Η ξυλέλλα (Xylella fastidiosa) είναι ένα φυτοπαθογόνο βακτήριο που προσβάλλει και καταστρέφει καλλιέργειες υψηλής οικονομικής αξίας, μεταξύ των οποίων η ελιά, η άμπελος, η αμυγδαλιά και τα εσπεριδοειδή.

 

Πρωτοεμφανίστηκε το 1880 σε αμπελώνες της Καλιφόρνιας και αρχικά θεωρήθηκε ιογενούς προελεύσεως, πράγμα που καθυστέρησε την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος. Η παρουσία του ήταν περιορισμένη στην Αμερικανική ήπειρο μέχρι το 2013, όταν εντοπίστηκε σε ελαιώνες της Ν.Ιταλίας, στην περιοχή Απούλια, και έκτοτε έχει επεκταθεί στην υπόλοιπη χώρα, στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελβετία και προσφάτως στην Ισπανία, όπου έχει προκαλέσει σημαντικές καταστροφές σε πολλές καλλιέργειες. Σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ε.Ε., εώς και το 2017, μόνο στην Απούλια είχαν προσβληθεί και καταστραφεί 6,5 εκ. ελαιόδεντρα, ήτοι το 80% των καλλιεργειών, ενώ εκτιμάται πως η εξάπλωση του βακτηρίου μπορεί να προκαλέσει ζημιές ύψους 5,5 δις το χρόνο σε όλη την Ε.Ε., απώλειες 0,7δις στις εξαγωγές , ενώ κινδυνεύουν να χαθούν 300.000 θέσεις εργασίας.

Το βακτήριο μεταδίδεται μέσω εντόμων, κυρίως μικρών τζιτζικιών, όμως ο λόγος που έχει εξαπλωθεί σε τόσες χώρες είναι οι εισαγωγές μολυσμένου φυτικού υλικού. Οι μεσογειακές χώρες διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο εξάπλωσής του, λόγω κλιματολογικών συνθηκών, αφού η ξυλέλλα ευδοκιμεί σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και ξηρασίας. Μάλιστα, η Κρήτη ανήκει στις ιδιαίτερα απειλούμενες περιοχές, αφού πολλές από τις καλλιέργειές της, όπως και πολλά ενδημικά φυτά, συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο των φυτών-ξενιστών της ξυλέλλας.

 

Το βακτήριο αυτό προκαλεί την απόφραξη των αγγείων των φυτών, με αποτέλεσμα τη διακοπή της κυκλοφορίας του νερού και των θρεπτικών συστατικών. Τα συμπτώματα της προσβολής από την ξυλέλλα μοιάζουν με αυτά που προκύπτουν από ξηρασία ή τοξικότητα αλάτων και ζιζανιοκτόνων και περιλαμβάνουν χλώρωση, μάρανση, «καψάλισμα» των φύλλων, ξήρανση κλαδιών και τελικά νέκρωση του φυτού και είναι πιο έντονα σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και ξηρασίας. Τα συμπτώματα ενδέχεται να εμφανιστούν πολύ αργότερα από τη στιγμή της μόλυνσης και αυτό κάνει την έγκαιρη αντιμετώπισή της ακόμα πιο δύσκολη.