Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο οποίος απεβίωσε «πλήρης ημερών» τα ξημερώματα της 29ης Μαΐου σε ηλικία σχεδόν 99 ετών, υπήρξε ένας από τους τρεις πολιτικούς που, προερχόμενοι από την προχουντική περίοδο, σημάδεψαν καθοριστικά τη μεταπολίτευση. Κατά χρονική σειρά: Καραμανλής, Παπανδρέου, Μητσοτάκης. Υπ’ αυτήν την έννοια είναι ένας από τους πολιτικούς ηγέτες που έθεσαν τα θεμέλια του «εξευρωπαϊσμού» της χώρας, αλλά ταυτοχρόνως δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την πορεία της προς τη σημερινή κατάσταση χρεοκοπίας.

Ο επίτιμος πρόεδρος της Ν.Δ. και πρώην πρωθυπουργός (1990-93), με τον οποίο το «Ποντίκι» είχε πάντα μια ιδιαίτερη – σφόδρα αντιπολιτευτική – σχέση, προφανώς θα κριθεί από την Ιστορία, στα χέρια της οποίας ήδη βρίσκεται μετά την αποδημία του.

 

Υπήρξε αναμφίβολα πολύ σημαντικός πολιτικός. Και μόνο η διάρκεια της πολιτικής παρουσίας του (βουλευτής από το 1946 έως το 2004) το δηλώνει. Ιδιαίτερα ανθεκτικός και επίμονος, σήκωσε επί δεκαετίες ακόμη και το τεράστιο πολιτικό βάρος της αποστασίας του 1965 – η οποία οδήγησε στη χούντα του 1967 – και κατάφερε όχι μόνο να ηγηθεί της Ν.Δ. το 1984, αλλά και να εκλεγεί πρωθυπουργός το 1990.

 

Εντύπωση προκαλούσε το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν από τους ελάχιστους πολιτικούς που ανεξαρτήτως θέσης – πρωθυπουργός, υπουργός ή απλός βουλευτής – τιμούσαν με τη συνεχή παρουσία τους τη Βουλή. Δημοσιογράφοι της εποχής εκείνης δεν θα ξεχάσουν ποτέ τον Μητσοτάκη να παραμένει στην αίθουσα της Ολομέλειας τις μεταμεσονύχτιες ώρες, ενώ τα έδρανα ήταν σχεδόν άδεια. 

 

Βετεράνοι του κοινοβουλευτικού ρεπορτάζ τον θυμούνται, όταν επί δικής του διακυβέρνησης καθιερώθηκε η Ώρα του Πρωθυπουργού στη Βουλή, να απαντά σε επίκαιρη ερώτηση της Μαρίας Δαμανάκη για το περιβάλλον στην Αττική. Στην απάντησή του είπε δύο ατάκες που έμειναν στην κοινοβουλευτική ιστορία: Η πρώτη ότι «θα διώξουμε την κατσίκα από την Αττική» και η δεύτερη ότι «θα κάνουμε εθνικό δρυμό το Φαλακρό Όρος».

 

Το 2013 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανακάλυψε τη δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αποκτώντας λογαριασμό στο Facebook και δήλωσε ότι, αν το διέθετε τη δεκαετία του 1990, «πολλά πράγματα μπορεί να είχαν πάει καλύτερα». Γεγονός παραμένει ότι ο επίτιμος πρόεδρος της Ν.Δ. ανήκε στους τελευταίους των… Μοϊκανών, που πολιτεύτηκαν με τελείως διαφορετικούς όρους απ’ αυτούς που βιώνουμε σήμερα. 

 

Τότε η παρουσία ενός πολιτικού στην επαρχία ήταν μεγάλο γεγονός και ευκαιρία για τους ψηφοφόρους να τον δουν από κοντά, κάτι που διόγκωνε, σε ορισμένες περιπτώσεις, τη φήμη του. Το δίκτυο των «ακολούθων» βασιζόταν σε προσωπικές σχέσεις, ενώ ο δημόσιος λόγος είχε εξέχουσα σημασία – κάπως έτσι γέμιζαν οι κεντρικές πόλεις στις προεκλογικές συγκεντρώσεις. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης υπήρξε ένας τυπικός εκπρόσωπος μιας γενιάς πολιτικών με ιδιαίτερα «κοφτερό» πολιτικό λόγο.

 

Ο «ψηλός», όπως τον αποκαλούσαν πολιτικοί του φίλοι και εχθροί κατά τη μακρόχρονη παρουσία του στα δρώμενα της χώρας, κατάφερε να διεγείρει τα πολιτικά πάθη κερδίζοντας φανατικούς υποστηρικτές αλλά και σκληρούς πολέμιους. Κάποτε σε μια συνέντευξή του είχε δηλώσει: «Δεν άλλαξα ιδεολογία. Εγώ ξεκίνησα φιλελεύθερος και πεθαίνω φιλελεύθερος». Πρόκειται για μια τοποθέτηση που εξηγούσε πολλές από τις κρίσιμες πολιτικές αποφάσεις που έλαβε στη διάρκεια της πολιτικής του διαδρομής, η οποία διατρέχει επτά δεκαετίες. 

 

Σε κάθε περίπτωση όλες οι πλευρές αναγνωρίζουν στο πρόσωπο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη τον τελευταίο σημαντικό πολιτικό της γενιάς του.

 

Το κυβερνητικό του αποτύπωμα στα μεγάλα θέματα, πάντως, πολύ απέχει από την εικόνα που παρουσιάζουν οι – πολλοί, είναι η αλήθεια – σύγχρονοι αγιογράφοι του, πολλοί εκ των οποίων στο παρελθόν υπήρξαν φανατικοί πολέμιοί του:

1. Υπήρξε ο πρόδρομος και για καιρό ο ηγέτης των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην Ελλάδα – άλλωστε το Κόμμα των Νεοφιλελευθέρων ήταν δικό του δημιούργημα και με αυτό πρωτομπήκε στη Βουλή μεταπολιτευτικά, το 1977. Αυτή τη συνταγή επιχείρησε να εφαρμόσει και ως πρωθυπουργός, με αποτελέσματα καταστροφικά για τα εισοδήματα των πολιτών και πενιχρά έως μηδενικά για την εθνική οικονομία.

2. Κατήγγειλε ορθώς τον υπερδανεισμό των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, αλλά… τον συνέχισε, με αποτέλεσμα να μείνει κενό γράμμα η εξαγγελία για «συμμάζεμα» του κράτους.

3. Εξήγγειλε ορθώς την «κάθαρση» μετά το σκάνδαλο Κοσκωτά, αλλά άφησε πίσω του σκάνδαλα, μεταξύ των οποίων αυτό της πώλησης της τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ Ηρακλής στην ιταλική εταιρεία Καλτσεστρούτσι, η οποία συνδεόταν με την Κόζα Νόστρα, και τελικά, όταν επενέβη η ιταλική Δικαιοσύνη, πήρε στον λαιμό της ακόμη και τον υποστηρικτή της πρωθυπουργό της Ιταλίας Μπετίνο Κράξι, ο οποίος πέθανε στιγματισμένος από το τεράστιο για την εποχή σκάνδαλο Καλτσεστρούτσι. Τελικά η ΑΓΕΤ Ηρακλής, ένα μεγάλο κεφάλαιο για την ελληνική οικονομία, εξεμέτρησε το ζην…

 

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1918 σε ένα αμιγώς πολιτικό περιβάλλον. Ήταν γιος του πολιτικού Κυριάκου Μητσοτάκη και της Σταυρούλας Πλουμιδάκη, μικρανιψιός του Ελευθέριου Βενιζέλου, ενώ και ο παππούς του Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν αρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων («Ξυπόλητων»). 

 

Σπούδασε Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη Δυτική Γερμανία. Το 1941 ως έφεδρος αξιωματικός έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού Μετώπου, ενώ τη διετία 1942-1944 εργάστηκε ως δικηγόρος στην Κρήτη. Λόγω της αντιστασιακής του δράσης συνελήφθη δυο φορές από τους Γερμανούς και καταδικάστηκε σε θάνατο. 

 

Το 1946 κάθισε για πρώτη φορά στα βουλευτικά έδρανα καθώς εξελέγη βουλευτής σε ηλικία 28 ετών με τους Φιλελεύθερους του Σοφοκλή Βενιζέλου και τάχθηκε υπέρ της αβασίλευτης Δημοκρατίας. Μόλις πέντε χρόνια αργότερα ανέλαβε υφυπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου, ενώ το 1961 εκλέχθηκε βουλευτής με τη νεοσύστατη Ένωση Κέντρου που ίδρυσε ο Γεώργιος Παπανδρέου, συμμετέχοντας στον «ανένδοτο αγώνα» κατά της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή. 

 

Την πολιτική του πορεία «σημάδεψε» ο πρωταγωνιστικός ρόλος που διαδραμάτισε, τέσσερα χρόνια αργότερα, στα Ιουλιανά και την αποστασία, που έφεραν την απομάκρυνση της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου από τον βασιλιά Κωνσταντίνο, αλλά και μια «αλυσίδα» από βραχύβιες και αποτυχημένες κυβερνήσεις με βασικά στελέχη της Ένωσης Κέντρου που μόλις είχαν αποχωρήσει από το κόμμα. Η κατάληξη ήταν η χούντα του 1967.

 

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης συνελήφθη από τη χούντα στις 21 Απριλίου του 1967 και αφέθηκε ελεύθερος με την αμνηστία του Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Διέφυγε στη Γαλλία, όπου παρέμεινε για κάτι περισσότερο από πέντε χρόνια και από εκεί πήρε μέρος στη δράση εναντίον των πραξικοπηματιών. Βουλευτής εκλέχθηκε ξανά το 1977 ως πρόεδρος του Κόμματος των Νεοφιλελευθέρων και τον επόμενο χρόνο προσχώρησε στη Ν.Δ.

 

Την 1η Σεπτεμβρίου 1984 εκλέχθηκε πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κόντρα στον Κωστή Στεφανόπουλο. Τον Ιούνιο του 1985 ηττήθηκε από τον μεγάλο πολιτικό του αντίπαλο Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ, καθώς η Ν.Δ. με ποσοστό 40,84% και 126 έδρες αναδείχτηκε δεύτερο κόμμα. 

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κατάφερε τελικά να γίνει πρωθυπουργός στο τέλος της ταραγμένης διετίας 1989-1990. Προηγήθηκαν δυο εκλογικές αναμετρήσεις που οδήγησαν καταρχάς στην κυβέρνηση Τζαννετάκη με τη συμμετοχή του Συνασπισμού (πρόκειται για εξέλιξη που χαρακτήρισε την πολιτική του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αφού πρώτη φορά στο ίδιο κυβερνητικό σχήμα θα συνυπάρξουν η Ν.Δ. και τα κόμματα της Αριστεράς).

Στη συνέχεια είχαμε την οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα, όπου συμμετείχε και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Στην τρίτη εκλογική αναμέτρηση, στις 8 Απριλίου 1990, θα επικρατήσει η Ν.Δ. με ποσοστό 46,88%, που έμελλε να κυβερνήσει για τρία χρόνια με την εύθραυστη πλειοψηφία των 151 εδρών χάρη στην προσχώρηση του μοναδικού βουλευτή της ΔΗ.ΑΝΑ. Θεόδωρου Κατσίκη. 

 

Μετά την εκλογική ήττα της Ν.Δ. στις 11 Οκτωβρίου 1993 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης παραιτήθηκε από την προεδρία του κόμματος. Έπειτα από πρόταση του νέου προέδρου της Ν.Δ. Μιλτιάδη Έβερτ και ομόφωνη απόφαση της «γαλάζιας» Κοινοβουλευτικής Ομάδας, ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος του κόμματος. Ύστερα από 58 χρόνια κοινοβουλευτικής παρουσίας και δράσης, τον Ιανουάριο του 2004 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την απόφασή του να τερματίσει την κοινοβουλευτική του σταδιοδρομία δηλώνοντας ότι θα παραμείνει στην ενεργό πολιτική. 

 

Αυτά – και άλλα, που δεν είναι της παρούσης – διαμόρφωσαν την ιδιαίτερη «σχέση» του «Ποντικιού» με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, πάντα ως πολιτικό και όχι ως άνθρωπο. Υπό μια έννοια τον καθορίσαμε και μας καθόρισε. Όμως, όλα αυτά ανήκουν τώρα πια στην Ιστορία, τη μόνη αρμόδια να κρίνει οριστικά τον πολιτικό Μητσοτάκη. 

Στο σημερινό μας αφιέρωμα θυμίζουμε μερικά από τα πάρα πολλά πρωτοσέλιδα που του αφιέρωσε το «Π» τα προηγούμενα χρόνια.

Πέρα όμως από όλα αυτά, εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας στην οικογένειά του.