Ο κόσμος ξαναμοιράζεται σιωπηλά, αλλά αντί για σταθερότητα, βιώνουμε μια εποχή παγκόσμιας ανασφάλειας και εξοπλιστικής φρενίτιδας – εις βάρος της δημοκρατίας, της κοινωνικής ευημερίας και της κλιματικής σταθερότητας.

Πίσω από τον όλεθρο του πολέμου σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, τις εντάσεις στον Ειρηνικό και τη ρητορική του φόβου, διαγράφεται ένα υπόγειο γεωπολιτικό «ξαναμοίρασμα» του κόσμου.  Όπως στη Γιάλτα του 1945, έτσι και σήμερα, οι μεγάλες δυνάμεις φαίνεται να έχουν αποδεχθεί ότι δεν μπορούν να κυριαρχήσουν παντού. Αντί για ανοικτές συμφωνίες, βλέπουμε σιωπηλές συνεννοήσεις και έμμεσες «σφαίρες επιρροής».

Η Ρωσία παλεύει για έλεγχο της «γειτονιάς» της. Η Κίνα εδραιώνει οικονομική επιρροή στην Ασία και την Αφρική. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να διατηρήσουν ρόλο «διαιτητή» μέσω στρατιωτικών και τεχνολογικών πλεονεκτημάτων. Όλα θυμίζουν έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο – αλλά χωρίς το δίπολο και χωρίς τις σταθερές που προσέφερε.

Και η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Σε αυτό το νέο παγκόσμιο μωσαϊκό, η Ε.Ε. αναζητεί ρόλο— ανάμεσα στην εξάρτηση από τις ΗΠΑ και τη στρατηγική αμηχανία απέναντι σε Κίνα και Ρωσία. Αντί να επιλέξει ενεργά μια πολιτική αυτονομίας, κοινωνικής συνοχής και πράσινης μετάβασης, συμμετέχει στην εξοπλιστική δυναμική, αυξάνει στρατιωτικούς προϋπολογισμούς, εξαγγέλλει κοινά αμυντικά ταμεία.

Ωστόσο, χωρίς κοινή εξωτερική πολιτική, ενιαίο αμυντικό δόγμα και θεσμικό βάθος, η Ε.Ε. κινδυνεύει να καταλήξει όχι παγκόσμιος παίκτης, αλλά πεδίο πίεσης και ανταγωνισμού μεταξύ υπερδυνάμεων.

Κι όμως, αντί αυτός ο νέος παγκόσμιος «συμβιβασμός» να σημάνει αποφόρτιση, παρατηρούμε το αντίθετο: μια έξαρση εξοπλισμών δίχως ιστορικό προηγούμενο. Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί της Δύσης αυξάνονται ραγδαία. Η Γερμανία επανεξοπλίζεται. Η Πολωνία προετοιμάζεται για πόλεμο. Η Σουηδία και η Φινλανδία μπαίνουν στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ πιέζουν όλους τους συμμάχους τους για 5% του ΑΕΠ για «άμυνα».

Η ρωσική απειλή: πολιτικό αφήγημα ή στρατιωτική πραγματικότητα;

Η επίκληση μιας επικείμενης ρωσικής επίθεσης στη Δύση δεν έχει ρεαλιστική στρατιωτική βάση.
Η Ρωσία δυσκολεύεται να επικρατήσει ακόμη και σε έναν πόλεμο φθοράς ενάντια στην Ουκρανία και στερείται των μέσων, της οικονομίας και της κοινωνικής συνοχής για μετωπική αναμέτρηση με το ΝΑΤΟ.

Η διατήρηση της απειλής στο επίκεντρο της δημόσιας ρητορικής εξυπηρετεί περισσότερο πολιτικούς και γεωοικονομικούς σκοπούς, παρά πραγματική αποτροπή.

Η απάντηση είναι πολιτική: η έξαρση εξοπλισμών, αν δεν στοχεύει σε έναν μεγάλο πόλεμο, λειτουργεί ως εργαλείο ελέγχου και επιρροής. Δεν είναι απάντηση σε πραγματική απειλή, αλλά μηχανισμός αναδιανομής πόρων, κρατικής παρέμβασης υπέρ των ισχυρών και διαχείρισης των κοινωνικών εντάσεων μέσω φόβου.

Κι αν η Ρωσία και η Κίνα εξωτερικεύουν την όποια ισχύ τους, η Δύση εξοπλίζεται για να διατηρήσει τη συνοχή της και να επιβάλει την ηγεμονία της στον “δικό της κόσμο”.

Κι όμως, η ιστορική εμπειρία είναι ξεκάθαρη: η πιο ισχυρή άμυνα δεν είναι τα όπλα, αλλά η δημοκρατία. Οι κοινωνίες που αντέχουν στις κρίσεις είναι αυτές που εμπνέουν, που προσφέρουν προοπτική, που επενδύουν στους ανθρώπους και όχι στους πυραύλους.

Ο παγκόσμιος εξοπλισμός αφήνει το πραγματικό μέτωπο εκτεθειμένο

Ενώ επενδύονται υπέρογκα ποσά σε άρματα και μαχητικά, η διογκούμενη κλιματική απειλή υποτιμάται. Οι συνέπειές της δεν είναι θεωρητικές: από την ενεργειακή κρίση μέχρι τις ξηρασίες, τις πλημμύρες και τις μετακινήσεις πληθυσμών, ολόκληρες κοινωνίες βρίσκονται ήδη στα όρια.

Και όμως, οι πόροι που θα μπορούσαν να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα και ειρήνη, διοχετεύονται σε εξοπλισμούς, αφήνοντας το πραγματικό πεδίο μάχης – το περιβάλλον, τις υποδομές, τον άνθρωπο – χωρίς άμυνα.

Αυτή η νένα εύθραυστη «Γιάλτα», αντίθετα με  αυτήν του 1945, γεννά αβεβαιότητα. Μια ειρήνη χωρίς εμπιστοσύνη, μια ισορροπία χωρίς δημοκρατικό θεμέλιο και ένας πλανήτης επικίνδυνα λαβωμένος.

Και η νέα γενιά κινδυνεύει να ζήσει μέσα σε φτώχεια, έντονη στρατικοποίηση, κλιματική κατάρρευση και σιωπηλή υποτέλεια – σε έναν κόσμο που δεν της εξηγεί ποτέ ποιον ακριβώς πολεμά.

Διαβάστε επίσης

Έχει νόημα αυτή την ώρα ένας καβγάς για το 2015;

Το αντιπολιτευτικό παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος δεν βολεύει το ΠΑΣΟΚ

Ο ελληνικός λαός να απαιτήσει την απεμπλοκή της χώρας μας από τους πολέμους!