Η μείωση της ανεργίας αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα βασικά επιχειρήματα στα οποία θα στηριχθεί ο πρωθυπουργός κατά την προγραμματισμένη ομιλία του στα εγκαίνια της ΔΕΘ. 

Δεδομένου ότι η υπόλοιπη «εσωτερική επικαιρότητα» δεν προσφέρεται για πολιτική εκμετάλλευση, ο Αλέξης Τσίπρας αναμένεται να σταθεί ιδιαίτερα στο γεγονός ότι ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε στο α’ τρίμηνο του 2017 σε 1,114 εκατομμύρια άτομα, δηλαδή κατά περίπου 131 χιλιάδες συγκριτικά με την ανεργία που «παρέλαβε» ο ΣΥΡΙΖΑ στις αρχές του 2015. 

 

Ποιο άλλο επιχείρημα θα μπορούσε να επικαλεστεί ο πρωθυπουργός στις αρχές Σεπτεμβρίου; Ο συγκεκριμένος μήνας θα είναι ο χειρότερος της φετινής χρονιάς όσον αφορά τις φορολογικές υποχρεώσεις, καθώς ο ΕΝΦΙΑ θα συμπέσει με τον φόρο εισοδήματος. Στο θέμα του χρέους όλα είναι στον αέρα, καθώς εκκρεμούν σκληρές διαπραγματεύσεις τόσο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς όσο και με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η επιστροφή στην ανάπτυξη υπάρχει προς το παρόν μόνο σε επίπεδο προβλέψεων – κάτι που μπορεί να φανεί έστω και αχνά στις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε θα ανακοινωθεί η πορεία του ΑΕΠ κατά το β’ τρίμηνο του 2017 – ενώ τον Σεπτέμβριο εκατομμύρια πολίτες θα τρέχουν να βρουν μια λύση με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους σε Ταμεία, τράπεζες και εφορία.

 

 

Το γεγονός ότι θα αφιερωθεί πολύς χρόνος από το Μέγαρο Μαξίμου στο να προβληθούν τα «επιτεύγματα» στην αγορά εργασίας, έχει ουσιαστικά προαναγγελθεί το τελευταίο διάστημα. Τόσο οι δηλώσεις του πρωθυπουργού κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο υπουργείο Εργασίας, όσο και οι δημόσιες τοποθετήσεις των τελευταίων ημερών από την υπουργό Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου, έδωσαν τον τόνο. Μόλις προχθές, η υπουργός Εργασίας σε συνέντευξή της υποστήριξε ότι, με βάση τα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη», μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2017 καταγράφηκε θετικό ισοζύγιο 260.000 θέσεων.

 

Τη μείωση της ανεργίας, δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανείς. Πράγματι, ο αριθμός των ανέργων έχει μειωθεί κατά 131 χιλιάδες άτομα σε σχέση με το 2015 και πράγματι, ο αριθμός των απασχολουμένων έχει αυξηθεί κατά 124 χιλιάδες άτομα (σ.σ.: σήμερα εργάζονται, είτε με πλήρη είτε με μερική απασχόληση, περίπου 3,659 εκατομμύρια Έλληνες). 

 

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα πράγματα είναι ρόδινα στην αγορά εργασίας. Η απλήρωτη εργασία οργιάζει. Η αδήλωτη ή «υποδηλωμένη» απασχόληση εξακολουθεί να είναι καθεστώς, παρά τα πρόστιμα των 10.500 ευρώ που απειλούν όσους «τολμηρούς» εξακολουθούν να προσφέρουν «μαύρες» θέσεις εργασίας. Η μερική απασχόληση καταλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά, ο μέσος μισθός εξακολουθεί να πέφτει σε ολοένα και χαμηλότερα επίπεδα, η μακροχρόνια ανεργία «θερίζει», ειδικά όσους έχουν συμπληρώσει τα 40, ενώ η διέξοδος της απασχόλησης με μια απόδειξη δαπάνης ή με ένα «μπλοκάκι» για όσους ήθελαν να εξασφαλίσουν ένα «χαρτζιλίκι» ή να συμπληρώσουν το εισόδημά τους δεν υφίσταται πλέον λόγω υψηλών ασφαλιστικών εισφορών.

 

 

«Εύηχο» λοιπόν το επιχείρημα ότι μειώθηκε ο αριθμός των ανέργων. Ποια όμως είναι η πραγματική απήχησή του σε όσους ζουν καθημερινά τη «ζούγκλα» της αγοράς εργασίας;

 

Στις αρχές της εβδομάδας ήρθε ξανά στο προσκήνιο το θέμα της απλήρωτης εργασίας. Η κυβέρνηση έκανε δεκτή τροπολογία που κατέθεσε το ΚΚΕ, με βάση την οποία η μη καταβολή των αποδοχών του εργαζομένου για «εύλογο» χρονικό διάστημα, αποτελεί αιτία μονομερούς καταγγελίας της σύμβασης από την πλευρά του εργαζομένου με υπαιτιότητα του εργοδότη. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι ο εργαζόμενος που θα έχει μείνει απλήρωτος για τουλάχιστον πέντε μήνες (αυτό είναι το εύλογο χρονικό διάστημα) θα μπορεί να καταγγείλει τον εργοδότη του και να διεκδικήσει, πέρα από τα δεδουλευμένα, και την όποια αποζημίωση απόλυσης δικαιούται. Στην πράξη, θα φανεί ότι ο εργοδότης δεν θα τον πληρώσει, με αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να καταφύγει στα δικαστήρια. Η απόφαση θα εκδοθεί ύστερα από έναν χρόνο. Μέχρι τότε ο εργαζόμενος θα είναι άνεργος, απλήρωτος, θα έχει επωμιστεί τα δικαστικά έξοδα και θα πρέπει να βρει τρόπο να εισπράξει τα χρήματά του από τον πρώην – πλέον – εργοδότη.

 

Άλλο μέτωπο: Πίσω από την έκρηξη της μερικής απασχόλησης κρύβεται τις περισσότερες φορές η υποδηλωμένη απασχόληση. Ο εργοδότης εμφανίζει τον εργαζόμενο να απασχολείται για τέσσερις ώρες πληρώνοντας τις λιγότερες δυνατές ασφαλιστικές εισφορές και, τελικώς, καταλήγει να τον απασχολεί για οχτώ ώρες καταβάλλοντας μέρος των αποδοχών του με «μαύρα». Ο εντοπισμός τέτοιων φαινομένων, δεδομένου ότι ο αριθμός των εργοδοτών στην Ελλάδα ξεπερνά τους 250.000, είναι να υπάρχει ένας… στρατός ελεγκτών στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. Εννοείται ότι ο στρατός δεν είναι διαθέσιμος, με αποτέλεσμα η έμμεση εισφοροδιαφυγή να οργιάζει. Το φαινόμενο φυσικά έχει συνέπειες και για τον εργαζόμενο, κυρίως μακροπρόθεσμες: δεδομένου ότι πλέον η σύνταξη υπολογίζεται με βάση το σύνολο των αποδοχών κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου, πρακτικά ο εργαζόμενος που συναινεί σε μια τέτοια πρακτική (στην πράξη δεν έχει επιλογή) ουσιαστικά υποθηκεύει το μέλλον του.

 

 

Η έκρηξη της μερικής απασχόλησης και της εκ περιτροπής εργασίας αλλά και η συνεχιζόμενη πρακτική της υπογραφής ατομικών συμβάσεων, έχουν ως αποτέλεσμα να συνεχίζεται η μείωση του μέσου μισθού. Ο μέσος εργαζόμενος με μερική απασχόληση στην Ελλάδα, αμείβεται πλέον με 388,56 ευρώ μεικτά (τα στοιχεία αφορούν τον Οκτώβριο του 2016 και προκύπτουν από την επεξεργασία των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων του ΙΚΑ) ενώ ο μέσος εργαζόμενος με πλήρη απασχόληση εισπράττει 1.167,33 ευρώ.

 

Έτσι, ο μέσος μισθός για περίπου 2.037.042 μισθωτούς που έχουν καταγραφεί τον συγκεκριμένο μήνα, είναι τα 936,47 ευρώ μεικτά. Ναι, ο αριθμός των απασχολουμένων αυξάνεται και αυτό θα είναι το βασικό μέλημα της οικονομικής πολιτικής και για τα επόμενα χρόνια, καθώς ο αριθμός των ανέργων θα πρέπει να περιοριστεί από τα εξωφρενικά επίπεδα των 1,1 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτή η προσπάθεια θα έχει όμως το τίμημά της: ολοένα και περισσότεροι θα εργάζονται με ολοένα και χαμηλότερους μισθούς.

 

 

Ο αριθμός των ανέργων μπορεί να μειώθηκε στα 1,114 εκατομμύρια άτομα, ωστόσο τα ποσοστά της μακροχρόνιας ανεργίας είναι εκρηκτικά. Από το συγκεκριμένο σύνολο των ανέργων, οι 779.200 (ή το 70% του συνόλου)  παραμένουν εκτός αγοράς εργασίας για περισσότερους από 12 μήνες. Το δυστύχημα δε, είναι ότι τα ποσοστά της μακροχρόνιας ανεργίας είναι εκρηκτικά στις μεγάλες ηλικίες. Έτσι, οι άνεργοι ηλικίας άνω των 45 ετών είναι αυτή τη στιγμή 359.400. Και από αυτούς, οι 275.700 (ή το 77% του συνόλου) έχουν μείνει εκτός αγοράς για τουλάχιστον έναν χρόνο. Η μοναδική ηλικιακή ομάδα στην οποία τα ποσοστά της μακροχρόνιας ανεργίας είναι σχετικά μικρότερα, είναι αυτή των 20-24 ετών. Από το σύνολο των 105 χιλιάδων ανέργων της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας, μακροχρόνια άνεργοι είναι οι 65,6 χιλιάδες, δηλαδή το 54% του συνόλου.

 

 

Το όνειρο του Έλληνα να βρει μια δουλειά στην οποία δεν θα έχει «κανέναν πάνω από το κεφάλι του» έγινε εφιάλτης τα τελευταία χρόνια, αποτρέποντας χιλιάδες από την αυτοαπασχόληση. Αυτό, τουλάχιστον, δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία. Ο αριθμός των μισθωτών αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια στα 2.394.700 άτομα (έχει υποχωρήσει και κάτω από τα 2,2 εκατομμύρια, με το υψηλό των τελευταίων ετών να ξεπερνάει τα τρία εκατομμύρια). Αντίθετα ο αριθμός των αυτοαπασχολουμένων που δεν απασχολούν δικό τους προσωπικό, έχει διαμορφωθεί, με βάση τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου 2017, στα 851.900 άτομα. Η τάση είναι πτωτική – αν και, αναλογικά με το εργατικό δυναμικό, ο αριθμός των αυτοαπασχολουμένων στην Ελλάδα είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη – κάτι που οφείλεται στην ακολουθούμενη οικονομική πολιτική. Με την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών και των φόρων η αυτοαπασχόληση καθίσταται ασύμφορη, καθώς το άθροισμα των κρατήσεων ξεπερνάει το 50%.

 

 

Οι μερικώς απασχολούμενοι έφτασαν στο πρώτο τρίμηνο του 2017 στους 385.200, αποσπώντας διψήφιο μερίδιο (10,52%) στη συνολική απασχόληση. Από αυτόν τον «πληθυσμό» των αμειβομένων με όχι περισσότερα από 400 ευρώ τον μήνα, οι περισσότεροι το έκαναν από ανάγκη και όχι από επιλογή. Έτσι, όταν οι ερευνητές της ΕΛΣΤΑΤ αναζήτησαν τους λόγους που οδήγησαν τους μερικώς απασχολούμενους στην επιλογή να δουλέψουν για όχι περισσότερες από 3-4 ώρες την ημέρα, η απάντηση της πλειοψηφίας (και για την ακρίβεια των δύο στους τρεις μερικώς απασχολούμενους) ήταν συγκεκριμένη: «Δεν μπορούσα να βρω δουλειά πλήρους απασχόλησης». Όποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι η μερική απασχόληση είναι αποκλειστικό «προνόμιο» των νέων, τα στοιχεία τούς διαψεύδουν και αυτούς. Η ηλικιακή κατανομή των μερικώς απασχολουμένων έχει ως εξής:

 

1. Μόλις 39.600 από το σύνολο των 385.200 είναι ηλικίας κάτω των 24 ετών.
2. Οι μερικώς απασχολούμενοι ηλικίας 25 έως 29 ετών είναι 58.400, δηλαδή περίπου οι 15 στους 100.
3. Στα άτομα ηλικίας 30 – 44 ετών, οι μερικώς απασχολούμενοι είναι 147.800, με το μερίδιο να ανεβαίνει στο 38%. Είναι προφανώς λυπηρό ότι περίπου 150.000 άνθρωποι, στην πιο παραγωγική ηλικία της ζωής τους, είναι υποχρεωμένοι να συμβιβάζονται με τόσο χαμηλές αποδοχές. Από τους 147.800 μερικώς απασχολουμένους της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας, οι άνδρες είναι 56.200 και οι γυναίκες 91.600.
4. Ακόμη και στην ηλικιακή ομάδα των 45-64 ετών οι μερικώς απασχολούμενοι είναι 128.700 (εκ των οποίων 49.000 άνδρες και 79.800 γυναίκες).