Μια γυροβολιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μάλλον αρκετή για να διαπιστώσει κάποιος το μέγεθος της αποδοχής των απόψεων ενός πλήθους αρνητών πάσης φύσεως. Προφανώς τα μέσα αυτά και οι υπερδραστήριοι χρήστες τους δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα της κοινωνίας – ούτε καν για μια στοιχειωδώς αξιόπιστη δημοσκόπηση.

Τα μπράβο και οι κατάρες, οι μισές αλήθειες και οι ειρωνείες έχουν υποκαταστήσει κάθε είδους διάλογο, έχουν καταργήσει κάθε είδους επιχείρημα, έχουν συσκοτίσει κάθε διάκριση και όριο μεταξύ ορθού λόγου και παραδοξολογίας. Άλλωστε στην αρένα της κοινωνικής δικτύωσης, κατά κανόνα, δεν μάχεσαι με επιχειρήματα, αλλά με κραυγές και αλαλαγμούς.

Το κοινό δεν στέκεται να αμφισβητήσει γραπτώς ούτε τις κραυγές ούτε την παραδοξολογία. Όποιος το κάνει, απλώς αποστρέφει το βλέμμα και πάει γι’ άλλα. Δεν μπαίνει στην ατελέσφορη διαδικασία ενός διαλόγου μεταξύ κωφών. Το γήπεδο, επομένως, μένει ελεύθερο. Και όσο η παραφροσύνη μένει ανενόχλητη, τόσο κερδίζει οπαδούς. Τόσο περισσότερο η μπουρδολογία αποκτά στάτους επιστημονικότητας και οι αντικοινωνικοί εγωπαθείς αντιμετωπίζονται σαν «επαναστάτες».

Η μεγάλη ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των παθογενειών τους συνέπεσε με την οικονομική κρίση. Η πανδημία της Covid-19 έδωσε την ευκαιρία στις παθογένειες αυτές να θεριέψουν. Η απογοήτευση μεγάλων στρωμάτων της κοινωνίας για την καταστροφή και τις οικονομικές και πολιτικές απογοητεύσεις στη διάρκεια των τριών μνημονίων δημιούργησε ένα υπόστρωμα οργής που ποτέ δεν εκτονώθηκε.

Η κουλτούρα της προσαρμογής, της υποταγής, της αδυναμίας αναζήτησης διεξόδων για τη χώρα, αλλά και η αποσάθρωση της κοινωνικής συνοχής δημιούργησαν μια αντικουλτούρα μηδενιστικής απόρριψης, αυτοκαταστροφικής ψευδοαμφισβήτησης και αχαλίνωτης ανθρωποφαγίας.

Από τις προσπάθειες δημιουργίας πολιτικών εκφράσεων της απολιτικής παραφροσύνης και του ανθρωποφαγικού φανατισμού – με ακρότατο παράδειγμα τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή – δεν επιβίωσε τελικώς καμιά. Η φυλακή υποδέχτηκε, όπως έπρεπε, πολλούς από αυτούς που εξέφρασαν τις πιο ακραίες και χυδαίες απόπειρες. Κάποιους εξ αυτών ως κοινούς απατεώνες.

Όμως το υπόστρωμα συνεχίζει να υπάρχει και, δυστυχώς, δεν εντοπίζεται σε έναν μόνο ιδεολογικό χώρο. Το ερώτημα είναι αν θα βρούμε πάλι μπροστά μας – αυτή τη φορά λόγω των συνεπειών της πανδημίας – μια ακόμη ισχυρή έκφραση «ψεκασμένων» ψευδο-ιδεολογιών. Το πολιτικό σύστημα δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα. Μάλλον κάνει λάθος…