Ο «Τιτανικός», καμάρι της υπερωκεάνιας ναυπηγικής, χάθηκε το 1912 από την εφοπλιστική πλεονεξία: Ο καπετάνιος Ε. Smith θα μπορούσε να αποφύγει τη δολοφονική πρόσκρουση με το παγόβουνο αν κινείτο νοτιότερα, διανύοντας μεγαλύτερη απόσταση και επομένως μη αποκτώντας τη μέγιστη για την εποχή του ταχύτητα – πράγμα που δεν θα αποτελούσε διαφήμιση για το νεότευκτο πλοίο… Αυτή είναι η ερμηνεία του ναυαγίου που δίνει ο Έλληνας πλοίαρχος Κώστας Μοσχόπουλος στο βιβλίο του «Κρουαζιέρα στο ναυάγιο του “Τιτανικού”».

Το βαθυσκάφος «Tιτάν», που αποδείχθηκε πραγματικός «Τιτανικός», στο οποίο επέβαιναν άτομα προερχόμενα από την υψηλή κοινωνία, ήταν ταυτόχρονα και τραυματισμός του εξερευνητικού πνεύματος, όμως είχε μεγάλη σχέση με τη ματαιοδοξία των ανθρώπων του χρήματος.

Η πρωτιά έπαιζε πάντα ιθύνοντα ρόλο στις τάσεις αυτού του φιλόδοξου κοινωνικού σώματος. Πάντως μέχρι τότε τα βαθυσκάφη είχαν οργώσει τις θάλασσες αναζητώντας δείγματα του «Τιτανικού», ξεκινώντας από το 1987, όταν το βαθυσκάφος «Nautile» («Ναυτίλος») είχε καταδυθεί επανειλημμένα στον τόπο του ναυαγίου.

Ο Μοσχόπουλος ασχολείται με μια καταδυτική προσπάθεια που έγινε τον Αύγουστο του 1996 στο γεωγραφικό πλάτος 41ο 44΄ βόρειο και μήκος 049ο 55΄ δυτικό, όπου ήταν το ναυάγιο του «Τιτανικού». Μαζί ήταν το ερευνητικό σκάφος «Ναδίρ» με άλλα βοηθητικά σκάφη, που προετοιμάζονταν να ανασύρουν μια λαμαρίνα του «Τιτανικού» που είχε κοπεί από τη δεξιά μπάντα του σκάφους. Στο κρουαζιερόπλοιο βρίσκονταν η Edith Haisman και ο Michael Navratil, 97 και 88 ετών αντίστοιχα, που είχαν επιζήσει του ναυαγίου.

Με το καταδυτικό σκάφος, που και τότε μπορούσε να στηρίξει ζωή επί 72 ώρες (3 εικοσιτετράωρα), βρισκόταν και ο αστροναύτης Buzz Aldrin, ο δεύτερος άνθρωπος που πάτησε τη Σελήνη το 1969! Ήταν ο άνθρωπος που έκανε διάφορες παρατηρήσεις σχετικά με τη χωρητικότητα του θαλαμίσκου διακυβέρνησης του «Columbia» και του βαθυσκάφους, βρίσκοντας τη χωρητικότητα του βαθυσκάφους πολύ μικρότερη του θαλαμίσκου, ενώ δεν παρέλειπε να θυμίζει το «κίτρινο υποβρύχιο» των Beatles με τη μεγάλη επιτυχία και την αισθητική ικανοποίηση που αυτό δημιουργούσε. Ο Buzz Aldrin αναφέρει ότι βρισκόταν 3.810 μέτρα υπό την επιφάνεια της θάλασσας και έβλεπε κάτι πλάσματα που του φαίνονταν διασταύρωση καβουριού και αστερία!

Τελικά η λαμαρίνα του «Τιτανικού», που έχει δεθεί με σχοινιά στο εγχείρημα του 1996, αποκόπτεται και η όλη προσπάθεια του Αυγούστου 1996 εγκαταλείπεται…

Στις αποστολές του 1993 και 1994 θα συλλεχθούν από την περιοχή του «Τιτανικού» 4.000 περίπου αντικείμενα, αλλά και η λαμαρίνα δεν θα γλυτώσει την ανέλκυση – θα υψωθεί στην επιφάνεια της θάλασσας στις 21 Αυγούστου 1998.

Από τις αμέτρητες εξερευνήσεις και εκθέσεις που έγιναν στον κόσμο με θέμα το ναυάγιο ξεχωρίζει αυτή που έγινε στο Ζάππειο το 2005, όπου η δημοσιογράφος Ελένη Μπίστικα ανήγγειλε συνέντευξη Τύπου στην οποία θα βρισκόταν ο James Cameron, σκηνοθέτης της ταινίας «Τιτανικός», και o ηθοποιός Billy Zane.

Οι απειλές στο «Τιτάν»…

Το βαθυσκάφος «Τιτάν» υπέκειτο εξ αρχής σε διάφορες απειλές. Πριν από την απώλεια κάθε μορίου ατμοσφαιρικού αέρα, ερχόταν η απειλή από τη συσσώρευση διοξειδίου του άνθρακα, που ήταν υποπροϊόν της αναπνοής.

Μάλιστα ο ειδικός στην υπερβαρική ιατρική Κεν Λεντέζ είχε επισημάνει τον κίνδυνο μιας αρχικής υπνηλίας εξ αιτίας του CO2 και της υποθερμίας στους επιβαίνοντες.

Αντίθετα οι περισσότεροι ειδικοί που βρίσκονταν επί τόπου και μετείχαν στις έρευνες πίστευαν ότι το υποβρύχιο υπέστη ενδόρρηξη. Η θεωρία αυτή υπενθυμίζει μια αστρονομική θεώρηση, αυτήν για τους υπερκαινοφανείς αστέρες (Supernova), που, ανίκανοι να αντισταθούν στις δυνάμεις της βαρυτικής σύνθλιψης, καταλήγουν σε μια κατακλυσμική έκρηξη…

Και στη περίπτωση του «Τιτάνα» ήταν πιο πιθανό το σενάριο αυτό από εκείνο που ήθελε το σκάφος να μένει από ενέργεια και να παρασύρεται στον πυθμένα από τα ρεύματα. Ακόμη όμως κι αν το σκάφος δεν είχε υποστεί ενδόρρηξη, θα ήταν παρακινδυνευμένο να ελπίζει κάποιος ότι σε τόσο μικρό χώρο, στο απόλυτο σκοτάδι, θα μπορούσαν να επιζήσουν πέντε άνθρωποι. Οι έρευνες βέβαια αποκάλυψαν πέντε διακριτά τμήματα του σκάφους, ένα εκ των οποίων ήταν το κωνικής μορφής ουραίο τμήμα του.

Τα δάκρυα ήταν κροκοδείλια…

Η Ocean Gate, ιδιοκτήτρια εταιρεία του «Τιτάνα», ανακοίνωσε ότι τελικά οι επιβάτες είναι νεκροί. «Πιστεύουμε τώρα ότι ο διευθύνων σύμβουλός μας Stockton Rush, o Shahzada Dawood και ο γιος του Suleman Dawood, ο Hamish Harding και ο Paul-Henri Nargeolet, δυστυχώς έχουν χαθεί. Αυτοί οι άνδρες ήταν αληθινοί εξερευνητές που μοιράζονταν ένα ξεχωριστό πνεύμα περιπέτειας και ένα βαθύ πάθος για την εξερεύνηση και την προστασία των ωκεανών του κόσμου» τόνισε η εταιρεία.

Ένας όμως εκ των κορυφαίων θαλασσίων ερευνητών και ειδικευμένος «κυνηγός ναυαγίων», ο Ντέιβιντ Μιρνς, υπογράμμισε την ανάγκη αυτοκριτικής για τον «κλάδο»: «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συμβεί ξανά, ο κλάδος πρέπει να αναρωτηθεί για τη μεταφορά επιβατών σε τόσο απομακρυσμένα σημεία και τεράστια βάθη, διότι, αν τα πράγματα στραβώσουν, υπάρχουν πολύ, πολύ λίγες επιλογές διάσωσης» είπε, χαρακτηρίζοντας «αιτία προβληματισμού» και το γεγονός ότι το «Τιτάν» δεν είχε πιστοποίηση για τις συνθήκες λειτουργίας του.

Μια άλλη εκδοχή για την καταστροφή του «Τιτάνα» αναφερόταν στη ζεύξη των υλικών που είχαν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του. Αυτή η εσωτερική κατάρρευση που υπέστη κάτω από τη συντριπτική πίεση του ωκεανού ενδεχομένως να οφειλόταν στα υλικά που είχαν συν-χρησιμοποιηθεί, που δεν είχαν την αντοχή που έχουν τα συνήθη υποβρύχια, στα οποία η κατάδυση κάτω από 300 μέτρα συνεπάγεται ένα δοχείο πίεσης από τιτάνιο ή χοντρό χάλυβα, ικανό να αντέξει τις πιέσεις σύνθλιψης που υπάρχουν στα 3.800 μέτρα – όπου βρίσκεται το ναυάγιο του «Τιτανικού».

Εξτρίμ σπορ

Ο Τζον Λένον, καθηγητής τουρισμού, λέει ότι το να πετάς στο Διάστημα γίνεται σύμβολο της κοινωνικοοικονομικής θέσης κάποιου όσο και η αναρρίχηση στο Έβερεστ. «Πολλοί κυνηγούν να κάνουν ένα βήμα παραπάνω και κάτι πιο τολμηρό, συναρπαστικό και αινιγματικό από τους υπόλοιπους. Κι αν αυτό δείχνει καλά και στις φωτογραφίες, τόσο το καλύτερο».

Ο Δημήτρης Μπούχαλης, διευθυντής του eTourism Lab στο Πανεπιστήμιο Bournemouth, σχολιάζει πως τα κίνητρα πίσω από τις ακραίες αποστολές συνδέονται ευθέως με την επίδειξη κυριαρχίας και εξουσίας, την αίσθηση μοναδικότητας αλλά και την εξάρτηση και τον εθισμό στις ακραίες εμπειρίες που μόνο μια χούφτα ανθρώπων μπορούν να ζήσουν. Ο ίδιος λέει για τις αναβάσεις στο Έβερεστ : «Αρκετοί πλούσιοι πηγαίνουν σε αυτό το βουνό με οποιοδήποτε κόστος, απλώς για τη φωτογραφία, έχοντας και ένα ολόκληρο προσωπικό από βαστάζους για να τους βοηθήσει να ανέβουν».

O Άντριαν Πάλμερ, καθηγητής Μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο Henley: «Για κάποιον που έχει αναπτύξει στο έπακρο το αίσθημα της διέγερσης κι ανταμείβεται από την ανάληψη ρίσκου, ενώ την ίδια στιγμή επιζητά να μεταμορφώνεται σε “περιπετειώδη ηγέτη”, αυτή η βόλτα στον βυθό του ωκεανού ικανοποιεί πολλές ανάγκες…».

Ο Τζέιμς Πέτρικ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας: «Η Ocean Gate ισχυρίζεται ότι κάθε κατάδυση στη βαθιά θάλασσα περιλαμβάνει κάποιου είδους επιστημονική έρευνα. Οι επιβάτες λαμβάνουν μάλιστα τον τίτλο του “ειδικού αποστολής”. Ο πραγματικός όμως λόγος αυτών των αποστολών, ο οποίος βέβαια δεν κατονομάζεται ρητά, συνοψίζεται στη φράση: “Γίνε ένας από τους λίγους που θα δουν τον “Τιτανικό” με τα ίδια τους τα μάτια”».

Και ο Denis Bertrand, διακεκριμένος ορειβάτης και καταρριχητής, θα γράψει σε ένα κείμενο («Ζήτω το βουνό!») μια παράγραφο που αποσαφηνίζει ή συσκοτίζει τα κίνητρα μιας ατομικής συμπεριφοράς:

«Η κατάβαση εξτρίμ δεν είναι μια απλή αλυσίδα στροφών, μια άσκηση στυλ. Έχει το περιβάλλον της: το ψηλό βουνό. Άγριο, τεράστιο, στείρο μέσα στη χειμωνιάτικη λευκάδα του. Εκεί πάνω όλα είναι σχετικά. Η στροφή παίρνει μια άλλη διάσταση. Πώς να έχεις την απαραίτητη δύναμη συγκέντρωσης για να ξεφύγεις από το κενό μιας πλαγιάς; Την κούραση; Την απομόνωση; Το χάος μιας χαράδρας; Γοητευτικό σε ομορφιά, σκληρό σε αυστηρότητα, το βουνό μένει αδιάφορο στον θάνατο που σκορπάει κάποτε… Το να ζεις το βουνό είναι σαν να συμβιβάζεις την αποδοχή της εχθρικότητας με κάποια βούληση επιβίωσης. Ένα αργό διάβημα όπου συνειδητοποιείς την ύπαρξη, τη μεγαλειότητα, την ταπεινότητά σου».

* Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας του βιβλίου «Ο άλλος τουρισμός», Αθήνα 2003

Διαβάστε επίσης

Πώς το ΠΑΣΟΚ θα γίνει «σύγχρονη Κεντροαριστερά»

Κίνδυνος για το Κίεβο η παρουσία του Πριγκόζιν στη Λευκορωσία

Η ανατομία ενός… Υπουργικού Συμβουλίου