Μπορεί το πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται λίγο πριν από τις εκλογές να επικεντρώνεται σε αψιμαχίες και λασπομαχίες για βίλες και πισίνες και σε αντιπαραθέσεις για… ράπερς, ωστόσο, όσο κάποιος παίρνει απόσταση από την καθημερινή μικροπολιτική τόσο διαπιστώνει ότι τα πράγματα, ειδικά στον τομέα της οικονομίας, δεν είναι καθόλου ρόδινα.

Μπορεί η κυβέρνηση να επαίρεται για τις επιδόσεις της στην οικονομία -τόσο σε επίπεδο ανάπτυξης και άλλων μακροοικονομικών μεγεθών όσο και στον τρόπο με τον οποίο αξιοποίησε την ανάπτυξη αυτή για να ενισχύσει μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού σε περιόδους κρίσης-, όμως το διεθνές περιβάλλον αλλά και οι εσωτερικές «ιδιαιτερότητες» της χώρας μοιάζουν να δημιουργούν ένα πλαίσιο κάθε άλλο παρά ευνοϊκό για τα επόμενα χρόνια.

Ένα περιβάλλον το οποίο θα κληθεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές έχοντας υπόψη ότι η χώρα πέρασε μια τεράστια υπερδεκαετή κρίση και ότι οι αντοχές των πολιτών διαρκώς μειώνονται.

Μιλώντας στην εκδήλωση με θέμα «Ελληνική Οικονομία: Ανθεκτικότητα – Πρόοδος – Προοπτική», που διοργάνωσε το υπουργείο Οικονομικών, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε ότι «το καλοκαίρι του 2019, λοιπόν, κάναμε μια νέα αρχή. Τέσσερα χρόνια μετά έχουμε καλύψει απώλειες στο μέσο εισόδημα, έχουμε εκτινάξει την παραγωγικότητά μας, τις επενδύσεις μας, τις εξαγωγές μας. Το εθνικό προϊόν επανέρχεται φέτος στα επίπεδα του 2010, ενώ το κλείσιμο του 2022 μας βρίσκει με τη δεύτερη υψηλότερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη. Είναι κάτι που, σε συνδυασμό με τις ισχυρές επιδόσεις του τουρισμού, αισιοδοξούμε ότι θα διατηρήσει το θετικό πρόσημο και εν μέσω των ανησυχιών για μια διεθνή οικονομική κάμψη».

Δυσοίωνο περιβάλλον

Η παραδοχή του για τις ανησυχίες για διεθνές περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης ενισχύθηκε και από έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία κάνει μια σειρά από δυσοίωνες προβλέψεις:

● Την τελευταία δεκαετία η αύξηση της παραγωγικότητας έχει τον μικρότερο ρυθμό από το 2000.

● Η αύξηση των επενδύσεων κατά μέσο όρο κατά τη διετία 2022-2024 εκτιμάται ότι θα είναι στο μισό σε σχέση με τις προηγούμενες δύο δεκαετίες.

● Η πληθυσμιακή γήρανση επιβραδύνει την ανάπτυξη της παγκόσμιας εργατικής δύναμης.

● Το παγκόσμιο ΑΕΠ εκτιμάται ότι ώς το 2030 θα αυξάνεται κατά 2,2%, ενώ π.χ. το 2010 η παγκόσμια ανάπτυξη ήταν στο 4,5%.

● Η επιβράδυνση της ανάπτυξης αφορά τόσο τις ανεπτυγμένες όσο και τις αναδυόμενες οικονομίες.

Κι αν οι προβλέψεις αυτές αφορούν το – όχι και τόσο μακρινό – μέλλον, η κατάσταση που διαμορφώνεται σήμερα στη χώρα δεν αφήνει πολλά περιθώρια χαλάρωσης. Αντιθέτως οι δημοσιονομικές απαιτήσεις για πρωτογενές πλεόνασμα έρχονται ως «κερασάκι στην τούρτα» μιας κατάστασης όπου οι πολίτες βλέπουν διαρκώς το εισόδημά τους να συμπιέζεται, ενώ οι εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν την πορεία της οικονομίας της χώρας παραμένουν εξαιρετικά ρευστοί και απρόβλεπτοι.

Μεγάλο αγκάθι η ακρίβεια

Το μείζον ζήτημα της ακρίβειας παραμένει το πρώτο και βασικό προεκλογικό «αγκάθι», καθώς ήδη, ύστερα από μια περίοδο κατά την οποία ο προϋπολογισμός και το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης «σήκωσαν το βάρος» της επιδότησης των λογαριασμών ενέργειας, οι καταναλωτές βλέπουν τους λογαριασμούς του ρεύματος να έρχονται και πάλι αυξημένοι και να προστίθενται στις ανεβασμένες δαπάνες του σούπερ μάρκετ και του πρατηρίου καυσίμων (ήδη η τιμή της αμόλυβδης έχει πάρει την ανιούσα, πλησιάζοντας το όριο των δύο ευρώ το λίτρο), καθώς η κυβέρνηση μειώνει σταδιακά το ύψος των επιδοτήσεων.

Με το Πάσχα να βρίσκεται προ των πυλών και το πασχαλινό τραπέζι να προβλέπεται ακόμα πιο «τσιμπημένο» σε σχέση με πέρυσι, τα συναρμόδια υπουργεία προσπαθούν για άλλη μια φορά να «φρενάρουν» κάπως τις τιμές των βασικών ειδών. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, είναι προφανές ότι ένα (σημαντικό;) κομμάτι των καταναλωτών θα κληθεί να κάνει… περικοπές, καθώς οι αυξημένες υποχρεώσεις δεν επιτρέπουν «ανοίγματα» (μάλιστα, έχει αρχίσει να καταγράφεται και τάση κάποιοι να… βάζουν χέρι στις αποταμιεύσεις τους για να ανταποκριθούν σε ανάγκες και υποχρεώσεις).

Θολός ορίζοντας

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι πλέον καμία πρόβλεψη δεν δείχνει σύντομη και ουσιαστική αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, ο οποίος «τραβάει» διαρκώς προς τα πάνω τις τιμές, και επιστροφή του μεγέθους (αν όχι στο 2% που είναι το αποδεκτό όριο για την ΕΚΤ…) σε ανεκτά μεγέθη.

Ταυτόχρονα, η πολιτική της αύξησης των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, προκειμένου να χαλιναγωγηθεί ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, έχει αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους του χρήματος, με κίνδυνο να δημιουργηθεί νέα γενιά «κόκκινων» δανείων, παρά τα μέτρα που λαμβάνονται για τη στήριξη των δανειοληπτών, ενώ ηχηρά είναι τα «καμπανάκια» που χτυπούν πολλοί αναλυτές για κίνδυνο και νέων καταρρεύσεων τραπεζών.

Και, φυσικά, ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και τα «παιχνίδια» του ΟΠΕΚ+ με την παραγωγή πετρελαίου και τις τιμές του «μαύρου χρυσού» επιτείνουν την αβεβαιότητα και τη ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία, οδηγώντας σε αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης» και – ως εκ τούτου – προβληματίζοντας περισσότερο την κυβέρνηση, η οποία γνωρίζει (άλλωστε αυτές είναι οι ντιρεκτίβες της Ε.Ε.) ότι πλέον όποιες παρεμβάσεις στήριξης αποφασίσει, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα στοχευμένες σε πολύ συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού, αποκλείοντας οριζόντιες πολιτικές.

Πάντως, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας δήλωσε ότι μηδενίστηκε το πρωτογενές έλλειμμα το 2022, αν και παραμένει «σφιχτός» σχετικά με το αν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για νέες παρεμβάσεις και ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές.

Σε κάθε περίπτωση είναι προφανές ότι η προεκλογική αντιπαράθεση κινείται πολύ μακριά από τα προβλήματα που έχει σήμερα η κοινωνία, αλλά και από αυτά που πολύ σύντομα ενδέχεται να αντιμετωπίσει…

Διαβάστε επίσης:

Στεγαστικά δάνεια: Αύξηση επιδοτούμενων ενήμερων δανειοληπτών

Προγραμματικό «μπαράζ» από ΣΥΡΙΖΑ

Εκλογές 2023: Αναζητώντας τους απολωλότες ψηφοφόρους