Τις τελευταίες μέρες γίνεται κουβέντα για την ενδεχόμενη υποχρεωτικότητα του εμβολίου. Ένθεν, κακείθεν διατυπώνονται επιχειρήματα τα οποία δε θέλω να αναπαράγω, καθώς νομίζω ότι η συζήτηση θα πρέπει να γίνει σε άλλο επίπεδο.

Η άρνηση μέρους του πληθυσμού να εμβολιαστεί εν μέσω πανδημίας, είναι χωρίς αμφισβήτηση, ήττα της Δημοκρατίας. Του πολιτεύματος που από τη φύση του, βάζει πρώτα τη βούληση των πολιτών, εξαίροντας την ελευθερία της σκέψης και του λόγου. Του πολιτεύματος που δεν εκδικείται αλλά νοιάζεται για τους πολίτες του, μέχρι βεβαίως να φθάσει στα όρια του. Αν κάποιος νοσήσει από τον Covid-19 και χρειαστεί νοσηλεία, δεν θα ερωτηθεί αν έχει εμβολιαστεί ή αν ήταν αρνητής του ιού και της πανδημίας. Θα έχει τη νοσηλεία που μπορεί το σύστημα υγείας, τη δεδομένη στιγμή, να προσφέρει. Στην πανδημία δοκιμάζονται τα συστήματα υγείας και για το λόγο αυτό, επειδή δεν μπορούν να προσφέρουν ταυτόχρονα τις υπηρεσίες τους σε πολύ μεγάλο αριθμό ασθενών, μας προτείνουν τον εμβολιασμό και την τήρηση μέτρων, με στόχο την ήπια νόσηση.

Και εδώ έρχεται η ανεπάρκεια της Δημοκρατίας, η περιορισμένη ικανότητά της να πείσει. Να εξηγήσει για ποιο λόγο πρέπει οι πολίτες να χτίσουν τοίχο ανοσίας, να δώσει τα επιχειρήματα εκείνα που θα κάνουν τους πολίτες να καταλάβουν το κοινωνικό τους καθήκον και θα προτάξουν τη συλλογικότητα, έναντι της ατομικότητας.

Η κατάσταση αυτή δεν είναι πρωτόγνωρη, αλλά αναμενόμενη. Στη δημόσια συζήτηση, τα τελευταία χρόνια έχουμε ασύμμετρα θέσει το θέμα των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων, με την ασσυμετρία να αφορά στα δικαιώματα.

Όλη η συζήτηση γυρίζει γύρω από τα δικαιώματα και γίνεται μάλιστα με τρόπο επιθετικό. Επιθετικό προς το κοινωνικό σύνολο και κυρίως την εκάστοτε διακυβέρνηση. Διότι έχουμε ως κοινωνία καλλιεργήσει την ιδέα του κράτους – πατέρα, που έχει μόνο υποχρεώσεις απέναντι στον πολίτη. Υποχρέωση για την εξασφάλιση μιας ανέμελης ζωής σε κάθε πολίτη, που τον μετέτρεψε σε πελάτη – ψηφοφόρο. Μια μεταβολή που συντελέστηκε με ιδεολογικό υπόβαθρο για να γίνει εύκολα αποδεκτή, υποβάλλοντας την ιδέα της ευγενούς άμιλλας, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας ως νεοφιλελεύθερης πρακτικής που οδηγούσε σε σπατάλη δυνάμεων και αλλοτρίωνε. Έτσι καλλιεργήθηκε η ιδέα της παραίτησης από τα δύσκολα και τελικά η αποδοχή της ήττας. Όπου η ήττα έγινε σιγά-σιγά μια αποδεκτή κατάσταση και πολλές φορές επιθυμητή, άλλωστε το δράμα πάντα βρίσκει έδαφος να ανθίσει.

Έτσι ο αδύναμος, ο παραιτημένος από κάθε φιλοδοξία, ο «γεννημένος για να χάνει» αναδείχθηκε στην Ελλάδα ως «ήρωας» τις τελευταίες δεκαετίες. Μάλλον επειδή με αυτό τον τρόπο γίνεται πια μόνιμος πελάτης στο προστατευτικό πολιτικό σύστημα. Μονίμως αδικημένος, αλλά δικαιωματιστής να επαναλαμβάνει το γνωστό «πού είναι το κράτος;» σε κάθε αποστροφή του λόγου του. Ενός κράτους από το οποίο τα περιμένει όλα, χωρίς να κάνει την παραμικρή υποχώρηση από τη βολή του για να το συνδράμει.

Έτσι λοιπόν σήμερα φθάσαμε στο σημείο να μην μπορούμε να πείσουμε το κοινωνικό σύνολο, ούτε για τα βασικά. Η Δημοκρατία να αδυνατεί, να διαδώσει απλά επιχειρήματα για να κάμψει τις αντιδράσεις των αρνητών πολιτών. Το μόνο παρήγορο από πλευράς πολιτείας είναι ότι τουλάχιστον δεν επιχειρεί να μιλήσει για υποχρεωτικότητα καθώς έχει ψήγματα αυτογνωσίας. Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός θα θύμιζε την υποχρεωτική ψήφο, αν δει κανείς διαχρονικά τη συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές θα καταλάβει και την ένταση της πειθούς του πολιτικού συστήματος.

*H Μαρία Καρακλιούμη είναι Πολιτική Αναλύτρια της RASS AE