Τον εφιάλτη που ζουν εκατομμύρια γυναίκες, θύματα ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, επανέφερε στην επικαιρότητα η ιστορία της Τουρκάλας Μελέκ Ιπέκ, της γυναίκας που σκότωσε τον βασανιστή σύζυγό της, ο οποίος την κακοποιούσε επί 12 χρόνια.

Η απόφαση αθώωσής της προκάλεσε αίσθημα ανακούφισης σε εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο και κατάφερε να γίνει σύμβολο κατά της ενδοοικογενειακής βίας.
Η υπόθεση αυτή ήρθε να υπενθυμίσει πλήθος σχετικών ερευνών, σύμφωνα με τις οποίες τα περιστατικά βίας μέσα στην οικογένεια, με θύματα κυρίως γυναίκες, πολλαπλασιάστηκαν κατά την καραντίνα που επιβλήθηκε τον τελευταίο χρόνο στις περισσότερες χώρες του κόσμου.

Κατά τη διάρκεια των λοκντάουν φαίνεται ότι χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια, γυναίκες βρέθηκαν εγκλωβισμένες στα ίδια τους τα σπίτια με τους κακοποιητές τους.
Μάλιστα ειδικοί αναφέρουν ότι η κοινωνική και οικονομική πίεση που δημιούργησαν η πανδημία και ο εγκλεισμός είχαν αποτέλεσμα την απότομη αύξηση των γυναικοκτονιών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι το ένα τρίτο των γυναικών παγκοσμίως υφίστανται βία και οι νεότερες γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι γυναίκες, γενικώς, είναι πιο πιθανό να βιώσουν βία στη διάρκεια της ζωής τους.

Σε κάθε χώρα και πολιτισμό

«Η βία εναντίον των γυναικών είναι ενδημική σε κάθε χώρα και πολιτισμό, προκαλώντας βλάβη σε εκατομμύρια γυναίκες και στις οικογένειές τους και έχει επιδεινωθεί από την πανδημία Covid-19» δήλωσε ο δρ. Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγέσους, γενικός διευθυντής του ΠΟΥ.

«Όμως, σε αντίθεση με την Covid-19, η βία κατά των γυναικών δεν μπορεί να σταματήσει με ένα εμβόλιο. Μπορούμε να την πολεμήσουμε μόνο με βαθιές και συνεχείς προσπάθειες – από κυβερνήσεις, κοινότητες και άτομα – για να αλλάξουμε τις επιβλαβείς συμπεριφορές, να βελτιώσουμε την πρόσβαση σε ευκαιρίες και υπηρεσίες για γυναίκες και κορίτσια και να προωθήσουμε υγιείς και αμοιβαία σεβαστές σχέσεις» πρόσθεσε ο Γκεμπρεγέσους.
Τον Απρίλιο του 2020 ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες μίλησε για την αύξηση των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ως αποτέλεσμα της αναγκαστικής παραμονής στο σπίτι.

«Έχουμε δει μια τρομακτική παγκόσμια αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας» δήλωσε. «Για πολλές γυναίκες και κορίτσια η απειλή είναι μεγαλύτερη εκεί όπου θα έπρεπε να είναι ασφαλείς: στα σπίτια τους. Προτρέπω όλες τις κυβερνήσεις να καταστήσουν την πρόληψη και την αποκατάσταση της βίας κατά των γυναικών βασικό μέρος των εθνικών τους σχεδίων αντιμετώπισης για την Covid-19» πρόσθεσε.

Τετραπλασιασμός στην Ελλάδα

Όμως και στην Ελλάδα οι καταγγελίες γυναικών που έχουν υποστεί περιστατικά βίας έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, και ειδικά μέσα στην καραντίνα, σύμφωνα με την 1η Ετήσια Έκθεση για τη Βία κατά των Γυναικών από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΟΠΙΦ), η οποία εκπονήθηκε σε συνεργασία με τη UNICEF.

Όπως προκύπτει από την έκθεση, η Αττική φαίνεται να «κρατάει τα σκήπτρα» της κακοποίησης των γυναικών. Κατά τη χρονική περίοδο από 1η Νοεμβρίου 2019 έως 31 Οκτωβρίου 2020 συνολικά 4.872 γυναίκες βρήκαν το κουράγιο και ζήτησαν υποστήριξη από τη ΓΓΟΠΙΦ. Από τις καταγγελίες αυτές οι 1.875, δηλαδή το 38,50%, ήταν στην Αττική.

Στην Ελλάδα το διάστημα της πρώτης καραντίνας οι κλήσεις προς την Τηλεφωνική Γραμμή Υποστήριξης SOS 15900 αυξήθηκαν κατά 230%.

Σύμφωνα με τα στοιχεία η μεγαλύτερη συχνότητα βίας έχει ως αυτουργό τον ερωτικό σύντροφο. Η βία μέσα στην οικογένεια μπορεί να εμφανίζεται με τις μορφές της ψυχολογικής βίας, της οικονομικής εκμετάλλευσης, της σωματικής και της σεξουαλικής κακοποίησης. Συγκεκριμένα η βία κατά των γυναικών μπορεί να εμφανιστεί με τις εξής «παραδοσιακές» μορφές: ● Ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων. ● Βία κατά των γυναικών. ● Βία μεταξύ ερωτικών συντρόφων. ● Γυναικοκτονία. ● Εγκλήματα τιμής. ● Έμφυλη βία. ● Ενδοοικογενειακή βία. ● Καταναγκαστικοί γάμοι. ● Καταναγκαστική στείρωση. ● Οικονομική βία. ● Εξακολουθητική παρενόχληση. ● Σεξουαλική βία. ● Βιασμός. ● Σεξουαλική παρενόχληση. ● Σωματική βία. ● Ψυχολογική βία.

Σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν και οι «νεοαναδυόμενες μορφές βίας κατά των γυναικών», οι οποίες, υπό τον γενικό τίτλο «Έμφυλη βία στον κυβερνοχώρο (Cyber violence)», βασίζονται στο φύλο, διαπράττονται μέσω της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και του διαδικτύου και συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη διαδικτυακή παρενόχληση, τη διαδικτυακή παρακολούθηση, τη μη συναινετική και την εκδικητική πορνογραφία.

Στα παραδείγματα ψυχολογικής βίας συμπεριλαμβάνονται πράξεις όπως η κοινωνική απομόνωση, οι λεκτικές επιθέσεις, οι απειλές, ο εκφοβισμός, ο έλεγχος, η παρενόχληση ή η επίμονη παρακολούθηση, οι προσβολές, η ταπείνωση και η δυσφήμηση.
Η επικρατέστερη μορφή βίας είναι η ενδοοικογενειακή σε ποσοστό 84% από το σύνολο των καταγεγραμμένων μορφών βίας στα συμβουλευτικά κέντρα ανά την επικράτεια, ενώ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά η σεξουαλική παρενόχληση και ο βιασμός με 2%, άλλη μορφή βίας 4%, ενώ το 8% δεν αποκάλυψε αυτά τα στοιχεία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, η σχέση θύματος – θύτη είναι κυρίως συζυγική (νυν ή πρώην) κατά 56%, καθώς και συντροφική (νυν ή πρώην) σε ποσοστό 13%, ενώ το 12% εκ του συνόλου των γυναικών θυμάτων κατήγγειλαν ότι ο θύτης είναι μέλος της οικογένειας (π.χ. αδελφός, πατέρας ή και άλλος συγγενής).
Σχετικά με την οικογενειακή κατάσταση των γυναικών θυμάτων βίας το 45% του συνόλου δήλωσαν ότι είναι παντρεμένες και συγκατοικούν με τον δράστη, το 18% του συνόλου είναι άγαμες, σχεδόν ίδιο ποσοστό – 19% – είναι γυναίκες που βρίσκονται σε διάσταση και γυναίκες που έχουν πάρει διαζύγιο, ενώ το 4% δήλωσαν ότι συμβιώνουν με τον δράστη. Επιπλέον, εκ του συνόλου των γυναικών θυμάτων βίας το 71% έχει παιδιά και το 29% ανέφερε πως δεν έχει παιδιά.

Μια ακόμη αξιοσημείωτη παράμετρος είναι η αναλογία των γυναικών και παιδιών προσφύγων και μεταναστών επί του συνόλου που φιλοξενήθηκαν στους ξενώνες φιλοξενίας του δικτύου της ΓΓΟΠΙΦ. Σε σύνολο 269 γυναικών και 270 παιδιών (536) οι 96 γυναίκες είναι πρόσφυγες και τα 117 είναι παιδιά πρόσφυγες (213). Αναλογία 40%!