Από τη στιγμή της επίσημης ανάληψης των καθηκόντων του Προέδρου των ΗΠΑ, στις 18 Ιανουαρίου, ο Τζο Μπάιντεν δείχνει να επιθυμεί έναν γενικότερο επαναπροσδιορισμό των τρεχουσών σχέσεων της υπερδύναμης με τις σημαντικότερες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, σε μία προσπάθεια γεφύρωσης χασμάτων του παρελθόντος, παρότι είναι πιθανή η διατάραξη μακροχρόνιων συμμαχιών.

Υπόθεση Κασόγκι και Ιράν

Την Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου δόθηκε στη δημοσιότητα η έκθεση αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών σχετικά με την υπόθεση της δολοφονίας του Σαουδάραβα αντιφρονούντος δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.
Το περιεχόμενο της έκθεσης ουσιαστικά επιβεβαίωσε αυτό που κατά πολλούς θεωρούνταν προφανές: υπεύθυνος για τη βίαιη δολοφονία του δημοσιογράφου κρίθηκε ο πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ο οποίος είναι διάδοχος του θρόνου.

Σε δηλώσεις του κατά την προεκλογική περίοδο ο Μπάιντεν είχε αφήσει να εννοηθεί πως ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας θα έχανε πλέον τα προνόμια που απολάμβανε κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Τραμπ, στο πλαίσιο της ιδιαίτερης πολιτικής που ακολουθούσε ο πρώην Πρόεδρος στη Μέση Ανατολή.

Η ισχυρή σχέση που ανέπτυξε ο Τραμπ με τη Σαουδική Αραβία, στη βάση της οποίας βρισκόταν η έντονα αντιιρανική πολιτική του Σαουδάραβα πρίγκιπα, οδήγησε τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ να υποβαθμίσει τη σημασία της δολοφονίας Κασόγκι και να συνεχίσει την τροφοδοσία της Σαουδικής Αραβίας με ισχυρό στρατιωτικό εξοπλισμό.

Παρά τις αρχικές του προθέσεις, ο Μπάιντεν τελικά προχώρησε σε κυρώσεις εναντίον 76 πολιτών της Σαουδικής Αραβίας, αλλά ο πρίγκιπας Σαλμάν έμεινε ανέγγιχτος.
Ωστόσο, ο Πρόεδρος Μπάιντεν δεν φαίνεται ανεκτικός στη στρατιωτική υπερκινητικότητα του Ριάντ, καθώς πάγωσε τη συμφωνία πώλησης περαιτέρω στρατιωτικού εξοπλισμού, ενώ από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2021 οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν τη διακοπή υποστήριξης προς τη Σαουδική Αραβία στον καταστροφικό εμφύλιο της Υεμένης.

Η νέα προσέγγιση του Μπάιντεν δείχνει πως οι ΗΠΑ επιθυμούν τον τερματισμό του πολέμου που έχει φέρει την Υεμένη αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο, καθώς το 80% του πληθυσμού της χώρας χρειάζεται άμεσα ανθρωπιστική βοήθεια.

Η προσέγγιση αυτή ενδέχεται να σχετίζεται και με την προσπάθεια εξομάλυνσης των αμερικανοϊρανικών σχέσεων, την οποία καταβάλλουν οι ΗΠΑ αφαιρώντας από τον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων την υποστηριζόμενη από το Ιράν οργάνωση των ανταρτών Χούτι, η οποία έχει καταλάβει την πρωτεύουσα της Υεμένης Σανάα από το 2014.

Χούτι και νέα πραγματικότητα

Η επίθεση της οργάνωσης Χούτι στις 7 Μαρτίου 2021 με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και βαλλιστικούς πυραύλους, που είχαν στόχο τον εξωτερικό χώρο αποθήκευσης πετρελαίου στη Ρας Τανούρα, προκάλεσε την άμεση αντίδραση της κυβέρνησης Μπάιντεν, η οποία δηλώνει έτοιμη να υπερασπιστεί το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας από τέτοιου είδους επιθέσεις ενάντια σε άμαχο πληθυσμό.

Καθώς ο υπό τη Σαουδική Αραβία στρατιωτικός συνασπισμός που μάχεται στην Υεμένη κάνει λόγο για ενθάρρυνση των Χούτι ύστερα από την αφαίρεσή τους από τη λίστα των ξένων τρομοκρατικών οργανώσεων των ΗΠΑ, οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών δείχνουν να μεταβάλλονται διαρκώς.

Άλλωστε, παρά την αποχώρησή τους από τις επιθετικές στρατιωτικές ενέργειες στην Υεμένη, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν θα πάψουν να βοηθούν το σαουδαραβικό βασίλειο σε αμυντικές επιχειρήσεις.

Σε γενικές γραμμές, από τη στιγμή της ορκωμοσίας του και έπειτα ο Μπάιντεν παρουσιάζεται διατεθειμένος να ακολουθήσει μία διαφορετική προσέγγιση στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής τόσο από τον Τραμπ όσο και από τον Μπάρακ Ομπάμα.
● Αφενός ο νέος Πρόεδρος παρουσιάζεται πρόθυμος να επιτύχει μία νέα συμφωνία με το Ιράν, η οποία θα δώσει ανάσα στην έκρυθμη κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή.
● Αφετέρου δείχνει εξίσου αποφασισμένος να δώσει τέλος στην «τυφλή εμπιστοσύνη» του τέως Προέδρου τόσο προς τη Σαουδική Αραβία όσο και προς το Ισραήλ.
Τα πρώτα δείγματα είναι ήδη ισχυρά.

Παραμένουν στενοί σύμμαχοι αλλά ξανατίθενται τα όρια

Σε κάθε περίπτωση η στάση των ΗΠΑ απέναντι στη Σαουδική Αραβία περνάει σε μία νέα εποχή, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως η μακροχρόνια συνεργασία των δύο κρατών θα πάψει να υπάρχει. Το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας αποτελεί έναν σταθερό και αξιόπιστο σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή, στοιχείο που ακόμα και η νεοσύστατη κυβέρνηση Μπάιντεν αναγνωρίζει.

Αυτό όμως που ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ δείχνει να μην μπορεί να ανεχθεί είναι η διαρκής καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συναντάται τόσο στην εμπόλεμη Υεμένη, όσο και στην ίδια τη Σαουδική Αραβία, μία χώρα στην οποία οι γυναίκες στερούνται ακόμα και σήμερα βασικές ατομικές ελευθερίες.

Καθώς το μέλλον στην περιοχή παραμένει αβέβαιο και οι αμερικανοϊρανικές σχέσεις τελούν υπό διαρκή αστάθεια, η Σαουδική Αραβία θα παραμένει ένας ισχυρός και σταθερός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να θέτει κάποια όρια στο Ριάντ, τα οποία, αν ξεπεραστούν, δεν θα μείνουν ατιμώρητα.