Παρά το γεγονός ότι – όπως σχεδόν στα πάντα – ο «θόρυβος» πολλές φορές υπερκαλύπτει την ουσία, ίσως για πρώτη φορά σε μια πολύ μακρά και πολωμένη προεκλογική περίοδο τα κόμματα αποφάσισαν να ασχοληθούν με κάτι πιο ουσιαστικό από τους χαρακτηρισμούς και τις αλληλοκατηγορίες.

Ο λόγος, φυσικά, για τη συζήτηση που έχει ανοίξει το τελευταίο διάστημα για ζητήματα οικονομίας που, όμως, άπτονται πλήρως σε αυτό που πολύ λαϊκά ονομάζουμε «το πορτοφόλι του κόσμου», ήτοι ζητήματα ακρίβειας, φορολογικής πολιτικής, αλλά και πρακτικών μέτρων που σχετίζονται με τη λεγόμενη αναπτυξιακή πολιτική.

Φυσικά, δεδομένου ότι βρισκόμαστε στην τελική φάση μιας ακόμα – επίσημης – προεκλογικής περιόδου, η συζήτηση αυτή γίνεται σε περιβάλλον υψηλής πολιτικής έντασης. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, ο (ας τον ονομάσουμε ενδεικτικά) «πόλεμος του ΦΠΑ» έχει ιδιαίτερη αξία, δεδομένων και των συνθηκών που διαμορφώνονται πανευρωπαϊκά.

Δύσκολες συνθήκες

Ποιες είναι αυτές οι συνθήκες;

● Πρώτα και κύρια, η Κομισιόν στην τελευταία της έκθεση καλεί την Ελλάδα να βάλει τέλος στις οριζόντιες παρεμβάσεις για την ελάφρυνση των βαρών που καλούνται να σηκώσουν – λόγω ακρίβειας και πληθωρισμού – οι καταναλωτές.

● Δεύτερον, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν φαίνεται να πλησιάζει σε κάποιο τέλος. Αντιθέτως, οι πιο πεσιμιστές αναλυτές εκφράζουν φόβους ότι μπορεί να εξελιχθεί σε έναν «ατελείωτο πόλεμο», με δραματικές συνέπειες, τόσο για τους κατοίκους των δύο χωρών, όσο και για την παγκόσμια οικονομία.

● Τρίτον, όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι (πληροφορίες διεθνών ΜΜΕ, μάλιστα, αναφέρουν ότι το ζήτημα ετέθη και σε ανεπίσημη συνάντηση του Δ.Σ. της ΕΚΤ, πριν από έναν – δύο μήνες) μιλούν για «πληθωρισμό της απληστίας», δηλαδή για ακρίβεια που προέρχεται από τις ανεξέλεγκτες ανατιμήσεις που οι ίδιες οι επιχειρήσεις κάνουν στα προϊόντα τους.

● Και τέταρτον, με εξαίρεση την Ελλάδα, ο ρυθμός ανάπτυξης της Ε.Ε. και ειδικότερα της ευρωζώνης αναμένεται χαμηλός για τα επόμενα χρόνια.

Στο πλαίσιο αυτό, μπορεί ο πρόεδρος της Ν.Δ. Κυριάκος Μητσοτάκης να εκφράζει την εκτίμηση ότι τα χειρότερα, όσον αφορά την ακρίβεια, έχουν περάσει (και να χρησιμοποιεί και τη σημαντική αποκλιμάκωση του Γενικού Δείκτη Τιμών ως απόδειξη), ωστόσο οι αυξήσεις των τιμών σε προϊόντα ευρείας κατανάλωσης συνεχίζονται, απλώς ο ρυθμός αύξησής τους έχει επιβραδυνθεί.

Την ίδια ώρα, δε, η ΕΚΤ συνεχίζει να εκφράζει ανησυχίες για τον δομικό πληθωρισμό, ο οποίος συνεχίζει να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, υποχρεώνοντας την ευρω-τράπεζα να συνεχίζει να αυξάνει τα επιτόκια.

Αμηχανία

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, οι προτάσεις της αντιπολίτευσης για μειώσεις των συντελεστών του ΦΠΑ στα τρόφιμα και του ΕΦΚ στα καύσιμα επανέρχονται με ιδιαίτερη ένταση, «δοκιμάζοντας» το αφήγημα της Ν.Δ. ότι παρεμβάσεις στους έμμεσους φόρους δεν θα έχουν αντίκτυπο στις τιμές στο ράφι ή στην αντλία (καθώς θα χαθούν στην εφοδιαστική αλυσίδα) και ότι η τακτική των άμεσων παρεμβάσεων – με τα διάφορα «pass» και το «καλάθι του νοικοκυριού» – είναι πιο αποτελεσματική, καθώς ενισχύει το πραγματικό εισόδημα των καταναλωτών, έστω κι αν αυτή η ενίσχυση είναι μικρή ή εν πάση περιπτώσει χάνεται μέσα από τις διαδοχικές αυξήσεις των τιμών.

Η αλήθεια είναι ότι πίσω από την επιθετική πολιτική της Ν.Δ. έναντι των προτάσεων ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ κρύβεται και μια σχετική αμηχανία (ο εκπρόσωπος του κόμματος Άκης Σκέρτσος επανέφερε στο προσκήνιο την αμφιβόλου επιστημονικής τεκμηρίωσης θεωρία ότι μια πιθανή μείωση του ΦΠΑ θα ευνοήσει τα υψηλότερα εισοδήματα, ενώ δέχθηκε έντονη κριτική όταν επιχείρησε να το αποδείξει αυτό μέσω αναρτήσεών του στα social media), ενώ «πυρά» δέχθηκε και για την υπεράσπιση του πολύ χαμηλού συντελεστή φορολόγησης μερισμάτων (5%), δεδομένου ότι ο συντελεστής αυτός είναι διψήφιος σε ολόκληρη την Ευρώπη, πλην Εσθονίας και Λετονίας όπου είναι μηδενικός, με τον ίδιο να ισχυρίζεται ότι η αύξησή του θα διώξει επενδύσεις από τη χώρα.

Νέο «όχι» Μητσοτάκη

Έτσι, η Ν.Δ. επιστράτευσε για το θέμα το «βαρύ πυροβολικό» της, τον ίδιο τον Μητσοτάκη, ο οποίος στη συνέντευξή του στη δημόσια τηλεόραση δήλωσε χαρακτηριστικά ότι δεν συζητά μείωση του ΦΠΑ, λέγοντας ότι:

«Μειώσαμε τον ΦΠΑ στον καφέ, μειώσαμε τον ΦΠΑ σε πολλές υπηρεσίες, στις μεταφορές, οι τιμές δεν έπεσαν, για τον απλούστατο λόγο ότι τελικά η μείωση του ΦΠΑ ωφέλησε τους επιχειρηματίες και όλη την αλυσίδα παραγωγής. Το ίδιο θα συνέβαινε και τώρα. Το ίδιο συνέβη σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δοκίμασαν ένα τέτοιο μέτρο. Ταυτόχρονα, όμως, το μέτρο αυτό θα μας κόστιζε μόνο για τα τρόφιμα 1,5 δισ. τον χρόνο. Αυτοί, λοιπόν, που το εισηγούνται – είναι 6 δισ. στην τετραετία – πρέπει να μας πουν ποιους άλλους φόρους θα αυξήσουν».

Προσέθεσε, δε, ότι «εξετάσαμε αυτή την εκδοχή, καταλήξαμε ότι θα ήταν ουσιαστικά μια “τρύπα στο νερό” ως προς τις τιμές αλλά θα μας στοίχιζε πάρα πολλά. Και να σας πω κάτι, τα χρήματα θα έλειπαν τότε, δεν θα υπήρχε “Market Pass”, δεν θα υπήρχε ενδεχομένως η στήριξη την οποία μπορέσαμε να δώσουμε στους λογαριασμούς του ρεύματος στην έκταση που τη δώσαμε, διότι τα χρήματα αυτά σε έναν βαθμό προήλθαν από τον κρατικό προϋπολογισμό, για τους μεν λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος στο 30%. Διότι γίνεται μια μεγάλη κουβέντα σήμερα, ξαφνικά όλοι ανακάλυψαν ότι υπάρχουν κάποιες εταιρείες τις οποίες μπορούμε να υπερφορολογήσουμε».

«Εάν αυτές οι εταιρείες όντως υπάρχουν – και υπάρχουν στον τομέα της ενέργειας – εμείς ήδη το κάναμε αυτό. Θέλω να θυμίσω ότι εμείς εισπράξαμε παραπάνω από 4 δισ. στην πορεία εφαρμογής του μηχανισμού ανάκτησης υπερκερδών για τη στήριξη των νοικοκυριών για τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και εμείς φορολογούμε τα διυλιστήρια, τα δύο μεγάλα διυλιστήρια, για να χρηματοδοτήσουμε το “Market Pass”.

Άρα, αυτά τα οποία η αντιπολίτευση ισχυρίζεται ότι μπορεί να κάνει, στον βαθμό που μπορούν να γίνουν, εμείς τα έχουμε ήδη κάνει» κατέληξε ο πρόεδρος της Ν.Δ., ο οποίος σε άλλες φάσεις έχει αναφερθεί και στην αποτυχία που είχε η μείωση των έμμεσων φόρων στην Ισπανία, αποτυχία που έπαιξε ρόλο στην απόφαση Σάντσεθ για πρόωρες εκλογές στη χώρα.

Πυρά για «φορολεηλασία»

Βέβαια, η πραγματικότητα – όπως την είχε πολλάκις περιγράψει στο παρελθόν ο Χρήστος Σταϊκούρας, όταν ήταν υπουργός Οικονομικών – είναι ότι κατά κύριο λόγο οι έμμεσοι φόροι αποτέλεσαν την «ατμομηχανή» των δημοσίων εσόδων για τη χώρα τα τελευταία χρόνια, καθώς η είσπραξή τους αποτελεί «σιγουράκι» για την ΑΑΔΕ, σε αντίθεση με τους άμεσους φόρους, όπως π.χ. ο φόρος εισοδήματος.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο ίδιος ο Μητσοτάκης παραπέμπει στο τέλος της επόμενης τετραετίας για την οριστική κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, συνδέοντάς την, μάλιστα, με τη φορολογική συμμόρφωση όσων επιβαρύνονται σήμερα από αυτό. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, πέρσι καταγράφηκε αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ που εισπράττεται από τις ΔΟΥ κατά 19,41%, στα 13,9 δισ. ευρώ, και του ΦΠΑ τελωνείων κατά 30%, στα 7,5 δισ. ευρώ σε σχέση με τα έσοδα του 2021.

Μάλιστα, στο… μάντρα της Ν.Δ. ότι η κυβέρνησή της μείωσε 50 φόρους και εισφορές η απάντηση της αντιπολίτευσης, όπως εκφράστηκε διά στόματος του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος και μίλησε στο «Ράδιο Θεσσαλονίκη», είναι ότι «το 2022 το Δημόσιο εισέπραξε 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ παραπάνω έξοδα από τον ΦΠΑ. Αυτή είναι η φορολεηλασία Μητσοτάκη στη μεσαία τάξη για τους αδύναμους.

Το Δημόσιο εισέπραξε αυτά τα υπέρογκα έσοδα ακριβώς για να χρηματοδοτεί τις εταιρείες ενέργειας, τις εταιρείες διύλισης και τις εταιρείες της εφοδιαστικής αλυσίδας με τα διάφορα pass. Αυτή είναι η αισχροκέρδεια και αυτή η αισχροκέρδεια πρέπει να χτυπηθεί», προσθέτοντας ότι «είναι μεγάλο ψέμα αυτό που λέει ο κ. Μητσοτάκης, ότι δεν έχει αυξήσει τους φόρους. Έχει συντελεστεί μία από τις μεγαλύτερες φορολογικές αφαιμάξεις των τελευταίων ετών».

«Κλειστή και φτωχή οικονομία»

Απαντώντας στα παραπάνω, αλλά και σε αντίστοιχες τοποθετήσεις στελεχών του ΠΑΣΟΚ, ο Σκέρτσος δήλωσε ότι «όσοι μιλούν για υψηλούς φόρους στις επιχειρήσεις, τελικά, θέλουν μια κλειστή και φτωχή οικονομία, με λιγοστές επενδύσεις και χαμηλά εισοδήματα. Αντιθέτως, η οικονομική πολιτική της Ν.Δ. είναι η μόνη που μπορεί να εγγυηθεί τη συνεχή και βιώσιμη αύξηση του ΑΕΠ μέσω της προσέλκυσης περισσότερων ξένων και ελληνικών επενδύσεων, τη μόνη και ικανή συνθήκη για να μειώσουμε την ανεργία, να δημιουργήσουμε πιο ποιοτικές θέσεις εργασίας, να αυξήσουμε τους μισθούς και να θεραπεύσουμε τις κοινωνικές ανισότητες που άφησε πίσω της η κρίση της περασμένης δεκαετίας. Αυτό είναι το όραμά μας για την Ελλάδα του 2030».

Το ερώτημα, βέβαια, είναι, με τις διεθνείς συνθήκες να διαμορφώνονται όπως περιγράφηκε πιο πάνω και τις κυβερνήσεις – και την ελληνική – να έχουν στη διάθεσή τους περιορισμένους μηχανισμούς ελέγχου της αγοράς, εν ονόματι του ανταγωνισμού, πόσο εφικτό είναι, από τη στιγμή που θα αποσυρθούν τα διάφορα «pass» και οι διάφορες έκτακτες φορολογίες υπερκερδών από την εικόνα (άλλωστε, οι διεθνείς τιμές της ενέργειας έχουν πέσει στα «χαμηλά» του 2021, άσχετα αν αυτό δεν αποτυπώνεται στους λογαριασμούς ή στις αντλίες καυσίμων, το αντίθετο μάλιστα…) να ελεγχθεί μια αγορά που έχει δείξει ότι επί της ουσίας κάνει περίπου ό,τι θέλει, καλώντας τους αναξιοπαθούντες καταναλωτές / πολίτες να πληρώσουν τα σπασμένα…

Διαβάστε επίσης:

Σπιτάκια Ανακύκλωσης: Εξηγήσεις ζητά η Κομισιόν – Για σκάνδαλο εκατομμυρίων μιλά ο ΣΥΡΙΖΑ

Αλέξης Τσίπρας: Σε αυτές τις εκλογές αποφασίζουμε για το μέλλον (Video)

Μητσοτάκης από Θάσο: «Ξέρουμε πολύ καλά ότι μειώνοντας τους φόρους έρχονται επενδύσεις»