Καθώς η χώρα μπαίνει στην τελευταία στροφή πριν από τις κάλπες της 21ης Μαΐου, τα πολιτικά κόμματα επιχειρούν με τα κυβερνητικά προγράμματά τους να στείλουν μήνυμα στους ψηφοφόρους ότι η πρότασή τους για τη διακυβέρνηση του τόπου είναι η καλύτερη.

Και επειδή, σύμφωνα με τον αφορισμό του Μπιλ Κλίντον, «it’s the economy, stupid», το κύριο βάρος και η μεγάλη έμφαση δίνεται στην οικονομία και ειδικά στη… μικροοικονομία του πορτοφολιού των πολιτών, που τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά την ενεργειακή κρίση έχει υποστεί σοβαρή… λέπτυνση, χωρίς, μάλιστα, να προβλέπεται ότι η κατάσταση θα αλλάξει σύντομα.

Αντιθέτως, παρότι ο γενικός πληθωρισμός υποχωρεί, μαζί με τις τιμές της ενέργειας, το κόστος διαβίωσης παραμένει πολύ υψηλό, ενώ οι τιμές σε βασικά καταναλωτικά είδη παραμένουν… στη στρατόσφαιρα.

Ειδικά μέτρα

Ταυτόχρονα, μέσω κάποιων πιο εξειδικευμένων μέτρων, η κυβέρνηση προσπαθεί να απευθυνθεί σε ομάδες ψηφοφόρων που είτε δεν είναι ιδιαίτερα κοντά της είτε ενδεχομένως αισθάνονται «ριγμένες» από τις έως σήμερα πολιτικές της.

Ο λόγος, φυσικά, για τους νέους και για τους δημοσίους υπαλλήλους, οι οποίοι είχαν την… τιμητική τους στην τύπου «town hall» συζήτηση που είχε με πολίτες ο Κυριάκος Μητσοτάκης στα Ναυπηγεία Ελευσίνας, απ’ όπου ανακοίνωσε και τρία νέα μέτρα (έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ για όσα σπίτια ασφαλίζονται, καθιέρωση της κάρτας «Youth Pass» για τους νέους που γίνονται 18 ετών, στους οποίους θα χορηγείται εφάπαξ το ποσό των 150 ευρώ και αύξηση του επιδόματος παιδιού για το Δημόσιο).

Μπορεί τα συγκεκριμένα μέτρα, και ειδικά το «Youth Pass», να προκάλεσαν αντιδράσεις στην αντιπολίτευση (ο Αλέξης Τσίπρας δημιούργησε το σύνθημα «καλύτερα σφηνάκι παρά τον Μητσοτάκη» για να σχολιάσει το ύψος του ποσού που θα δίδεται σε όσους νέους ενηλικιώνονται…), ωστόσο η πραγματικότητα είναι ότι η κυβέρνηση, μέσω των μέτρων που έχει εξαγγείλει ώς τώρα για την επόμενη τετραετία, μοιάζει να προσπαθεί να «κλείσει τρύπες» που διαπιστώνει ή εκτιμά ότι υπάρχουν σε διάφορα τμήματα του εκλογικού σώματος, οι οποίες θα μπορούσαν να της κοστίσουν στις εκλογές της 21ης Μαΐου.

Βέβαια το βασικό ερώτημα δεν είναι τα μέτρα αυτά καθαυτά, αλλά το αποτέλεσμα – εκλογικό και όχι μόνο – που θα έχουν, καθώς οι πολίτες σε όλες τις δημοσκοπήσεις εκδηλώνουν δυσφορία κυρίως για την ακρίβεια και την ανεπάρκεια των μέτρων ελάφρυνσης.

Νέοι

Για παράδειγμα, μπορεί το «Youth Pass» να είναι ένα… δέλεαρ για τους περίπου 440.000 νέους ψηφοφόρους που θα κληθούν να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία, ωστόσο τα προβλήματα της νεολαίας στη χώρα παραμένουν πολλά και άλυτα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Μάρτιο το ποσοστό ανεργίας στις ηλικίες 15-24 ετών διαμορφώθηκε στο 24,2%, υπερδιπλάσιο από το 10,2% που αφορά στις ηλικίες 25-74 ετών.

Από την πλευρά της η Eurostat κατατάσσει την Ελλάδα στη δεύτερη θέση, όσον αφορά στην ανεργία των νέων, πίσω από την Ισπανία (29,5%) και μπροστά από την Ιταλία (22,3%), ενώ το ποσοστό ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών ήταν τον περασμένο Μάρτιο 14,3% τόσο στην Ε.Ε. όσο και στη ζώνη του ευρώ.

Η εικόνα αυτή, σε συνδυασμό με τους – κατά παραδοχή του ίδιου του πρωθυπουργού – χαμηλούς μισθούς στη χώρα, κάθε άλλο παρά θετική προοπτική δημιουργεί για τους νέους στην Ελλάδα, έστω κι αν ο Κ. Μητσοτάκης δεσμεύεται προεκλογικά για αύξηση του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ μέχρι το τέλος της τετραετίας.

Δημόσιο

Από την άλλη ο πρωθυπουργός εξήγγειλε αύξηση του επιδόματος παιδιού για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο, την οποία «κούμπωσε» με την εξαγγελία για νέο μισθολόγιο από 1.1.2024, ενώ έχει ήδη πει ότι θα χρειαστεί να επανεξεταστούν τα ειδικά μισθολόγια και ότι θα αυξηθούν τα επιδόματα θέσης.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι συνεχίζουν να λαμβάνουν 12 μισθούς τον χρόνο, αντί για 14 που ισχύει στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η αξιολόγηση προκαλεί τριβές (υπάρχουν καταγγελίες για «κομματικά» κριτήρια).

Τέλος, το γεγονός ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός είπε πως το αναμορφωμένο μισθολόγιο του Δημοσίου θα δίνει έμφαση στους χαμηλόμισθους ενδεχομένως να προκαλεί επιφυλάξεις σε ειδικότητες με καλές σπουδές και υψηλή ζήτηση στο εξωτερικό, όπως, π.χ., οι γιατροί και οι υγειονομικοί.

Συνταξιούχοι

Σε ένα τρίτο επίπεδο, η κυβέρνηση φρόντισε να αυξήσει κατά 7,75% τις συντάξεις και να δώσει και ενίσχυση ύψους 200-300 ευρώ σε όσους συνταξιούχους δεν είδαν, λόγω προσωπικής διαφοράς, αυξήσεις στα ποσά των συντάξεών τους. Επίσης, κατά την παρουσίαση του προγράμματος της Ν.Δ., ο Μητσοτάκης μίλησε για νέα αύξηση 3% – 4% στις συντάξεις από 1.1.2024.

Όλα αυτά είναι προφανώς θετικές εξελίξεις για τους συνταξιούχους, ωστόσο, τίθεται ένα ζήτημα σχετικά με το πόσο αυξάνεται το διαθέσιμο εισόδημά τους, δεδομένου ότι ο πληθωρισμός και ιδίως αυτός που αφορά τα είδη ευρείας κατανάλωσης συνεχίζει να είναι υψηλός. Επίσης, όσον αφορά τα αναδρομικά, ο πρωθυπουργός, μιλώντας στον ΑΝΤ1, σημείωσε ότι «δώσαμε τα αναδρομικά για τις κύριες συντάξεις, ουδέποτε είχαμε πει ότι θα επεκταθούν τα δώρα και όλα για όσους δεν έχουν προσφύγει».

Πληθωρισμός

Μια κι έγινε αναφορά στον πληθωρισμό, τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι το μέγεθός του περιορίστηκε μόλις στο 3% για τον περασμένο Απρίλιο, κυρίως λόγω της αποκλιμάκωσης που παρατηρείται στον τομέα της ενέργειας, καθώς καταγράφονται μειώσεις ύψους 29,9% και 25,1% αντίστοιχα στις τιμές του ρεύματος και του φυσικού αερίου σε σχέση με πέρσι.

Ωστόσο η εικόνα δεν είναι πλήρης αν δεν αναφερθεί ότι καταγράφονται αυξήσεις:

● 11,4% στην ομάδα Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, λαχανικά (γενικά), ζάχαρη – σοκολάτες – γλυκά – παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ – κακάο – τσάι, μεταλλικό νερό – αναψυκτικά – χυμούς φρούτων.

● 10,9% στην ομάδα Διαρκή αγαθά – Είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: έπιπλα και διακοσμητικά είδη, οικιακές συσκευές και επισκευές, υαλικά – επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης, είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού, οικιακές υπηρεσίες.

Οι αυξήσεις αυτές προστίθενται στις ήδη αυξημένες τιμές σε αυτά τα είδη, κατά τους προηγούμενους μήνες, παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης για «φρένο», μέσω μέτρων όπως το «Καλάθι του Νοικοκυριού» και το «Food Pass», αλλά και τους – σύμφωνα με τα συναρμόδια υπουργεία – διαρκείς και αυξημένους ελέγχους στην αγορά για φαινόμενα αισχροκέρδειας.

Έμμεσοι φόροι

Επίσης, όσον αφορά τους έμμεσους φόρους – η αντιπολίτευση έχει παρουσιάσει ως εμβληματικό μέτρο στο πρόγραμμά της τη μείωση του ΦΠΑ και του ΕΦΚ στα καύσιμα – ο πρωθυπουργός έχει επανειλημμένα πει ότι μια τέτοια κίνηση θα προκαλούσε σημαντική μείωση των δημοσίων εσόδων και ότι η μείωση του ΦΠΑ δεν θα περνούσε τελικά στον καταναλωτή, καθώς θα χανόταν στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Εντούτοις, σε διάφορες συνεντεύξεις που έχει δώσει τις τελευταίες ημέρες, ο Μητσοτάκης έχει αναφερθεί σε ενδεχόμενη μείωση των έμμεσων φορών από το δεύτερο μισό της δεύτερης τετραετίας, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει φορολογική συμμόρφωση των πολιτών και πάταξη της φοροδιαφυγής. Τις ίδιες προϋποθέσεις, μάλιστα, θέτει και για τη μείωση του τέλους επιτηδεύματος των ελεύθερων επαγγελματιών.

Ωστόσο, η πραγματικότητα λέει ότι ο ΦΠΑ επιδρά αρνητικά στο ήδη βεβαρημένο για τα εισοδήματα των πολιτών περιβάλλον λόγω της ακρίβειας, πλήττοντας κυρίως τους πιο αδύναμους εισοδηματικά.

Επενδύσεις

Επίσης η κυβέρνηση υπογραμμίζει με κάθε ευκαιρία ότι κατά τη θητεία της έχουν αυξηθεί σημαντικά οι εξαγωγές και οι επενδύσεις εξωτερικού στη χώρα, σε αντίθεση με την περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, όταν το επενδυτικό περιβάλλον πραγματοποιούσε «χαμηλές πτήσεις», και τονίζει ότι η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τη χώρα θα κάνει ακόμα πιο ευνοϊκό το περιβάλλον για επενδυτική «έκρηξη» στη χώρα, σε συνδυασμό και με τα κεφάλαια από το ταμείο ανάκαμψης.

Ωστόσο, αναλυτές – ακόμα και σε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ – έχουν επισημάνει ότι, με εξαίρεση τις υπηρεσίες, κυρίως τουρισμού, οι εξαγωγές δεν παρουσιάζουν και καμία εκρηκτική άνοδο, ενώ ακόμα και ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης επεσήμανε ότι μεγάλος όγκος των επενδύσεων αφορά αγορές ακινήτων από ξένους επενδυτές και, μάλιστα, με δανεισμό από εγχώριες τράπεζες.

Δημοσιονομικό περιβάλλον

Τέλος, η κυβέρνηση επαίρεται ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας της κλήθηκε να αντιμετωπίσει σωρεία κρίσεων, φροντίζοντας μέσα από προγράμματα – μαμούθ (π.χ. 55 δισ. για την πανδημία) να αμβλύνει τις συνέπειες των κρίσεων αυτών και ταυτόχρονα, μέσα από μια συνετή δημοσιονομική πολιτική, να κατορθώσει όχι μόνο να μην οδηγήσει τη χώρα σε υψηλά ελλείμματα, αλλά να πετύχει και μικρό πρωτογενές πλεόνασμα το 2022 και να κινείται και φέτος εντός δημοσιονομικών στόχων, που προβλέπουν επίσης πρωτογενώς θετικό αποτέλεσμα στον προϋπολογισμό.

Από την άλλη, ωστόσο, η συζήτηση που έχει αρχίσει εντός Ε.Ε. για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας έχει ήδη στείλει δύο μηνύματα:

● Πρώτον, ότι οι βόρειοι θα επιμείνουν μέχρι τέλους στην κατάργηση της γενικής ρήτρας διαφυγής (που σημαίνει ότι σε περιόδους κρίσης θα εξετάζονται ad hoc μέτρα και παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων).

● Δεύτερον, ότι ο βασικός στόχος, ειδικά για χώρες με υψηλό χρέος, θα είναι η σταδιακή αλλά εμφανής μείωσή του συν τω χρόνω. Που σημαίνει ότι πλέον το ενδεχόμενο οριζόντιων παρεμβάσεων γίνεται όλο και πιο δύσκολο.

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Μάχη για τους «προοδευτικούς» και τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους

Επιστροφή στη δημοσιονομική σύσφιξη

Επενδυτικά σχέδια 12,33 δισ. στο «Ελλάδα 2.0»