«Είτε αρέσει είτε όχι, συνηθίστε αυτή τη νέα κανονικότητα της εξαρτώμενης κεντρικής τράπεζας, των συνεχώς χαμηλών επιτοκίων και της ποσοτικής χαλάρωσης», δήλωσε ο Γιόακιμ Φελς, οικονομολόγος του Pacific Investment Management Co (PIMCO). H απόλυση του προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας Μουράτ Τσετίνκαγια – η θητεία του οποίου επρόκειτο να λήξει το 2020 – από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ώρα που ο Ντόναλντ Τράμπ συνεχίζει να επιτίθεται στον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) Τζερόμ Πάουελ για την αύξηση των επιτοκίων, άνοιξε τη συζήτηση για την όλο και περισσότερο συνεχιζόμενη απώλεια της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα.

Η τουρκική αγορά πιέζεται από τις αυταρχικές απόψεις του Προέδρου Ερντογάν για τη νομισματική πολιτική. Εδώ και έναν χρόνο η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά οικονομική και συναλλαγματική κρίση.

Τουρκία

Η πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας κατά 30% επιβαρύνει σημαντικά την τσέπη των Τούρκων, καθώς αυξήθηκε ιδιαίτερα το κόστος στο καλάθι της νοικοκυράς. Η κρίση φέρνει επιπλέον σε δύσκολη θέση και τις τουρκικές επιχειρήσεις. Το κόστος, λόγω της αλλαγής της ισοτιμίας της λίρας με ευρώ και δολάριο, έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 2016, γεγονός που καθιστά δυσβάσταχτη την αποπληρωμή πιστώσεων από το εξωτερικό. Κατά συνέπεια, η οικονομία συρρικνώνεται, το δημόσιο χρέος αυξάνεται και η ανεργία βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα.

Η κρίση αυτή έχει αρνητική επίδραση στη δημοτικότητα του Τούρκου Προέδρου, ο οποίος όμως βρήκε τον ιδανικό αποδιοπομπαίο τράγο: τον κεντρικό τραπεζίτη, Μουράτ Τσετίνκαγια. Επί μήνες ο Ταγίπ Ερντογάν και ο ΥΠΟΙΚ Μπεράτ Αλμπαϊράκ ασκούσαν πιέσεις στην κεντρική τράπεζα να μειώσει το βασικό επιτόκιο. Ο Τσετίνκαγια είχε επι βλέψει μια παύση των επιτοκίων που κράτησε περισσότερο από εννέα μήνες, παρά τον υψηλό πληθωρισμό.

Ο Ερντογάν, ο οποίος αυτοαποκλήθηκε «εχθρός των επιτοκίων», διαμήνυσε στους βουλευτές του κυβερνώντος ΑΚΡ ότι όλοι οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες πρέπει να συνταχθούν με την πεποίθησή του πως υψηλότερα επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό. Ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας ωστόσο δεν υπέκυψε στην πίεση και άφησε σταθερό το επιτόκιο από τον Δεκέμβριο του 2018 στο 24%. Προφανώς για αυτό τον λόγο απολύθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και αντικαταστάθηκε από τον αναπληρωτή του Μουράτ Ουϊσάλ. Αιτιολογώντας την απόφασή του ο Πρόεδρος Ερντογάν τόνισε ότι: «Του είπαμε πολλές φορές ότι τα επιτόκια πρέπει να μειωθούν, διότι αν μειωθούν τα επιτόκια θα μειωθεί και ο πληθωρισμός. Δεν έκανε όμως αυτό που έπρεπε να κάνει».

ΗΠΑ

Την ίδια στιγμή, ο κεντρικός τραπεζίτης της Fed Τζερόμ Πάουελ υφίσταται την πιο σκληρή κριτική από τον Αμερικανικό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επανειλημμένως έχει δείξει πως επιθυμεί την αποπομπή του Πάουελ από το αξίωμα. Σε παρατηρήσεις που φαίνεται να στοχεύουν στο να κατηγορηθεί η Fed αν η οικονομία δεν πάει καλά, την ώρα που επιδιώκει επανεκλογή, ο Τραμπ κάλεσε την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια και να συνεχίσει τις αγορές ομολόγων, με δηλώσεις μάλιστα του Αμερικανού Προέδρου πως η Κεντρική Τράπεζα «δεν ξέρει τι κάνει».

Σπάζοντας μία πολυετή νόρμα της διεθνούς οικονομικής διπλωματίας, ο Τραμπ παρότρυνε επίσης την Fed να συμμετάσχει στον εμπορικό του πόλεμο με την Κίνα, ζητώντας της να «ταιριάξει» τα βήματα που είπε ότι θα πάρει το Πεκίνο με τα δικά της, ώστε να αντισταθμίσει τις δυσκολίες που θα προκληθούν από τους δασμούς.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι σχετικά προστατευμένη από τις συνθήκες που ισχύουν στην Ε.Ε., αν και δέχεται επιθέσεις από χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία για τη διευκολυντική πολιτική μέσω των επιτοκιών και το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE).

Οι Ευρωπαίοι

Ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι επικρίθηκε ακόμα και από την πατρίδα του την Ιταλία όταν ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Λουίτζι Ντι Μάιο δήλωσε ότι οι απόψεις Ντράγκι «δηλητηριάζουν το κλίμα», εκφράζοντας άποψη στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του έθνους. Γνωστή είναι ακόμα η εμμονή της ισχυρότερης χώρας της ευρωζώνης, της Γερμανίας, για τον πληθωρισμό. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Bundesbank δεν χάνει την ευκαιρία να κατακεραυνώνει την διευκολυντική πολιτική της ΕΚΤ και να εκφράζει ακόμα και την αντίθεσή του για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.

Η Ανεγκρέτ Κραμπ-Κάρενμπαουερ, η οποία ανέλαβε καθήκοντα αρχηγού στο CDU τον περασμένο Δεκέμβριο, έχει δηλώσει ότι ο πληθωρισμός είναι «πολύ κάτω» από τον στόχο της ΕΚΤ, επισημαίνοντας πως αναμένει από τη νέα επικεφαλής Κριστίν Λαγκάρντ να προσαρμόσει προσεκτικά την πολιτική της ΕΚΤ, ώστε να μπορεί επιτέλους να απομακρυνθεί από εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια.

Ηνωμένο Βασίλειο

Ο διοικητής της Bank Of England Μαρκ Κάρνεϊ αντιμετωπίζει εδώ και καιρό κατηγορίες για μεροληψία από πολιτικούς υπέρ του Brexit, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι είναι υπερβολικά αρνητικός ως προς το μέλλον της Βρετανίας μετά την έξοδο. Ο βουλευτής Τζέικομπ Ρις Μογκ τον χαρακτήρισε «αρχιερέα του φόβου». Η BοΕ δημοσίευσε σενάρια που έδειξαν ότι ένα Brexit χωρίς συμφωνία θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα μια παρατεταμένη ύφεση και κατάρρευση της λίρας, γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ως μία έμμεση ανάμειξη της πολιτικής στον σχεδιασμό μιας κεντρικής τράπεζας αλλά και στις αντιδράσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας.

Ιταλία

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας Ιγκνάτσιο Βίσκο κατάφερε να κερδίσει μια δεύτερη θητεία. Ο αναπληρωτής Σαλβατόρε Ρόσι ωστόσο δεν ήταν το ίδιο τυχερός και εγκατέλειψε τη θέση του, αφού ο κυβερνών λαϊκιστικός συνασπισμός ζήτησε αλλαγή στις κορυφαίες θέσεις του θεσμού, σε μία περίοδο που μπορεί η Ιταλία να γλίτωσε τις πειθαρχικές κυρώσεις από την Κομισιόν, αλλά δεν θα ξεφύγει εύκολα από το μικροσκόπιο της Ε.Ε.