Στις 15 Σεπτεμβρίου το πρακτορείο Reuters μετέδωσε ότι ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών – της ΜΙΤ – Χακάν Φιντάν, άνθρωπος της απόλυτης εμπιστοσύνης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συναντήθηκε με τον διευθυντή της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας της Συρίας Αλί Μαμλούκ στη Δαμασκό.

Το πρακτορείο επεκαλείτο «περιφερειακή πηγή που είναι πιστή στη Δαμασκό» και πρόσθετε ότι αυτή δεν ήταν η πρώτη συνάντηση των Φιντάν και Μαμλούκ. Οι πηγές του Reuters εκτίμησαν ότι η γέφυρα μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας και της Συρίας «χτίστηκε» με ρωσική πρωτοβουλία και με στόχο «να σπάσει ο πάγος» ανάμεσα στις δύο πλευρές, που βρίσκονται σε διαμετρικά αντίθετες θέσεις στη συριακή κρίση.

Το τουρκικό σχέδιο

Ή μήπως δεν είναι ακριβώς έτσι; Η Αμίνα Όσι, αναπληρώτρια συμπρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της κουρδικής Αυτόνομης Διοίκησης της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας – της γνωστής και ως Ροζάβα, που σημαίνει Δυτικό Κουρδιστάν –, υποστηρίζει ότι στόχος της Τουρκίας είναι η προσάρτηση των συριακών εδαφών που έχει καταλάβει και η δημιουργία ενός νέου χάρτη πριν συμπληρωθούν, το 2023, τα 100 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης.

Η Αμίνα Όσι καταγγέλλει τη διεθνή σιωπή για την τουρκική κατοχή συριακών εδαφών, με αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από την τουρκική επίθεση στην περιοχή Σερεκανίγιε. Η Τουρκία κατέλαβε την περιφέρεια Σερεκανίγιε και Τζίρε Σπι μετά την επίθεση που εξαπέλυσε στις 9 Οκτωβρίου 2019, εκδιώκοντας από την περιοχή 300.000 Κούρδους, Ασσύριους και Άραβες.

Η τουρκική επίθεση είχε αποτέλεσμα την κατοχή μίας ζώνης πλάτους 30 χιλιομέτρων κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων. «Η Τουρκία επιδιώκει τη δημογραφική αλλαγή στα κατεχόμενα εδάφη με πρόσχημα την παρουσία Σύρων προσφύγων σε αυτά», σύμφωνα με τα όσα δήλωσε η Όσι στο Hawarnews.

Οι Κούρδοι και η «πένα του διαβόλου»

Το παράδοξο είναι ότι οι Κούρδοι εμφανίζονται ως υπερασπιστές των συνόρων που χαράχτηκαν με τη Συνθήκη της Λωζάννης, που για τους Κούρδους είναι «η πένα του διαβόλου», αφού έτσι μπήκε η οριστική υπογραφή για τον διαμελισμό του Κουρδιστάν μεταξύ Τουρκίας – Συρίας – Ιράκ και Ιράν. Διαδικασία που ξεκίνησε το 1916 με τη Συμφωνία Σάικς – Πικό και συνεχίστηκε το 1920 με τη Συνθήκη του Σαν Ρέμο.

Η Αμίνα Όσι περιγράφει με μελανά χρώματα την επιδείνωση της κατάστασης στις κουρδικές περιοχές μετά την τουρκική κατοχή και κατηγορεί τους Τούρκους ότι συντηρούν το κλίμα αστάθειας μέσω ομάδων ισλαμιστών που ενεργούν με τουρκικές εντολές και ελέγχουν το λαθρεμπόριο.

Η κουρδική διοίκηση της Ροζάβα υποστηρίζει την εθνική κυριαρχία στα συριακά εδάφη και τονίζει ότι υπερασπίστηκε αυτόν τον στόχο με τον πόλεμο κατά των ισλαμιστών του ISIS, που έγινε με τις ευλογίες των Αμερικανών.

Ωστόσο οι Κούρδοι διαπιστώνουν άλλη μια φορά ότι, αφού έκαναν τη δύσκολη δουλειά, μένουν μόνοι να υπερασπιστούν τα εδάφη τους.

Η συνεργασία με ISIS και Άσαντ

«Μετά την απελευθέρωση του Μπαγκούζ οι ηγέτες του ISIS πήγαν στις κατεχόμενες περιοχές που είναι ασφαλείς γι’ αυτούς και σήμερα αποτελούν πηγή αστάθειας. Πολλές επιχειρήσεις έγιναν με ευθύνη των αρχηγών του ISIS που κατέφυγαν στις κατεχόμενες περιοχές και έχουν στόχο την αποσταθεροποίηση στη βόρεια και ανατολική Συρία» υποστηρίζει η Αμίνα Όσι. Στόχος των ομάδων του ISIS είναι να δημιουργήσουν συνθήκες που θα υποχρεώσουν τους κατοίκους της περιοχής να φύγουν, ώστε στη θέση τους να εγκατασταθούν Σύροι πρόσφυγες, αλλάζοντας έτσι τη δημογραφική σύνθεση.

Και τι κάνει το συριακό καθεστώς για να αντικρούσει τα τουρκικά σχέδια για αλλαγή των συνόρων; Σύμφωνα με τους Κούρδους, όχι μόνο δεν κάνει τίποτα, αλλά συνεργάζεται με την Τουρκία. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε στις 28 Σεπτεμβρίου ότι γίνονται διαπραγματεύσεις με το συριακό καθεστώς, μέσω των μυστικών υπηρεσιών, για τον καθορισμό ενός «οδικού χάρτη» για την κατάσταση στη μεθόριο.

«Ο αγώνας εναντίον της τρομοκρατίας δεν μπορεί να είναι μονομερής, γι’ αυτό και η άλλη πλευρά πρέπει να έχει θετική προσέγγιση προς αυτή την κατεύθυνση για να έχουμε καλά αποτελέσματα» είπε ο Ερντογάν.

Σε αυτή τη φράση βρίσκεται όλη η αλήθεια: Σύμφωνα με την Τουρκία, «τρομοκράτες» είναι οι Κούρδοι. Άρα ο Ερντογάν ζήτησε από τη Δαμασκό συμπόρευση για την εξάλειψη των «τρομοκρατών». Και παραδέχτηκε ότι γι’ αυτόν τον σκοπό έχουν αρχίσει διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές, επιβεβαιώνοντας και τις πληροφορίες που είχε μεταδώσει το Reuters.

Συμμερίζεται η Δαμασκός τις τουρκικές απόψεις περί «τρομοκρατών»; Ήδη από το 2011 οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας και του συριακού καθεστώτος συνεργάζονται και μάλιστα η συνεργασία αυτή απέφερε την παράδοση του Χουσέιν Χαρμούς, του Σύρου αξιωματικού που λιποτάκτησε από τον στρατό καταγγέλλοντας το καθεστώς του Άσαντ, κατέφυγε στην Τουρκία και τελικά κατέληξε στα χέρια του Άσαντ.

Όπως τονίζει ο πολιτικός αναλυτής Ιμπραχίμ Καμπάν, το συριακό καθεστώς μπορεί να παρέχει πληροφορίες στις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες για την κατάσταση στη μεθόριο αφήνοντας στους Τούρκους τη βρόμικη δουλειά. «Έγιναν δολοφονικές επιθέσεις από τουρκικά drones με βάση πληροφορίες που είχαν από το συριακό καθεστώς, ενώ παράλληλα υπάρχουν πληροφορίες ότι και η Ρωσία δίνει πληροφορίες στην Τουρκία» είπε ο Καμπάν.

Είναι γνωστό σε όλους ότι η Τουρκία διατηρεί άριστες σχέσεις με τη Ρωσία σε όλα τα μέτωπα, ως εκ τούτου τα όσα λέει ο Καμπάν είναι περίπου αυτονόητα. Σύμφωνα με αυτόν, άλλωστε, οι κουρδικές δυνάμεις εσωτερικής ασφάλειας (Asayish) έχουν πληροφορίες ότι το συριακό καθεστώς παρέχει και «συντονιστές» στην Τουρκία για την εκτέλεση ειδικών επιχειρήσεων στην περιοχή.

Η επιχείρηση «Σεΐχης Μακσούντ»

Σχεδόν καθημερινά οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες ανακοινώνουν την «εξουδετέρωση» στελεχών των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), δηλαδή της πολιτοφυλακής που απαρτίζεται από Κούρδους, Άραβες, Ασσύριους και Αρμένιους.

Η πιο χαρακτηριστική επιχείρηση των Τούρκων έγινε στην κουρδική περιοχή του Σεΐχη Μακσούντ, στο Χαλέπι, που ελέγχεται από την πολιτοφυλακή SDF. Το Χαλέπι είναι υπό τον έλεγχο της συριακής κυβέρνησης. Η επιχείρηση έγινε στις 28 Σεπτεμβρίου, όταν άνδρες των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών «εξουδετέρωσαν» τον Σαμπάχ Ουγκούρ, υψηλόβαθμο στέλεχος του ΡΚΚ, που, σύμφωνα με την Τουρκία, είναι τρομοκρατική οργάνωση.

Η τύχη του Ουγκούρ αγνοείται. Είναι αδιευκρίνιστο αν δολοφονήθηκε ή συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην Τουρκία. Αλλά η άνεση με την οποία κινήθηκαν οι Τούρκοι πράκτορες στην περιοχή που είναι υπό τον έλεγχο του SDF και σε μία πόλη ελεγχόμενη από τη συριακή κυβέρνηση γέννησε ερωτήματα για το κατά πόσον οι Τούρκοι είχαν πληροφόρηση από τις συριακές μυστικές υπηρεσίες.

Εξάλλου η ανάπτυξη στρατιωτών της συριακής κυβέρνησης στα σύνορα, με βάση τη συμφωνία του 2019, δεν ήταν ποτέ εμπόδιο για τους Τούρκους. «Υψώνουν μια σημαία και τέλος. Δεν έχουν σοβαρά όπλα. Δεν κάνουν τίποτα. Είναι πολίτες που υποχρεώθηκαν να καταταχθούν στον στρατό» λέει κάτοικος της περιοχής. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα οι Σύροι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους αφήνοντας τους Κούρδους μαχητές να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά και να υπερασπιστούν τα σύνορα.

Το όνειρο για αλλαγή συνόρων

Μπορεί αυτή η άτυπη συνεργασία Άγκυρας – Δαμασκού να επισημοποιηθεί; Ο Ερντογάν δήλωσε τον Αύγουστο ότι δεν έχει στόχο «να ηττηθεί ο Άσαντ», αλλά να επιτευχθεί μία πολιτική λύση.

Αυτό προφανώς σημαίνει ότι θα ικανοποιηθούν τα τουρκικά αιτήματα, με πρόσχημα τη δημιουργία συνθηκών ασφαλείας – έτσι όπως τις αντιλαμβάνεται η Άγκυρα. Κάτι που μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οδηγεί στην ντε φάκτο αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης προς όφελος της Τουρκίας, που θα εργαλειοποιήσει τους Σύρους πρόσφυγες ώστε να μεταβάλει τη δημογραφική σύνθεση των κατεχόμενων κουρδικών εδαφών.

Η πλήρης εξομάλυνση των σχέσεων Δαμασκού – Άγκυρας μπορεί να φαντάζει μία δύσκολη και επίπονη διαδικασία, αλλά, επειδή τόσο η Άγκυρα όσο και το καθεστώς Άσαντ θεωρούν επικίνδυνους τους Κούρδους, δεν θα έχουν καμία δυσκολία να συνεργαστούν στο παρασκήνιο με τον ίδιο στόχο.

Ο αναλυτής Ιμπραχίμ Καμπάν είναι βέβαιος ότι η προσέγγιση των δύο πλευρών γίνεται στη βάση των αμοιβαίων συμφερόντων και υπενθυμίζει τη δήλωση που έκανε ο εκπρόσωπος της τουρκικής Προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν, ο οποίος είπε ότι οι επαφές με τη Δαμασκό γίνονται σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών και δεν υπάρχουν σχέδια για πολιτικές επαφές.

Η κυβέρνηση Άσαντ δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί πιθανή επιστροφή των προσφύγων και ως εκ τούτου θα την εξυπηρετούσε να αφήσει τους Τούρκους να δώσουν λύση στο πρόβλημα, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την ντε φάκτο αλλαγή των συνόρων.

Εξάλλου οι πολιτικές αποφάσεις για τη Συρία δεν λαμβάνονται στη Δαμασκό, αλλά στη Ρωσία και στο Ιράν. Και όσο επικρατεί η σημερινή κατάσταση, η Τουρκία βρίσκει έδαφος για να προωθήσει τον αναθεωρητισμό, που είναι πάγια τακτική της. Αυτό το σενάριο θα εξυπηρετούσε πολιτικά και τον Ερντογάν, ο οποίος θα ήταν πολύ ευτυχής αν λίγο πριν από τις εκλογές του 2023, στην εκατονταετία από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης, παρουσίαζε έναν νέο χάρτη της Τουρκίας, με την προσάρτηση των κουρδικών εδαφών που έχουν καταλάβει οι τουρκικές δυνάμεις στη Συρία.

Διαβάστε επίσης:

Με τη φωτιά παίζει ο Ερντογάν – Στο τουρκικό προεκλογικό τραπέζι ένα θερμό ελληνοτουρκικό επεισόδιο

«Σκιώδης» κυβέρνηση από τον Ανδρουλάκη – Δεξαμενή διδακτορικών και μεταπτυχιακών χτίζει το ΠΑΣΟΚ

ΚΚΕ: Ανανεώνει το κάλεσμα συμπόρευσης προς τον λαό εν όψει εκλογών