι της έναν νέο ενδημικό βράχνα που προσθέτει το σημαντικό (και σε μεγάλο βαθμό ακόμη ανυπολόγιστο) κόστος του στο ήδη μεγάλο τίμημα που πληρώναμε συνολικά στο όνομα της ανεμπόδιστης συμβίωσης μας με τους ιούς γενικότερα. Φαντάζομαι οι οικογένειες των 100-150 συανθρωπων που χάνονται κάθε εβδομάδα από τον νέο ίο, αλλά και όσοι γνωρίζουν τι θα πει ‘μακροχρονιο covid’, δεν τους ενδιαφέρει και πολύ αν κάποιοι θέλουν να πανηγυρίζουν που είμαστε στο ‘τελος της αρχής’ της πανδημίας. Σύμφωνα με μια νέα προ-δημοσίευση υπολογίζεται ότι μέχρι σήμερα, το 94% (95% CrI, 79%-99%) του πληθυσμού των ΗΠΑ έχει μολυνθεί από τον SARS-CoV-2 τουλάχιστον μία φορά. Σε συνδυασμό με τον εμβολιασμό, >97% (95%-99%) εκτιμάται ότι είχε κάποια προηγούμενη ανοσολογική έκθεση στον SARS-CoV-2.)

Είναι πλέον ο κορωνοϊός μία κοινή γρίπη;

Άλλος ένας όρος που προκαλεί μεγάλη σύγχυση. Η γρίπη (flu) είναι η ενίοτε σοβαρή ίωση που προκαλεί ο ιός influenza. Άλλος ένας μεγάλος ενδημικός βράχνας της Δημοσιάς υγείας, ο ιός αυτός υπολογίζεται ότι στην Αμερική μόνο παραδοσιακά οδηγεί σε περίπου 140. 000 – 710. 000 νοσηλείες και 12. 000 – 52. 000 θανάτους ετησίως, βάζοντας τον παραδοσιακά στην λίστα με τις 10 περισσότερες συχνές αίτιες θανάτου. Κάκιστα λοιπόν πολλοί αναφέρονται στον όρο ‘γριποούλα’. Αλλά ας πάμε στο αρχικό ερώτημα. Όχι, η COVID είναι διαφορετική ίωση από την νόσηση με influenza. Και οι δυο είναι εν δυνάμει επικίνδυνες νοσήσεις αλλά έχουν διαφορετική παθολογία. Και οι δυο μπορεί να προκαλέσουν ενίοτε θανάτους (κατά βάση σε ευπαθείς/ηλικιωμένους) αλλά και μακροχρόνιες επιπλοκές. Αλλά είναι εντελώς άλλοι ιοί. Το πρόβλημα γενικά με τους ιούς είναι:

1) ότι είναι αόρατοι και 2) συχνά το πρόβλημα που επιφέρουν είναι μακροχρόνιο (όχι άμεσο). Μόνο όταν αυτό γίνει περισσότερο ορατό σε μια κρίσιμη μάζα των κοινωνιών μας θα υπάρξει η απαραίτητη πίεση για λήψη μέτρων που, χωρίς να περιορίζουν τις ελευθερίες μας, θα περιορίσουν συνολικά το ολοένα αυξανόμενο τίμημα που πληρώνουμε όλοι μας από την ελεύθερη συμβιψση με τους ιούς ειδικά στις συγχρνες πόλεις μεγαθήρια (όπως πχ η αναβάθμιση των υποδομών καθαρισμού αέρα, επιδημιολογικής επιτήρησης κτλ).

Οι μάσκες τελικά βοηθάνε; Ποια μέτρα θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε τον χειμώνα;

Στο ερώτημα ‘μπορεί μια μάσκα (ειδικά καλή μάσκα φορεμένη σωστά) να αποσοβήσει μια πιθανή επιμόλυνση’; Η απάντηση είναι προφανώς, ναι. Και φαντάζομαι σε αυτό μάλλον συμφωνούμε σχεδόν όλοι. Και σε προσωπικό επίπεδο αυτό μπορεί να είναι ενίοτε πολύ σημαντικό (πχ αν πρέπει να δεις σε μια επίσκεψη κάποιον ανοσοκατεσταλμενο μπορεί να κάνει όλη τη διάφορα το να φοράς σωστά μια καλή μάσκα κατά την ώρα επίσκεψης). Τι γίνεται όμως από ‘επιδημιολογικη σκοπιά; Το θέμα με τις μάσκες είναι ότι για να έχουν πραγματική επίδραση μακροπρόθεσμα και ως επιδημιολογικό εργαλείο (πέραν από προσωπικό μετρό προστασίας) θα πρέπει KAI να βρίσκουν μεγάλη συμμετοχή KAI να είναι μέρος ενός μεγαλύτερου σύνολο προσπαθειών κάμψης του δείκτη μεταοτικοτητας (Reff) του ίου στην κοινότητα (που να περιλαμβάνει πχ μαζικούς τακτικούς εμβολιασμούς, συστηματική παρακολουθηση/καθαρισμου του αέρα, εκτεταμένο τεστινγκ κτλ). Το έχουμε δει στην πράξη, ειδικά στα πρώτα χρόνια της πανδημίας σε χώρες όπως η Ιαπωνία (που τήρησαν μια συλλογική οπτική αντιμετώπισης της πανδημίας). Είναι δύσκολος (και κοστοβόρος) γενικά ο περιορισμός του Reff κάτω της μονάδας για έναν τόσο μεταδοτικό ίο, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες για να καταλάβουμε καλύτερα πόσο μπορεί να συνεισφέρει το κάθε επιμέρους εργαλείο μιας τέτοιας στρατηγικής στον περιορισμό της έντασης ενός επιδημιολογικού κύματος.

Ακούμε για την πρωτοφανή πίεση στις παιδιατρικές ΜΕΘ από Καναδά. Τι φταίει για αυτό; Θα δούμε και στην Ελλάδα αντίστοιχη πίεση;

Η εικόνα έχει ως εξής: εδώ και περίπου έναν μήνα οι παιδιατρικές ΜΕΘ στο Οντάριο είναι πράγματι στο κόκκινο. Συνολικά, έχουμε 112 παιδιατρικές ΜΕΘ και πλέον πάνω από 125 παιδιά νοσηλεύονται (πάνω από τα μισά με υποβοηθούμενο οξυγόνο), πολύ περισσότερα απ’ ο, τι είχαμε δει οποιαδήποτε στιγμή της πανδημίας έως τώρα. Ελάχιστα από αυτά είναι διαγνωσμενα ως εισαγωγές από COVID. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον τα παιδιά εισάγονται έκτακτα σε ΜΕΘ ενηλίκων, ενώ για τον λόγο αυτόν, λόγω της αφόρητης πίεσης, ακυρώνονται προγραμματισμένα χειρουργεία παιδιών. O χρόνος αναμονής στα επείγοντα είναι πλέον στις 15 ώρες (αντί για 2-3 που είναι συνήθως), ενώ απλά αντιπυρετικά/αντιφλεγμονώδη έχουν εξαντληθεί σε όλα τα φαρμακεία και πλέον δίνονται μόνο με συνταγή. Οι εισαγωγές παιδιών είναι σχεδόν τριπλάσιες από ότι συνήθως τέτοιους μήνες. Και η κατάσταση αυτή δεν άφορα μόνο το Οντάριο. Αντίστοιχη η εικόνα και και σε άλλες περιοχές της Αμερικής. Ο CDC έβγαλε έκτακτη ανακοίνωση για να προειδοποιήσει για την έντονη πρόωρη επιδημιολογική έξαρση ίων (όπως της γρίπης και του RSV κυρίως, αλλά και άλλων ίων) που έρχονται για πρώτη ουσιαστικά φορά να σαρώσουν με τέτοια ορμή την κοινότητα μαζί με τον SARS-COV2 (στην μετά-COVID εποχή)

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η επιστροφή στις πόλεις, το άνοιγμα των σχολείων, η πτώση της θερμοκρασίας (που έφερε πολλούς μέσα), σε συνδυασμό με την κατάργηση των επιδημιολογικών μέτρων προφύλαξης δημιούργησαν αυτές τις συνθήκες έντονης επιδημιολογικής έξαρσης. Αλλά και πάλι, γιατί αυτή η τόσο εξέχουσα πίεση στις παιδιατρικές κλινικές φέτος; Οι επιστήμονες προσπαθούν να ερμηνεύσουν το φαινόμενο αυτό και εστιάζουν τις αναλύσεις τους σε δυο ερμηνείες:

–Η πρώτη υπό εξέταση ερμηνεία άφορα την συνολικά μειωμένη κυκλοφορία των ενδημικών ίων (κυρίως γρίπης και RSV) τα τελευταία 2-3 χρόνια στην κοινότητα. Συμφωνά με της υπόθεση αυτή, η μείωση των φυσικών επιμολύνσεων από τα πανδημικά μετρά έχει οδηγήσει σε χαμηλότερη συνολική πληθυσμιακή ανοσία έναντι στους άλλους αυτούς ενδημικούς ιούς, με αποτέλεσμα η ξαφνική άρση των μέτρων να βρίσκει πολλούς περισσότερους χωρίς ‘ενημερωμένες’ άμυνες. Έτσι, λέει η θεωρία αυτή, είναι αναμενόμενο να δημιουργείται τώρα μια παροδική δυναμική για σχηματισμό μεγάλων αλυσίδων μετάδοσης στην κοινότητα από περισσότερο ανοσιακα ευάλωτους οργανισμούς μέχρι να ξαναεπελθει μεσοπρόθεσμα η προηγούμενη ενδημική ισορροπία (μια ισορροπία που ούτως η άλλως θα είναι πολύ χειρότερη από πριν γιατί πλέον έχουμε και τον SARS-COv2 στην εξίσωση ενδημικού κόστους).

–H δεύτερη υπό εξέταση θεωρία, που είναι και πολύ πιο επικίνδυνη αν επαληθευτεί, είναι ότι η προηγούμενη μόλυνση με SARS-COV2 δημιουργεί ‘ζημιά’ στο αμυντικό σύστημα των νοσούντων με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ευάλωτοι σε επικείμενες επιμολύνσεις από τους άλλους ενδημικούς ιούς. Η υπόθεση αυτή στηρίζεται σε ένα αριθμό δημοσιευμένων μελετών (κατά βάση σε ενήλικες) που δείχνουν ότι όντως η μόλυνση με SARS-COV2 μπορεί* ενίοτε* να οδηγήσει σε τέτοιες άνοσο-διαταραχες. Στο σενάριο αυτό, αυτό που παρατηρείται τώρα ως μεγάλη εξέχουσα πίεση στις παιδιατρικές κλινικές θα είναι ουσιαστικά το νέο επιδημιολογικό νορμ στην μετά-covid εποχή. Θα δείξει ο χρόνος ποια ερμηνεία έχει μεγαλύτερη βάση. Ενδεχομένως και τα 2 να παίζουν τον ρόλο τους (σε κάποιο βαθμό που δεν ξέρουμε ακόμη).

Τώρα που θα πάρει να κρυώσει ο καιρός και εκεί είναι πιθανόν να έρθει και στην Ελλάδα κύμα μεγάλης πίεσης στις παιδιατρικές κλινικές. Κάλο είναι και οι φορείς και οι γονείς να είναι ενήμεροι και όσο το δυνατόν περισσότερο έτοιμοι για κάτι τέτοιο. Για την ώρα, και εν αναμονή ενός τέτοιου ενδεχόμενου σεναρίου, ο εμβολιασμός όλων (ειδικά φέτος και των παιδιών) με το αντί-γριπικο, αλλά και για τον SARS-COV2 (για όσους δεν νόσησαν τους τελευταίους 4-5 μήνες), προκύπτει ως η σοφότερη επιλογή (δυστυχώς για τον RSV εμβόλιο δεν έχουμε ακόμη. Ίσως από του χρόνου).

Διαβάστε επίσης:

CDC: Σύσταση για εμβολιασμό για τη γρίπη σε οποιονδήποτε ηλικίας 6 μηνών και άνω

Κορωνοϊός: Πώς σχετίζεται η υγρασία σε κλειστούς χώρους με τη μεταδοτικότητα του – Ποια είναι τα σωστά επίπεδα για το σπίτι

Καρκίνος: «Τα επόμενα 10-15 χρόνια θα είναι μια νόσος που δεν θα σκοτώνει», λέει χειρουργός ογκολόγος