Ο Ίαν Χάμιλτον ταξίδευε με τα πανιά ανοιχτά και απολάμβανε τα ήμερα νερά στο Γιβραλτάρ. Σκεφτόταν το πρώτο ποτήρι μπύρας που θα έπινε ύστερα από εννέα μέρες, όταν ξαφνικά είδε ένα πτερύγιο στην επιφάνεια και αισθάνθηκε ένα σπρώξιμο στην πρύμη του ιστιοπλοϊκού.

Γρήγορα διαπίστωσε ότι το 50 ποδών γιοτ είχε γίνει στόχος τεσσάρων φαλαινών. Είχε ακούσει περιστατικά με επιθέσεις που δέχτηκαν σκάφη στα νερά αυτά τα τελευταία χρόνια. Ο Ίαν αντέδρασε θέτοντας σε λειτουργία την μηχανή του ιστιοπλοϊκού για να ανοίξει ταχύτητα, ελπίζοντας ότι θα απέφευγε τις φάλαινες όρκες. Αλλά οι φάλαινες αντέδρασαν και λίγο έλειψε ο Ίαν να βρεθεί στα νερά της Μεσογείου.

Τα 90 λεπτά της συνάντησης του Ίαν με την White Gladis

«Βλακωδώς προσπάθησα να αναπτύξω ταχύτητα όταν τις άκουσα να χτυπούν το σκάφος. Κράτησα το πηδάλιο, αλλά χτυπούσαν την λαγουδέρα. Η δύναμή τους μεταδιδόταν στο πηδάλιο και έπεσα στο κατάστρωμα», περιγράφει ο Ίαν Χάμιλτον, στη Sun. «Αν με είχαν χτυπήσει από την αντίθετη πλευρά θα μπορούσα εύκολα να έχω βρεθεί στα νερά. Εκεί τρόμαξα περισσότερο. Αυτά τα ζώα είναι θαυμάσια, αλλά δεν θα ήταν καθόλου διασκεδαστικό να κολυμπούσα μαζί τους».

Η επίθεση κράτησε 90 λεπτά. Οι τέσσερις όρκες χτυπούσαν τα πηδάλια και το βάρους 21 τόνων σκάφος έμοιαζε με παιδικό παιχνίδι. Ο επιχειρηματίας από το Εδιμβούργο, που έκανε ταξίδι από τη Γλασκώβη στη Βαρκελώνη, με τέσσερις φίλους, για να γιορτάσει τα 60ά γενέθλιά του, ετοίμασε το σωστικό σκάφος, καθώς φοβήθηκε ότι το ιστιοπλοϊκό μπορεί να βυθιζόταν.

Ο Ίαν πιστεύει ότι τον συντονισμό της επίθεσης στο σκάφος τον είχε μία μητέρα όρκα μήκους 7,5 μέτρων, που οι ναυτικοί την έχουν ονομάσει White Gladis. Δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται σ΄ αυτά τα νερά. Ο Ίαν λέει πως αυτά τα ζώα είναι εξαιρετικά ευφυή και τον κοιτούσαν καθώς πλησίαζαν το σκάφος.

«Κάποια στιγμή ήταν κάτω από το νερό και σκεφτόμουν μήπως είχαν φύγει. Αλλά εμφανίστηκαν σε απόσταση 100 μέτρων, ήταν σε μία σειρά. Κολύμπησαν αργά, σε σειρά, εναντίον του σκάφους και τότε σκέφτηκα πως θα μας αναποδογυρίσουν. Τα ζώα αυτά έχουν τεράστια ευφυΐα. Αν τα κοιτάξεις, σου προκαλούν τρόμο. Είναι σαν να σε κοιτάζουν στα μάτια. Αισθάνθηκα ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούσαν να μας χτυπήσουν και το σκάφος να βυθιστεί», περιγράφει ο Ίαν.

Γιατί οι όρκες τα… βάζουν με τα πλοία

Από το 2020 ανοιχτά των ακτών της Ισπανίας και της Πορτογαλίας έχουν δεχτεί επιθέσεις από όρκες περισσότερα από 500 σκάφη και τρία έχουν βυθιστεί. Οι επιθέσεις δεν έχουν γίνει από ένα κοπάδι, αλλά από τρία, που κολυμπούν το ένα στα στενά του Γιβραλτάρ και τα άλλα στις βόρειες και στις νότιες ακτές της Ισπανίας. Η συμπεριφορά τους είναι ίδια.

Τον Μάιο όρκες επιτέθηκαν σε ένα ελβετικό γιοτ στα Στενά. Τον Νοέμβριο ένα γαλλικό σκάφος βυθίστηκε μετά από επίθεση από φάλαινες κοντά στη Βιάνα ντο Κοστέλο, στη βόρεια Πορτογαλία. Και τον περασμένο Αύγουστο τα θηλαστικά συνέτριψαν τα ύφαλα ενός τουριστικού έξι μίλια από το λιμάνι Σίνες, νοτιότερα.

Είναι μυστήριο γιατί οι όρκες επιτίθενται σε πλοία, ενώ συνήθως παίζουν με τους ανθρώπους. Μία ομάδα ερευνητών έχει αναλάβει την παρακολούθηση της συμπεριφοράς τους για να εξακριβώσει τι συνέβη και άλλαξε η στάση τους απέναντι στην παρουσία ανθρώπων.

Ωστόσο δεν είναι καν σαφές αν οι όρκες παίζουν με τα πλοία, ενώ οι τρομαγμένοι άνθρωποι περιγράφουν επιθέσεις. Ο Ντάνι Γκρόουβς, από την οργάνωση Προστασίας Φαλαινών και Δελφινιών, λέει ότι «παρόλο που περιγράφονται ως επιθέσεις, δεν είναι σαφές ποιο είναι το κίνητρο των ενεργειών τους».

Ευφυή, κοινωνικά θηλαστικά, με περίπλοκη συμπεριφορά

Βέβαιο είναι πως οι φάλαινες είναι εξαιρετικά έξυπνα, απίστευτα κοινωνικά ζώα, που έχουν περίπλοκη συμπεριφορά.

Κάποιοι πιστεύουν ότι οι όρκες παίρνουν την εκδίκησή τους, γιατί οι άνθρωποι με την υπεραλίευση της θάλασσας καταστρέφουν τα κοπάδια ψαριών με τα οποία τρέφονται τα θηλαστικά.

«Υπεραλιεύουμε τις θάλασσες και τώρα ήρθε η ώρα να πληρώσουμε», λέει ο Βρετανός ναυτικός Άλαν Μπρους, που δέχτηκε επίθεση φαλαινών στο Γιβραλτάρ, τον Αύγουστο του 2021.

Ο Αλφρέδο Λόπεζ Φερνάντεζ, βιολόγος της Ομάδας Εργασίας για τις Όρκες του Ατλαντικού, λέει ότι η παράξενη συμπεριφορά της White Gladis μπορεί να οφείλεται σε κάποιο τραύμα που υπέστη η ίδια, ή μέλος του κοπαδιού, από σκάφος.

Ωστόσο ουδέποτε κατεγράφη περιστατικό που να έχει σκοτωθεί άνθρωπος από επίθεση όρκας στην άγρια φύση. Πριν από 10 χρόνια σε ένα ντοκιμαντέρ είχε αναφερθεί ότι τουλάχιστον 4 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από φάλαινες, οι οποίες είναι φυλακισμένες σε πισίνες και τις εκμεταλλεύονταν ως τουριστικό θέαμα.

Ακόμα και ο Ίαν Χάμιλτον θεωρεί ότι οι όρκες δεν τον έβλεπαν σαν… μεζέ. «Δεν πιστεύω καν ότι ήθελαν να επιτεθούν, μάλλον έπαιζαν», λέει.

«Όταν έβγαλαν εκτός λειτουργίας το πηδάλιο, άρχισαν να γυρνούν το σκάφος γύρω-γύρω. Έβαλαν ένα ζώο μπροστά και το άλλο στην πρύμη και μας γυρνούσαν γύρω-γύρω σαν να έπαιζαν», λέει ο Χάμιλτον, προσθέτοντας πως αν ήθελαν θα μπορούσαν να είχαν βυθίσει το ιστιοπλοϊκό του.

Αναρωτιέται μάλιστα μήπως η μητέρα όρκα εκπαίδευε τα μικρότερα μέλη του κοπαδιού. «Με τόσο συντονισμό που είδα, είμαι βέβαιος πως εκπαίδευε τα μικρά», λέει.

Ο Στίβεν Μπίντγουελ, από το Κέιμπριτζ, είχε μια παρόμοια εμπειρία με το βάρους 22 τόνων σκάφος του, τον Μάιο και πάλι στα Στενά. «Ήταν ένα σαφώς μεγαλύτερο ζώο, που ήταν η μητέρα αρχηγός και επέβλεπε ό,τι γινόταν».

Ο ειδικός Ντάνι Γκρόουβς συμφωνεί με τους δύο ναυτικούς: «Μπορεί κάλλιστα να είναι ένα παιχνίδι μάθησης και δεν έχει καμία σχέση με επίθεση. Υπάρχει μια θεωρία ότι πρόκειται για μια φάση που κάποια στιγμή θα εξαλειφθεί».

Ο πιο απλός τρόπος αντιμετώπισης

Η συμβουλή που δίνουν οι ειδικοί στους ναυτικούς που βρίσκονται αντιμέτωποι με φάλαινες είναι να κλείνουν τη μηχανή και να κατεβάζουν τα πανιά.

Η εμπειρία του Ίαν αποδεικνύει πως η συμβουλή είναι βάσιμη. «Εγώ άνοιξα τη μηχανή και προσπάθησα να απομακρυνθώ με ταχύτητα. Αυτό σίγουρα έκανε τα ζώα να αντιδράσουν», λέει ο Ίαν. «Στη συνέχεια σβήσαμε τη μηχανή, κατεβάσαμε το πανί και κάναμε τους νεκρούς, κάτι που ηρέμησε τις φάλαινες».

Ορισμένοι λένε πως οι όρκες πρέπει να δολοφονηθούν. «Ναι, άκουσα κάποιους ηλίθιους που λένε ότι πρέπει να τις πυροβολήσουμε. Αυτό είναι βλακώδες», λέει ο Ίαν.

«Πρόκειται για θαυμάσια ζώα. Αν δεν είχαν… μασήσει το σκάφος που θα έλεγα ότι είχα μια καταπληκτική συνάντηση μαζί τους», λέει ο Ίαν.

Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι συνιστούν κίνδυνο για τις φάλαινες, πολύ περισσότερο από τον όποιον κίνδυνο διατρέχουν οι άνθρωποι από τις φάλαινες.

Η ρύπανση των θαλασσών είναι η μεγαλύτερη απειλή για τα θηλαστικά, που συγκαταλέγονται στα ζώα που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

Διαβάστε επίσης:

Γαλλία: Άνδρας εισέβαλε σε παιδική χαρά και μαχαίρωσε παιδιά (Photos/Video)

Χαβάη: Εντυπωσιακές φωτογραφίες από την έκρηξη του ηφαιστείου Κιλαουέα

Φράγμα Καχόβκα: Σχεδόν 14.000 σπίτια έχουν πλημμυρίσει – 4.300 άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί (photos)