Για την ενεργειακή κρίση και τα σενάρια της επόμενης μέρας μιλάει στο topontiki.gr ο Αναπληρωτής Καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου και Τομεάρχης Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ Χάρης Δούκας.

Για τα υπερκέρδη των εταιριών ενέργειας ο κ. Δούκας επισημαίνει πως το ποσό είναι άγνωστο και ασκεί σκληρή κριτική στην κυβέρνηση καθώς όπως είπε «σε κάθε νέο επεισόδιο έχουμε μείωση του ποσού προς φορολόγηση και αύξηση του κόστους για τους πολίτες».

Για τον Χάρη Δούκα το αισιόδοξο σενάριο για την πορεία της ενεργειακής κρίσης είναι η διατήρηση των τιμών σε υψηλά επίπεδα και αργή ανάπτυξη για τα επόμενα 2, 3 χρόνια. Στο απαισιόδοξο σενάριο βλέπει πως οι τιμές θα συνεχίσουν να κινούνται ανοδικά.

Ο Τομεάρχης Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ προτείνει ένα συνδυασμό μέτρων, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα η πίεση του κόστους ενέργειας στους πολίτες. Συγκεκριμένα ο κ. Δούκας αναλύοντας τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ λέει: πλαφόν στη λιανική τιμή του ρεύματος, μείωση Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης και ΦΠΑ στα καύσιμα.

Για τις τιμές στα καύσιμα ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο ΕΜΠ λέει πως βρισκόμαστε ήδη μία ανάσα από τα 3 ευρώ το λίτρο στα νησιά.

Πότε θα μάθουμε τελικά πόσα είναι τα υπερκέρδη ή τα υπερέσοδα που λέει η κυβέρνηση από τις εταιρίες παραγωγής ενέργειας; 

Είναι πολύ καλό το ερώτημα. Την ίδια απορία έχουμε όλοι. Έχουμε φτάσει μέσα Ιουνίου και ακόμα περιμένουμε. Το περίφημο πόρισμα της ΡΑΕ (αρχές Μαΐου) τα προσδιόριζε για την ηλεκτροπαραγωγή και για ένα εξάμηνο (Οκτώβριος 2021 με Μάρτιος 2022) στα 930 εκατ. €. Στο ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής επιμέναμε πως πρέπει να περιλαμβάνονται όλες οι ενεργειακές εταιρίες (όχι μόνο του ηλεκτρισμού αλλά και φυσικού αερίου, πετρελαιοειδών) με περίοδο μέχρι και σήμερα. Μετά το πόρισμα της ΡΑΕ, υπήρξε δελτίο τύπου του Υπουργείου πως θα αναμένουμε νέες οδηγίες και επαναυπολογισμούς. Στο τελευταίο νομοσχέδιο για το Κλιματικό Νόμο που ψηφίστηκε πριν περίπου 2 εβδομάδες, υπήρξε τροπολογία της τελευταίας στιγμής που αφορούσε στα υπερκέρδη. Προδιαγραφόταν εκεί ένας μαθηματικός τύπος για το ποσό που θα φορολογηθεί, ο οποίος ενσωμάτωνε «εκπτώσεις» (των εταιριών) ψαλιδίζοντας αισθητά τα υπερκέρδη της ΡΑΕ, ώστε να προσεγγίζουν τα 500 εκατ. €. Όμως, στην ίδια τροπολογία, αναφερόταν πως θα υπάρξει νέα, υπουργική αυτή τη φορά, απόφαση που θα καθορίζει ποιο θα είναι το τελικό προς φορολόγηση ποσό. Το μόνο σίγουρο είναι πως σε κάθε νέο επεισόδιο έχουμε μείωση του ποσού προς φορολόγηση και αύξηση του κόστους για τους πολίτες.

Ποιο είναι το αισιόδοξο και ποιο το απαισιόδοξο σενάριο για την πορεία της ενεργειακής κρίσης; 

Το αυξημένο κόστος ενέργειας έχει αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά και θα αποτελεί ένα δομικό στοιχείο του ενεργειακού σχεδιασμού, μέχρι να απεξαρτηθούμε οριστικά από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Συνεπώς, η διατήρηση των τιμών σε υψηλά (αλλά όχι απαγορευτικά) επίπεδα και αργή ανάπτυξη για τα επόμενα 2, 3 έτη είναι, θα έλεγα, ένα αισιόδοξο σενάριο. Στο απαισιόδοξο σενάριο, οι τιμές θα συνεχίσουν να κινούνται ανοδικά, εγκλωβίζοντας τις χώρες σε ένα σπιράλ ακρίβειας και ανατιμήσεων χωρίς τέλος.

Με τα σημερινά δεδομένα η Ρωσία βγαίνει κερδισμένη ή χαμένη από τις κυρώσεις; Μήπως η Δύση και η Ευρώπη συγκεκριμένα πήρε μεγάλο βάρος; 

Η Ευρώπη έδειξε αιφνιδιασμένη από τον πόλεμο και τις διαστάσεις που έχει πάρει. Είχε χτίσει την ενεργειακή της πολιτικής εδώ και κοντά μισό αιώνα στη βάση της μονομερούς αυτής σχέσης – εξάρτησης με τη Ρωσία και τον Πρόεδρό της. Είναι λοιπόν δεδομένο πως το λάθος αυτό θα το πληρώσουμε όλοι ακριβά. Όσον αφορά στη Ρωσία, ενώ μειώνονται σημαντικά οι ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου που πουλάει, λόγω των πολύ υψηλών τιμών, συνεχίζει να κερδίζει. Καταφέρνει μάλιστα προς ώρας να ξεφεύγει από τις κυρώσεις των χρηματοπιστωτικών της ιδρυμάτων, καθώς τα ενεργειακά της κέρδη φτάνουν τελικά στην ρωσική οικονομία, κυρίως μέσω της GazpromBank, που μένει εκτός κυρώσεων. Υπάρχουν δημοσιευμένες εκτιμήσεις πως το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Ρωσίας μέχρι στιγμής για φέτος προσεγγίζει τα 96 δισ. $ (σχεδόν στο επίπεδο του πλεονάσματος ολόκληρου του 2021). Αυτή η μαζική εισροή ευρώ ή δολαρίων δημιουργεί την ρευστότητα που κρατά τη ρωσική οικονομία σε λειτουργία, παρά τις κυρώσεις.

Το Ινστιτούτο Bruegel λέει πως στην ενεργειακή κρίση η Ελλάδα είναι πρώτη στην Ευρώπη στη στήριξη των πολιτών. Εσείς ζητάτε περαιτέρω μέτρα. Υπάρχει δημοσιονομικός χώρος; 

Στην Ελλάδα, η εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική στήριξης των πολιτών είναι μονοθεματική, καθώς βασίζεται στις επιδοτήσεις, που δεν αντιμετωπίζουν όμως τη ρίζα του προβλήματος. Η πολιτική αυτή μοιάζει με τον «πίθο των Δαναΐδων», καθώς συνεχώς απαιτούνται μεγαλύτερα ποσά και η κυβέρνηση «ξύνει τον πάτο του βαρελιού» προκειμένου να τα βρει. Ταυτόχρονα, κάθε επιδότηση αγοράς καυσίμων επιδοτεί και διευρύνει ακόμα περισσότερο το εμπορικό έλλειμμα της χώρας. Όλα τα άλλα κράτη – μέλη της ΕΕ έχουν προχωρήσει σε συνδυασμό δημοσιονομικών, ρυθμιστικών και εποπτικών μέτρων αποκλιμάκωσης των τιμών ενέργειας, σύμφωνα με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως μειώσεις φόρων (Φόρου Προστιθεμένης Αξίας (ΦΠΑ) και Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης (ΕΦΚ), ενεργοποίηση Επιτροπής Ανταγωνισμού, εντατικούς και αυστηρούς ελέγχους, ρύθμιση των τιμών ενέργειας, φορολόγηση στα υπερκέρδη. Αυτό ζητάμε κι εμείς. Ένα συνδυασμό μέτρων, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα η πίεση του κόστους ενέργειας στους πολίτες (όπως πλαφόν στη λιανική τιμή του ρεύματος, κατάλληλη μείωση ΕΦΚ και ΦΠΑ στα καύσιμα). Όσον αφορά στον δημοσιονομικό χώρο, σύμφωνα με το λογιστήριο του κράτους, τα επιπλέον έσοδα το διάστημα Ιανουάριος – Απρίλιος 2021 από την υπεραπόδοση του ΦΠΑ και ΕΦΚ είναι 1.352 δις €. Μπορούν αυτά τα ποσά να επιστραφούν, μέσω των σχετικών μειώσεων ΕΦΚ/ ΦΠΑ στους πολίτες. Δημοσιονομικός χώρος μπορεί να δημιουργηθεί και από τη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιριών. Αλλά είπαμε, για αυτό το θέμα η προσμονή μοιάζει αέναη.

Πώς μπορεί να εφαρμοστεί το «πλαφόν στην λιανική» που λέτε; Είναι υλοποίησιμο; 

Είναι η μόνο υλοποιήσιμη λύση που μπορούσε να εφαρμοστεί άμεσα. Είχαμε καταθέσει μέσω σχετικής τροπολογίας την ολοκληρωμένη πρότασή μας, και προτείναμε την εφαρμογή της από 1η Μαΐου. Με αυτήν προβλεπόταν η θέσπιση ανώτατης τιμής κιλοβατώρας, η οποία δεν θα υπερβαίνει το 10% των χρεώσεων προμήθειας που πλήρωνε ο καταναλωτής σε σχέση με την 1η Μαΐου του 2021. Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά η τιμή της κιλοβατώρας ορίζεται στα περίπου 0,14 ευρώ (ανταγωνιστικό σκέλος λογαριασμού) και ταυτόχρονα παγώνει τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Με την τροπολογία μας προβλεπόταν επίσης η αποζημίωση προμηθευτών ρεύματος, που λόγω του πλαφόν θα πουλούσαν κάτω του κόστους. Το κόστος της παρέμβασης υπολογίζεται σε 1,5 δις. ευρώ έως το τέλος του χρόνου, με ένα ισοδύναμο ποσό να πρέπει να επωμιστούν / πληρώσουν οι ηλεκτροπαραγωγοί. Με αυτό τον τρόπο, όλοι οι συντελεστές της αγορά συμμετέχουν στη εθνική προσπάθεια άμβλυνσης του ενεργειακού κόστους (όχι μόνο η Πολιτεία και οι πολίτες , όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα).

Από την άλλη πλευρά, έχουμε φτάσει μέσα Ιουνίου και ακόμα περιμένουμε την εφαρμογή της πρότασης της Κυβέρνησης για πλαφόν στη χονδρική. Μας λένε από την Κυβέρνηση πως φταίει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που δεν ενέκρινε την αρχική της πρόταση και τώρα αναμένουν την έγκριση του PlanB. Οι ίδιοι, θυμίζω, μας έλεγαν πως δεν χρειάζονταν «έγκριση» αλλά απλή «ενημέρωση» της Επιτροπή. Η αλήθεια βέβαια απεχθάνεται την καθυστέρηση.

Μέχρι πόσο μπορεί να φτάσει η τιμή της βενζίνης; Ευσταθούν τα σενάρια που λένε για 3 ευρώ το λίτρο; 

Μα είμαστε ήδη μία ανάσα από τα 3 ευρώ το λίτρο στα νησιά. Για αυτό και είναι αναγκαία η άμεση ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αντιμετώπισης των ραγδαίων ανατιμήσεων στα καύσιμα, ώστε να θωρακιστεί το εσωτερικό της χώρας μας, που να περιλαμβάνει ενεργοποίηση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και μείωση φόρων στα καύσιμα. Στις μεσοπρόθεσμες στρατηγικές, η χώρα πρέπει να εκμεταλλευτεί τις ισχυρές συμμαχίες εντός της ΕΕ, ιδίως με τις χώρες της Μεσογείου, με σκοπό να συντονιστούν οι κινήσεις και να αυξηθεί η παραγωγή βενζίνης στα διυλιστήρια της Μεσογείου και οι εισαγωγές βενζίνης από την παγκόσμια αγορά.

Διαβάστε επίσης:

Θεσσαλονίκη: Τετ α τετ Μητσοτάκη – Σολτς πριν το δείπνο των ηγετών της Συνόδου Κορυφής SEECP (Photos)

Μητσοτάκης: Κανείς δεν μπορεί να δεχθεί τον δεσποτικό αναθεωρητισμό – Η ιστορία δεν ξαναγράφεται (Video)

ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ: Καλούμε τον ΥΠΕΘΑ επειγόντως, να σταματήσει να ενισχύει τη νοσηρότητα του πολιτικού κλίματος