Είναι αλήθεια ότι ο κόσμος γύρω μας αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς. Είναι επίσης αλήθεια ότι σ’ έναν «παγκοσμιοποιημένο» κόσμο, εμφανίζονται διαρκώς νέες κοινωνικές ομάδες (νέα κοινωνικά υποσύνολα) οι οποίες λόγω του διαδικτύου μεγεθύνονται, αποκτούν διεθνή χαρακτηριστικά, και δημιουργούν κοινωνικά φαινόμενα που εκδηλώνονται με πρωτοφανή σφοδρότητα.

Κοινωνικό φαινόμενο ή αντί-κοινωνικό σύνδρομο;

Η Ιαπωνία, είναι μια χώρα που βρίσκεται στην τεχνολογική πρωτοπορία και βιώνει τη γέννηση ενός δυσάρεστου νέου κοινωνικού φαινομένου.

Στα τέλη της δεκαετίας του 2010, οι Ιάπωνες δημοσιογράφοι και κοινωνιολόγοι είχαν αρχίσει να παρατηρούν ότι σε ορισμένους νεαρούς μανιώδεις χρήστες του διαδικτύου, δημιουργούνταν τάσεις «απόσυρσης» από την κοινωνία και τα κοινωνικά δρώμενα. Ο εγκλεισμός, όμως, που ακολούθησε λόγω της πανδημίας του Covid-19, φαίνεται πως επιτάχυνε την αναβάθμιση του φαινομένου και πλέον  όλοι μιλούν για ένα νέο αντί-κοινωνικό σύνδρομο.

Στην Ιαπωνία το σύνδρομο «Hikikomori» -όπως ονομάστηκε- αυτή η «απόσυρση» από την κοινωνία, κρατά φυλακισμένους στο σπίτι τους, περίπου 2.000.000 ανθρώπους. Οι άνθρωποι αυτοί είναι συνήθως νέοι (αλλά και μεγαλύτεροι), συνεχίζουν να μένουν στο πατρικό τους σπίτι, έχουν σταματήσει να πηγαίνουν στο σχολείο ή στη δουλειά τους, κι έχουν περιοριστεί στο υπνοδωμάτιό τους για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών.

Η κοινωνική αυτή «απόσυρση» συνήθως γίνεται σταδιακά. Οι άνθρωποι αυτοί φαίνονται στην αρχή δυστυχείς, ντροπαλοί ή αφηρημένοι, ενώ στην πορεία σταματούν να μιλούν, χάνουν σταδιακά τους φίλους τους, και γίνονται μέρα με την ημέρα όλο και περισσότερο ανασφαλείς και διστακτικοί. Έτσι, μπαίνουν σ’ έναν αέναο στρόβιλο απομόνωσης.

Το 2014, υπολογίστηκε ότι στην Ιαπωνία υπήρχαν τουλάχιστον 700,000 άνθρωποι που ζούσαν ως ερημίτες «Hikikomori», με μέσο όρο ηλικίας τα 31 έτη. Το ζήτημα είναι ότι υπήρχαν ήδη άνθρωποι 40 ετών, που είχαν ήδη ζήσει 20 χρόνια ως «Hikikomori» και οι οποίοι σίγουρα θα έχουν δυσκολία να επανενταχθούν στην κοινωνία.

Αυτή η ομάδα ανθρώπων, που ονομάστηκε «first – generation Hikikomori», κατά τους κοινωνιολόγους θα αποτελέσει πρόβλημα στο εγγύς μέλλον, το λεγόμενο «the 2030 problem», όταν θα έχουν ηλικία 60 ετών και οι γονείς τους θα αρχίσουν να φεύγουν από τη ζωή.

Κοινοί παράγοντες

Υπάρχουν βέβαια κάποιοι παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση του φαινομένου: Πρώτον, το φαινόμενο «Hikikomori» εμφανίζεται κυρίως σε μεσό-αστικές και αστικές οικογένειες που έχουν τον τρόπο να συντηρούν το ενήλικο πλέον παιδί τους (σε φτωχές οικογένειες το φαινόμενο δεν εμφανίζεται), δεύτερον, η αδυναμία κάποιων Ιαπώνων γονέων να αντιληφθούν το φαινόμενο και να δράσουν αποτρεπτικά, και τρίτον, η κακή οικονομική συγκυρία, αλλά και η δύσκολη αγορά εργασίας της Ιαπωνίας, που απαιτεί πολλά χρόνια σκληρής και πολύ ανταγωνιστικής εκπαίδευσης για την είσοδο στην ελίτ της χώρας, και τη διεκδίκηση των καλών θέσεων εργασίας, πράγμα που απογοητεύει εξ’ αρχής  τους νέους οι οποίοι δεν μπαίνουν καν στον κόπο να προσπαθήσουν.

Έρευνες στην Ν. Κορέα και την Ισπανία, έδειξαν ότι το φαινόμενο δεν είναι αμιγώς ιαπωνικό. Το φαινόμενο έχει αρχίσει να εμφανίζεται πλέον και στις περισσότερες προηγμένες χώρες της Ευρώπης. Οι έρευνες έδειξαν επίσης, ότι οι επίδοξοι «Hikikomori» είχαν αναπτύξει εξάρτηση με το Διαδίκτυο, και τα video games, ενώ και τα smartphones επέτειναν το φαινόμενο, καταργώντας σε πολλές περιπτώσεις τη φυσική συνεύρεση των φίλων, και την ανθρώπινη «πρόσωπο με πρόσωπο» επαφή.

Πανδημίες και καραντίνα

Στην Ιαπωνία, υπήρξαν μελέτες και από προηγούμενες περιόδους καραντίνας (πχ. SARS, MERS), που έδειξαν ότι η αυξημένη μοναχικότητα, και ο περιορισμός, δημιουργούν αυξημένο στρες και σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Κάθε είδους καραντίνα καταργεί de facto την κοινωνική ζωή και μακροπρόθεσμα τον κοινωνικό ιστό. 

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι στο μέλλον το φαινόμενο «Hikikomori» θα είναι όλο και συχνότερο, και επειδή υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που αναπτύσσουν ενοχικά σύνδρομα και διστάζουν να ζητήσουν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου ή δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι για να ζητήσουν τη βοήθεια αυτή, σκέπτονται να προχωρήσουν σε «τηλέ-ιατρική» βοήθεια, κάτι που είναι πιο διακριτικό, αλλά και πιο εύκολο ειδικά για τους «Hikikomori» χρήστες της τεχνολογίας και του Διαδικτύου.

Είπαμε, η τεχνολογία έχει τα λαμπρά, αλλά και τα σκοτεινά κομμάτια της…

Διαβάστε επίσης:

Σοκ στο Μπάκινγκχαμ: Οι επίλεκτοι φρουροί του βασιλιά Καρόλου ζουν ανάμεσα σε σκουπίδια και…ποντίκια (photos)

Μήνυμα κατά του πολέμου από Καμπότζη: 42χρονος μετατρέπει κάλυκες από Καλάσνικοφ σε κοσμήματα (video)

Ουίλιαμ Ντ. Σουάν: Ο πρώην μαύρος σκλάβος που έγινε «βασίλισσα» (Videos)