Η αποχή δεν είναι μόνο αριθ­μητικό μέγεθος, αλλά πολιτι­κό γεγονός. Κατ’ αρχάς, επει­δή η αποχή χρησιμοποιήθηκε με πολλούς αδέξιους τρόπους από τα πολιτικά κόμματα, ας δούμε μια αφανή αλλά συ­γκλονιστική πτυχή της: Η μεί­ωση του εκλογικού σώματος, η οποία εξελίσσεται στη διάρ­κεια των μνημονιακών χρόνων, αγγίζει το ενάμισι εκατομμύ­ριο άτομα από τις εκλογές του 2009 (τελευταίες εκλογές προ των μνημονίων) έως αυτές της 20ής Σεπτεμβρίου.

 

Η αποχή δεν είναι μόνο αριθ­μητικό μέγεθος, αλλά πολιτι­κό γεγονός. Κατ’ αρχάς, επει­δή η αποχή χρησιμοποιήθηκε με πολλούς αδέξιους τρόπους από τα πολιτικά κόμματα, ας δούμε μια αφανή αλλά συ­γκλονιστική πτυχή της: Η μεί­ωση του εκλογικού σώματος, η οποία εξελίσσεται στη διάρ­κεια των μνημονιακών χρόνων, αγγίζει το ενάμισι εκατομμύ­ριο άτομα από τις εκλογές του 2009 (τελευταίες εκλογές προ των μνημονίων) έως αυτές της 20ής Σεπτεμβρίου.

Παρότι λοιπόν ο αριθμός των εγ­γεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους μειώθηκε μόλις κατά 88.540 άτομα (0,9%), ο αριθμός των ψηφισάντων κατέρρευσε κα­τά 1.478.311 άτομα (26,56%) και ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων κατά 1.426.571 (20,80%).

Οι ψήφοι που κατευθύνονται σε κόμμα­τα τα οποία τελικά μπαίνουν στη Βουλή (δη­λαδή οι ψήφοι που εκλέγουν βουλευτές και κυβερνήσεις) μειώθηκαν κατά 1.443.623 (22,12%). Ακόμη και η προσφυγή των πολι­τών στο Άκυρο – Λευκό έχει μειωθεί κατά 51.740 ψήφους (27,79%). Αντιθέτως οι ψή­φοι που αναζητούν καταφύγιο σε μικρότε­ρες δυνάμεις έχουν αυξηθεί κατά 151.497 (45,76%).

Με απλά λόγια, ενάμισι εκατομμύριο άν­θρωποι «εξαφανίστηκαν» από την κάλπη στη διάρκεια των μνημονίων και δεν συμ­μετέχουν πλέον στην εκλογική διαδικασία – συνεπώς ούτε στην πολιτική. Αυτή η τερά­στια μείωση του εκλογικού σώματος αντα­νακλά όχι μόνο την περιθωριοποίηση με­γάλου τμήματος της κοινωνίας, αλλά και τη μειωμένη λαϊκή νομιμοποίηση του πολιτι­κού συστήματος.

Εντυπωσιακό το γεγονός ότι, από τους 1.478.311 που «λείπουν» από τις κάλπες, οι 763.694 (το 51,66% του συνόλου) «απέδρα- σαν» στις τελευταίες εκλογές, μετά την έλευ­ση του τρίτου μνημονίου. Ας βγάλει ο καθέ­νας τα συμπεράσματά του…

Ομοιόμορφη απώλεια

Ας δούμε τώρα την αριθμητική και πολι­τική ανάλυση της αποχής στις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου.

Η μείωση των ψηφοφόρων συγκριτικά με τον Ιανουάριο έφτασε τους 763.694 (­12,06%), παρότι ο αριθμός των εγγεγραμμέ­νων μειώθηκε μόνο κατά 109.151 (-1,09%). Ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων μει­ώθηκε ελάχιστα λιγότερο, κατά 749.022 (­12,12%). Οι ψήφοι που πήγαν σε κόμματα τα οποία μπήκαν στη Βουλή μειώθηκαν κα­τά 675.489 (-11,73%), ενώ αυτές που κατευ- θύνθηκαν σε όσα έμειναν εκτός Βουλής μει­ώθηκαν κατά 88.205 (-15,45%).

Αυτή η ποσοστιαία «ομοιομορφία» στη μείωση της ψήφου προς κάθε κατεύθυνση σε σύγκριση με τον Ιανουάριο παρατηρείται και στα ποσοστά μείωσης των ψήφων προς τα δύο μεγάλα κόμματα (σε παρένθεση η πο­σοστιαία διαφορά):

– ΣΥΡΙΖΑ -320.074 (-14,25%).

– Ν.Δ. -192.489 (-11,12%).

Οι απώλειες των υπολοίπων κομμάτων ποικίλλουν:

– Χρυσή Αυγή -8.806 (-2,23%).

– ΚΚΕ -36.557 (-10,80%).

– Ποτάμι -151.758 (-40,58).

– ΑΝΕΛΛ -93.260 (-31,76%).

Στον αντίποδα, μόνο δύο κόμματα εμφάνι­σαν αύξηση σε απόλυτο αριθμό ψήφων:

– ΠΑΣΟΚ +51.921 (+17,93).

– Ένωση Κεντρώων +75.534 (+68,09%).

Τέλος, η πρωτοεμφανισθείσα Λαϊκή Ενό­τητα, που πήρε 155.242 ψήφους και ποσο­στό 2,86%, έμεινε εκτός Βουλής.

Τι παρατηρούμε έως εδώ;

Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, με απώλειες 320.074 ψή­φων, χωρίς την επιπλέον αποχή, δηλαδή επί των εγκύρων του Ιανουαρίου, θα είχε ποσο­στιαία απώλεια 5,18%, αλλά λόγω της αποχής οι απώλειές του περιορίστηκαν στο 0,88%. Συνεπώς καταρρίπτεται η προεκλογική πρό­βλεψη ότι η αποχή θα έβλαπτε κυρίως τον ΣΥ­ΡΙΖΑ.

Γενική δυσαρέσκεια

Το ότι τον Σεπτέμβριο η Ν.Δ. έχασε 192.489 ψήφους (-3,04% επί του εκλογικού σώματος του Ιανουαρίου), το ΚΚΕ έχασε έναν στους δέκα ψηφοφόρους του, η Χρυσή Αυγή έχασε ελάχιστα μόνο και μόνο επειδή η προσφυγική κρίση συγκράτησε τις απώλει- ές της, η ΛΑΕ απέτυχε να μπει στη Βουλή, το Ποτάμι συνετρίβη και το ΠΑΣΟΚ πήρε μόλις 51.921 ψήφους παραπάνω, αλλά και η αλμα­τώδης αύξηση της αποχής σε όλες τις κατη­γορίες είναι στοιχεία που οδηγούν στα εξής συμπεράσματα:

– Η δυσαρέσκεια για την έλευση του τρί­του μνημονίου αντανακλάστηκε στο σύνολο του πολιτικού συστήματος και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εισέπραξε μόνος του την απογοήτευση.

– Η απουσία προτάσεων και θετικής προο­πτικής από τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχε αποτέλεσμα να μη δημιουργηθούν κυ­ψέλες υποδοχής της δυσαρέσκειας για τον ΣΥΡΙΖΑ.

– Ο ΣΥΡΙΖΑ εν τέλει, παρότι τον ενθουσια­σμό του Ιανουαρίου είχε διαδεχθεί η απο­γοήτευση, έλαβε ψήφο παραμονής στην εξουσία όχι μόνο ελλείψει οποιασδήποτε άλ­λης πρότασης, αλλά και διότι δεν είχε συμβά­λει στην πολύχρονη πορεία της χώρας στην καταστροφή. Το γενικό πολιτικό κλίμα και η αύξηση της αποχής, πάντως, δεν δείχνουν θετική ψήφο, αλλά ψήφο ανοχής.

– Η Ν.Δ. είναι ένα εξαιρετικά φθαρμένο, ιδεολογικά νεφελώδες και πολιτικά αντιπα- ραγωγικό προϊόν και θα χρειαστεί όχι μόνο νέα ηγεσία, αλλά και νέα φιλοσοφία και πρό­γραμμα, τα οποία δεν είναι βέβαιο ότι θα κα­ταφέρει να διαμορφώσει και να προτάξει πριν περάσουν κάποια χρόνια.

– Η διαμαρτυρία χωρίς πρόταση εξουσίας δεν κατάφερε να αποκτήσει καμιά δυναμική. Επιπλέον η επιστροφή στη δραχμή απέτυχε πλήρως να περάσει στην κοινωνία ως πρότα­ση.

– Η αντίθεση «μνημόνιο – αντιμνημόνιο» είναι οριστικά νεκρή. Το ότι οι δύο κύρι­ες αντιμνημονιακές δυνάμεις (ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛΛ) έφεραν και ανέλαβαν να εφαρμό­σουν το τρίτο και ίσως σκληρότερο μνημό­νιο, το ότι ως η εκλογικά ισχυρότερη αντι- μνημονιακή δύναμη κατεγράφη η νεοναζι- στική Χρυσή Αυγή και το ότι στα αριστερά του φάσματος ΚΚΕ και ΛΑΕ κινήθηκαν σε ρη­χά νερά είναι τα στοιχεία που αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

– Τέλος, το ιδεολογικό τσαλαβούτημα δε­ξιά κι αριστερά και η προγραμματική ένδεια δεν θα μπορούσαν να κρατούν για πολύ ζω­ντανό το ενδιαφέρον γύρω από το Ποτάμι.

Αυτά… προς το παρόν.