Μόλις πέντε ευρωπαϊκές χώρες – ανάμεσά τους και η χώρα μας – κατέγραψαν πόσα ασυνόδευτα παιδιά πέρασαν τα σύνορά τους κατά τον πρώτο μήνα του πολέμου στην Ουκρανία, παρά την ενεργοποίηση της ευρωπαϊκής Οδηγίας για την προσωρινή προστασία των Ουκρανών προσφύγων τον περασμένο Μάρτιο από την Κομισιόν, πράξη που δεν έκανε ποτέ για την προσφυγική κρίση του 2015.

Αυτό διαπιστώνει η νέα έρευνα του πανευρωπαϊκού δημοσιογραφικού ερευνητικού project Lost in Europe (lostineurope.eu), τα μέλη του οποίου συνέλεξαν στοιχεία από δεκατρείς ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Βέλγιο, Κροατία, Τσεχία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Σλοβακία, Ισπανία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο).

Από τις δεκατρείς αυτές χώρες, μόνο το Βέλγιο, η Τσεχία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα κατέγραψαν πόσα ασυνόδευτα παιδιά εισήλθαν σε αυτές, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων για την ηλικία και το φύλο. Τρεις άλλες χώρες (Κροατία, Σλοβακία και Ολλανδία) κατέγραψαν τον αριθμό των ασυνόδευτων παιδιών, αλλά δεν γνώριζαν την ηλικία ή/και το φύλο τους.

Συνολικά πέντε χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Γερμανία, Ελβετία, Πολωνία) δεν κατέγραψαν κανένα ασυνόδευτο παιδί που εισήλθε στις χώρες ή απάντησαν στο Lost in Europe ότι πρόκειται για εμπιστευτικές πληροφορίες. Συγκεκριμένα η Ισπανία υποστήριξε ότι η παροχή αυτών των απαντήσεων «θα έβλαπτε τις διμερείς σχέσεις».

Στην Πολωνία το υπουργείο Οικογένειας ανακοίνωσε την εισαγωγή ενός διαδικτυακού μητρώου ασυνόδευτων ανηλίκων από την Ουκρανία στις 22 Μαρτίου. Δύο ημέρες αργότερα ο Διαμεσολαβητής των Παιδιών απηύθυνε έκκληση προς «όλες τις οργανώσεις και τα άτομα που έχουν φέρει ή εξακολουθούν να φέρνουν ομάδες Ουκρανών παιδιών στη χώρα» να συνδράμουν στην καταγραφή των παιδιών. Μέχρι την ημερομηνία της δημοσίευσης της έρευνάς μας οι πολωνικές αρχές εξακολουθούν να μην έχουν αποκαλύψει τα αποτελέσματα της προσπάθειας καταγραφής των ασυνόδευτων ανηλίκων στους δημοσιογράφους μας.

Ταυτόχρονα πολλές χώρες δεν ήταν σε θέση να μας παράσχουν δεδομένα σχετικά με το πόσοι Ουκρανοί υπήκοοι αναγνωρίστηκαν ως θύματα εμπορίας ανθρώπων ή εκμετάλλευσης κατά τον πρώτο μήνα του πολέμου. Συνολικά επτά από τις 13 χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Ισπανία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο) δεν μπορούσαν να μας πουν πόσα πιθανά θύματα από την Ουκρανία εντοπίστηκαν, ενώ τέσσερις χώρες (Ελλάδα, Βέλγιο, Κροατία και Τσεχική Δημοκρατία) απάντησαν ότι δεν κατέγραψαν υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων κατά τον πρώτο μήνα.

Η Σλοβακία ερεύνησε 30 περιπτώσεις πιθανών υποθέσεων εμπορίας ανθρώπων, με αρνητικό αποτέλεσμα. Η Ολλανδία ερεύνησε δύο περιπτώσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης.

Δεν μπορεί να προστατευθεί ένα παιδί που δεν ξέρει κανείς πού βρίσκεται

Η καταγραφή ενός ευάλωτου πληθυσμού, όπως είναι η περίπτωση των ασυνόδευτων ανηλίκων, είναι το πρώτο βήμα και για την προστασία του, εξηγούσαν από την πρώτη στιγμή οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, ενώ και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προειδοποιούσε τον Απρίλιο για τους κινδύνους εκμετάλλευσης και εμπορίας των Ουκρανών προσφύγων.

Υπολογίζεται ότι 1,5 εκατομμύρια παιδιά (μέρος των οποίων ήταν ασυνόδευτα) διέφυγαν τον πόλεμο κατά τον πρώτο μήνα, ενώ λόγω του στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία το 90% των προσφύγων είναι γυναίκες και παιδιά.

Ουκρανική νομοθεσία και το ταξίδι ενός ασυνόδευτου ανηλίκου

Σύμφωνα με την ουκρανική νομοθεσία, τα παιδιά κάτω των 16 ετών δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα χωρίς γονείς ή ενήλικες συντρόφους εξουσιοδοτημένους από τους γονείς. Ωστόσο, Πολωνοί δημοσιογράφοι σημείωσαν περιπτώσεις εφήβων ηλικίας 16-18 ετών που εισήλθαν στην Πολωνία χωρίς αξιόπιστους κηδεμόνες, ειδικά τις πρώτες εβδομάδες της εκκένωσης.

Η Πολωνή δημοσιογράφος Anastasiia Morozova πήρε συνέντευξη από ανήλικους Ουκρανούς που έφυγαν από τον πόλεμο. Ο δεκαεξάχρονος Ihor, ο οποίος έφυγε από την Ουκρανία τον Απρίλιο, είπε:

«Ένας συνοριοφύλακας ήρθε σε μένα και με πήγε σε κάποιο μέρος, σε κάποιο δωμάτιο, και είπε ότι οι ανήλικοι δεν μπορούν να ταξιδέψουν μόνοι τους στην Πολωνία. Μου είπε: “Περίμενε λίγο σε αυτό το δωμάτιο και μετά θα σε οδηγήσουν σε ένα μέρος για πρόσφυγες, όπου υπάρχει φαγητό και νερό, και εκεί θα σου βρουν προσωρινό κηδεμόνα στην Πολωνία”. Και είχα την εντύπωση ότι δεν έψαξαν κανέναν για εμάς, γιατί βρήκα κηδεμόνα σε μια μέρα. Μόλις έγραψα μια ανάρτηση στο Facebook και την επόμενη μέρα ήμασταν ήδη καθ’ οδόν για την Częstochowa. Ήλπιζα ότι αυτοί οι εθελοντές θα μου έβρισκαν κηδεμόνα, αλλά δεν βρήκαν τίποτα».

Ελλάδα: Κατέγραψε 51 παιδιά «χωρισμένα από την οικογένειά τους»

Στη χώρα μας, η Ειδική Γραμματεία Ασυνόδευτων Ανηλίκων κατέγραψε κατά τον πρώτο μήνα του πολέμου 51 όχι ασυνόδευτα, αλλά «χωρισμένα από την οικογένειά τους» (separated) παιδιά.

Παιδί χωρισμένο από την οικογένειά του «σημαίνει και παιδί που έρχεται με συνοδεία κάποιου, ο οποίος όμως δεν είναι γονέας αλλά συγγενής, και παιδιά που έρχονται μαζί με άλλους, οι οποίοι μπορεί να είναι φίλοι – συγγενείς, και υπάρχει και η περίπτωση που έρχεται για να συναντήσει συγγενή ή φίλο εντός της χώρας.

Σε αυτή την περίπτωση το παιδί θα οδηγηθεί σε δομή δική μας αρχικά ή εν πάση περιπτώσει θα υπάρξει άμεσα επαφή με τον άνθρωπο ο οποίος θα παραλάβει το παιδί ώστε να γίνει ο απαραίτητος έλεγχος» εξηγεί ο Ηρακλής Μοσκώφ, ειδικός γραμματέας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου.

Από τα 51 αυτά παιδιά, τα 23 ήταν αγόρια και τα 28 κορίτσια. Εξ αυτών τα 26 ήταν 14 ετών ή μικρότερα (8 ήταν 10 ετών ή μικρότερα) και τα 25 ήταν μεγαλύτερα των 14 ετών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ειδικής Γραμματείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων.

Ο εντοπισμός των ασυνόδευτων ή «separated» γίνεται στα σύνορα του Προμαχώνα, όπου φτάνουν οι πρόσφυγες, από κλιμάκια του Εθνικού Μηχανισμού Επείγουσας Ανταπόκρισης, ο οποίος ενεργοποιήθηκε όταν άρχισαν να φτάνουν οι Ουκρανοί πρόσφυγες στα σύνορά μας, σημειώνει ο Ηρ. Μοσκώφ.

Ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης είχε συσταθεί στις αρχές του 2021 από την Ύπατη Αρμοστεία και την Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και τις ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ, ΜΕΤΑδραση και Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Επρόκειτο για μια προσπάθεια ώστε τα ασυνόδευτα παιδιά που βρίσκονταν εκτός πλαισίου προστασίας να εντοπίζονται και να λαμβάνουν την απαραίτητη προστασία.

Σήμερα, έξι μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΕΚΚΑ και του υπουργείου Μετανάστευσης, από τις 2 Μαρτίου 2022 έως την 1 Σεπτεμβρίου, ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης έχει δεχθεί παραπομπές για τρεις ασυνόδευτους και 485 χωρισμένους ανηλίκους από την Ουκρανία.

*Η Έλλη Ζώτου είναι μέλος της ερευνητικής δημοσιογραφικής ομάδας Lost in Europe

Διαβάστε επίσης

Αύξηση επιτοκίων κατά του πληθωρισμού: Θεαματικό άλμα από την ΕΚΤ σε υψηλά δεκαετίας μέχρι τον Οκτώβριο

ΣΥΡΙΖΑ: Στα κάγκελα κατά της συγκάλυψης

Κοιμήθηκαν πανίσχυροι και ξύπνησαν αουτσάιντερ: Τα παθήματα των προηγούμενων πρωθυπουργών (Video/Photos)