Ο Νίκος Ξυδάκης δεν έχει «αγγιχτεί» από νέους δημιουργούς. Η συναυλία της 14ης Σεπτεμβρίου στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ανατρέπει τα δεδομένα και φέρνει επί σκηνής όχι μόνο τον Ξυδάκη…

«Βρέχει στην Εθνική Οδό… 35 χρόνια μετά» τιτλοφορείται η συναυλία που θα περιλαμβάνει, εκτός από την «Εκδίκηση της γυφτιάς» (που με κοινούς συνοδοιπόρους τον Μανώλη Ρασούλη, τον Νίκο Παπάζογλου και τον Διονύση Σαββόπουλο άλλαξε εν έτει 1978 το τοπίο της μουσικής), και τραγούδια – σταθμούς από έργα για τον κινηματογράφο, το χορόδραμα και το θέατρο, μελοποιήσεις στον Λαπαθιώτη και στον Μπωντλαίρ, συνθέσεις ταυτισμένες με τοπωνύμια της Αφρικής και της Ελλάδας.

Η διαστημική διάσταση του Ξυδάκη
Πώς θα φανεί άραγε στους θιασώτες της μουσικής του Ξυδάκη που οι Pop Eye, μία electro-pop μπάντα, φανέρωσαν τη… διαστημική διάσταση του «Εστιατορίου που τρών’ τα συνεργεία»; Αν στο συγκεκριμένο τραγούδι μέσα από την ολοφάνερη λαϊκότητά του διακρινόταν η ηλεκτρική κιθάρα του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου, σήμερα με τα electronics και τα συνθεσάιζερ οι Pop Eye το έκαναν κάτι άλλο. Το ίδιο και ο τραγουδοποιός Ηλίας Βαμβακούσης που, από το «Ραγίζει απόψε η καρδιά», γνωστό και ως «Μπαγλαμαδάκι», αντικατέστησε το εν λόγω όργανο με ξυλόφωνο, δίνοντας μία εντελώς λιτή οπτική στο τραγούδι, συγγενική προς τους Γάλλους μινιμαλιστές συνθέτες. Όσο για τον Γιώργη Χριστοδούλου, δούλεψε για να αποκαλύψει την πιο αθώα και παιδική εκδοχή των ξυδακικών τραγουδιών. Τραγούδια ιδιαίτερα τολμηρά για τη δεκαετία του 1970, σαν το «Φίλε αδερφή ψυχή» από τα «Δήθεν» (ίσως το πρώτο ελληνικό τραγούδι με θέμα έναν τραβεστί) που θα παρουσιαστεί ερμηνευμένο με κιθαρόνι και μελλόντικα.
Η ιδιαιτερότητα της συναυλίας στον Κήπο του Μεγάρου έχει τις ρίζες της στην επιθυμία του συνθέτη να παρουσιαστεί εκ νέου ένα υλικό πολυακουσμένο μέσα στα χρόνια με τον ίδιο πάντα τρόπο. Με τις σημερινές διασκευές τα τραγούδια του αποτάσσονται την υπερκατανάλωσή τους από το νεοελληνικό πλήθος που τελούσε υπό καθεστώς επίπλαστης ευμάρειας. Τραγούδια συντονισμένα με το ανά δεκαετίες πολιτικό σκηνικό της χώρας και τη διάλυση των πάντων σε πολιτικό, πολιτιστικό και αισθητικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια και κομμάτια που «αυτονομήθηκαν» ελέω λαϊκότητας και δημοφιλίας, ξέφυγαν από τον έλεγχο του δημιουργού τους και αποτέλεσαν μέρος ρεπερτορίου ετερόκλητων καλλιτεχνών και εξίσου ετερόκλητων προγραμμάτων. Αυτή τη φορά ο Ξυδάκης παρακολουθεί μια σειρά τραγουδιών του να διατηρούν το αρχικό τους πνεύμα, αλλά να ανασκευάζονται κανονικά από νέους δημιουργούς. Άκουσε το «Από περιέργεια υπάρχω», καθαρόαιμο ζεϊμπέκικο με στίχο υπαρξιακό, να μετατρέπεται σε στοχαστικό μπλουζ και το «Χαβαλεδιάρικο» να φλερτάρει με το afro-beat και την ambient ψυχεδέλεια.
Και η κριτική στάση που κρατάει ο Ξυδάκης απέναντι στην ίδια του την «καλοστεκούμενη» τέχνη, η ενδεχομένως ενδόμυχη επιθυμία του να αποδομήσει και να αμφισβητήσει το ίδιο του το έργο, καταθέτοντάς το προς «μελέτη» και «παιχνίδι» σε μουσικούς νεότερων γενεών από τη δική του, είναι ίσως το βασικότερο «συστατικό» της επερχόμενης συναυλίας.