Μια χρονιά γεμάτη κρίσεις ήταν το 2022 και μάλλον η έξοδος από δαύτο δεν φαίνεται να λυπεί κανέναν. Ο λόγος είναι ότι στις συνέπειες από την κρίση της Covid-19 ήρθε να προστεθεί ένα οικονομικό, ενεργειακό και πληθωριστικό τσουνάμι μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία γιγάντωσε όλα τα προϋπάρχοντα προβλήματα και πρόσθεσε νέα.

Όλα αυτά στην Ελλάδα είχαν ισχυρό αντίκτυπο λόγω

● της ταλαιπωρίας από πολλά χρόνια κρίσεων,

● της ρηχής οικονομίας,

● του αδύναμου και αυστηρά προσανατολισμένου στη δική του κερδοφορία τραπεζικού συστήματος,

● της εξάρτησης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες,

● της ασυδοσίας που χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά,

● της «ρηχότητας» και του «ό,τι προλάβουμε» του συστήματος διακυβέρνησης.

Εάν προσθέσουμε την κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας, που δημιουργεί αβεβαιότητα και για το 2023, και το σκάνδαλο των εκτεταμένων υποκλοπών, το οποίο σκιάζει διαρκώς τη διακυβέρνηση της Ν.Δ. και μυρίζει συγκάλυψη, έχουμε την πλήρη εικόνα μιας πολιτικής ατμόσφαιρας που δεν έχει θετικό πρόσημο.

Η ευρύτατη επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης, η ισχυρή ανάπτυξη του πρώτου εξαμήνου, η σοβαρή αύξηση των ιδιωτικών (20%) και των δημοσίων (10%) επενδύσεων και ο τουρισμός έσωσαν μέρος της παρτίδας, ενώ στα κονδύλια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ συγκεντρώνονται πολλές ελπίδες για διατήρηση του επενδυτικού κλίματος.

Ωστόσο η προοπτική για το 2023 δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνη για την οικονομία.

Οικονομική βουτιά

Ήδη το τρίτο τρίμηνο άρχισε η βουτιά στην ανάπτυξη, καθώς το 7,9% του πρώτου και το 7,1% του δεύτερου έδωσαν τη θέση τους στο πολύ χαμηλότερο 2,8%. Η δε πρόβλεψη του προϋπολογισμού για το σύνολο του 2022 κινείται στην περιοχή του 6%.

Για το 2023 η ανάπτυξη αναμένεται ότι θα πέσει απότομα στο 1,3%, σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση για τη νομισματική πολιτική που υποβλήθηκε προ ημερών από τον διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα, καθώς η ιδιωτική κατανάλωση θα μειωθεί κατακόρυφα, ο πληθωρισμός θα παραμείνει στο υψηλό 5,8% παρά την πτώση του και τα επιτόκια θα παραμείνουν πολύ υψηλά επιβαρύνοντας τις οικογενειακές δαπάνες.

Ενισχυτικά της αβεβαιότητας είναι οι δυσχέρειες στην αγορά εργασίας και οι φόβοι για απότομη «διόρθωση» στην αγορά ακινήτων, η οποία, εφόσον επέλθει, θα έχει ισχυρή αντανάκλαση όχι μόνο στην υποτίμηση αξιών, αλλά και στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, και μάλιστα σε εποχή που είναι γενικό το αίτημα για αύξηση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας.

Το διεθνές περιβάλλον θα συνεχίσει επίσης να παράγει αβεβαιότητα και ρίσκο, καθώς:

● Ο τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία δεν έχει πολλούς υποστηρικτές ούτε στη Μόσχα ούτε στο Κίεβο ούτε στην Ουάσιγκτον. Αντιθέτως αυξάνονται οι ανησυχίες όχι μόνο για την αντιπαλότητα μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, αλλά και για την αύξηση των εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.

● Τα υψηλά επιτόκια αποτελούν το βασικό ευρωπαϊκό «όπλο» στον πόλεμο κατά του πληθωρισμού, ο οποίος θα είναι υψηλός τουλάχιστον την επόμενη διετία. Πρόκειται όμως για ισχυρό υφεσιακό παράγοντα, που είναι ακόμη άγνωστο σε ποιον βαθμό θα επηρεάσει την Ελλάδα, η οποία εκτός των άλλων θα πρέπει να επιτύχει και πρωτογενές πλεόνασμα 1,7% του ΑΕΠ της.

● Πολλές εκτιμήσεις μιλούν και για εμπορικό πόλεμο μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ, με συνέπειες που προς το παρόν δεν μπορούν να προσδιοριστούν.

● Είναι έντονος ο φόβος για μεγάλου μεγέθους χρηματοπιστωτική αναστάτωση που ενδεχομένως θα προκληθεί λόγω του αμερικανικού χρέους.

Τα εκλογοσενάρια

Σε αυτό το αυξημένου ρίσκου διεθνές και εγχώριο οικονομικό περιβάλλον η Ελλάδα πρέπει να πάει σε εκλογές μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023 σε συνθήκες έντονης πόλωσης, αλλά και με ισχυρές πιθανότητες για σοβαρή δυσκολία σχηματισμού κυβέρνησης.

Μέχρι στιγμής η Ν.Δ. διατηρεί ένα κυμαινόμενο αλλά ασφαλές δημοσκοπικό προβάδισμα, το οποίο δεν αμφισβητείται ούτε καν από εταιρείες που δεν έχουν τον παραμικρό λόγο να είναι φιλικές προς την κυβέρνηση. Εάν όλες αυτές οι έρευνες δεν γελοιοποιηθούν τραγικά, κατά τρόπο ανεπανάληπτο, τότε η πρωτιά της Ν.Δ. είναι το πιθανότερο αποτέλεσμα, τουλάχιστον στην πρώτη αναμέτρηση.

Ωστόσο η απλή αναλογική και η ρήξη στις σχέσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ – που άρχισε εξαιτίας του σκανδάλου των υποκλοπών και εντάθηκε στην πορεία – ουσιαστικά απαγορεύουν κάθε σκέψη για σχηματισμό κυβέρνησης. Συνεπώς (πάντα με δεδομένη την πρωτιά της Ν.Δ.) οι δεύτερες εκλογές θα είναι μονόδρομος.

Και σε αυτό το σενάριο όμως η Ν.Δ. φαίνεται, με βάση τις μέχρι τώρα τάσεις και εκτιμήσεις, μακριά από την αυτοδυναμία. Για να επιτύχει τον σχηματισμό κυβέρνησης – εάν δεν υπάρξει «γέφυρα» με το ΠΑΣΟΚ, την οποία δεν θεωρούμε μια οριστικά τελειωμένη υπόθεση – θα χρειαστεί η «συμβολή» (για να το πούμε ευγενικά…) άγνωστο πόσων μεμονωμένων βουλευτών που θα έχουν εκλεγεί με άλλα κόμματα.

Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος τι είδους πολιτικό κλίμα θα δημιουργηθεί σε αυτή την περίπτωση και τι είδους εναλλακτικές διακυβέρνησης δημιουργούνται – από οικουμενικά σχήματα μέχρι συνεργασίες με πρωθυπουργό κοινής αποδοχής.

Εάν το δημοσκοπικό κλίμα διαψευστεί και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρώτος, τότε λογικά ούτε αυτός θα είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση με απλή αναλογική, άρα πάλι θα χρειαστεί δεύτερη αναμέτρηση. Εάν είναι πρώτος, τότε μια κυβερνητική σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ θα είναι μια πολύ εύκολη υπόθεση.

Φυσικά τα εκλογικά και κυβερνητικά σενάρια θα αλλάξουν μέχρι την ώρα της κάλπης, επομένως ας μείνουμε στις προβλέψεις για την οικονομία, οι οποίες προϊδεάζουν για μια ακόμη χρονιά αβεβαιότητας και ρίσκου. Όλα τα άλλα θα τα γεννήσει η κάλπη.

Διαβάστε επίσης:

Ασφαλιστικά… πάνω και κάτω

ΣΥΡΙΖΑ: Σκληρή πόλωση με κυβέρνηση, τακτική συσπείρωσης εντός

«Πόλεμος» με τους «φιλελεύθερους πολυτελείας»