Έως πριν από δύο χρόνια τα ΜΜΕ στο Αφγανιστάν αποτελούσαν έναν κλάδο σε ανθοφορία. Λειτουργούσαν 160 τηλεοπτικοί σταθμοί, 311 ραδιοσταθμοί, 90 εφημερίδες, 26 πρακτορεία ειδήσεων.

Σχεδόν 12.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι από εκείνους δημοσιογράφοι, απασχολούνταν για την παραγωγή ειδησεογραφικού/ενημερωτικού περιεχομένου.

Σε μια χώρα με πολλές γλώσσες, φαινόταν ότι υπήρχε χώρος ώστε να ακουστεί η φωνή όλων.

Σήμερα η εικόνα έχει αλλάξει άρδην. Σε περισσότερα από  300 μέσα ενημέρωσης μπήκε «λουκέτο» και τουλάχιστον 5.000 δημοσιογράφοι έμειναν χωρίς δουλειά. 

Έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους περίπου 100 τηλεοπτικοί σταθμοί, έχει πάψει να εκπέμπει το ένα τρίτο των ραδιοσταθμών της χώρας, εξακολουθούν να κυκλοφορούν μόνον 11 εφημερίδες και από τα ειδησεογραφικά πρακτορεία έχουν απομείνει τα μισά.

Στο μεταξύ το Αφγανιστάν υποχώρησε τρεις θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη Ελευθεροτυπίας.

Η μοίρα των ίδιων των δημοσιογράφων είναι ακόμη πιο ανησυχητική. Ένα μικρό ποσοστό έχει βρει το δρόμο του σε δυτικές χώρες και με την υποστήριξη από πλατφόρμες, οι οποίες υποστηρίζουν τη δημοσιογραφία, προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του και να βιοποριστεί.

Μια άλλη, μεγαλύτερη, ομάδα εξόριστων δημοσιογράφων ζει σε επισφαλή κατάσταση σε γειτονικές χώρες του Αφγανιστάν. Οι περισσότεροι βρίσκονται στο Πακιστάν και πολλοί από αυτούς βρίσκονται σε κατάσταση εξαθλίωσης.

Η κρισιμότητα της κατάστασης τους είναι εμφανής από το γεγονός ότι, από  τις αρχές του μήνα, η Unesco χρηματοδοτεί δύο ξενώνες για άστεγους Αφγανούς δημοσιογράφους στο Ισλαμαμπάντ, τους οποίους θα διαχειρίζονται η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων και η Πακιστανική Ομοσπονδία Δημοσιογραφικών Ενώσεων.

Δραματική μείωση δημοσιογράφων

Βέβαια, παραμένουν σήμερα δημοσιογράφοι στο Αφγανιστάν -απαιτεί σθένος και γενναιότητα μια τέτοια απόφαση-σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ένωσης Δημοσιογράφων της χώρας.

Η έκθεση «ζωγραφίζει» με μελανά χρώματα μια ζοφερή εικόνα. Λιγότεροι από 3.000 δημοσιογράφοι υπάρχουν στο Αφγανιστάν. Επίσης, ενώ έως πριν από δύο χρόνια το 27% των δημοσιογράφων ήταν γυναίκες, σήμερα το ποσοστό έχει διαμορφωθεί στο 13% με τάση περεταίρω μείωσηςς, στο έτσι κι αλλιώς συρρικνούμενο επάγγελμα.

Πρωτοσέλιδα Αφγανών εφημερίδων, τα αποία εντοπίστηκαν από διεθνή ΜΜΕ και κάνουν το γύρο του κόσμου, δίνουν μια σαφή και σκληρή εικόνα για το πώς είναι η ζωή των δημοσιογράφων στη χώρα που βρίσκεται στο νότο της κεντρικής Ασίας στα χρόνια κατά τα οποία οι Ταλιμπάν διοικούν.

Την περασμένη εβδομάδα η Ένωση Ανεξάρτητων Αφγανών Δημοσιογράφων ανέφερε τη σύλληψη τεσσάρων ρεπόρτερ. Το περιστατικό προστέθηκε σε έναν- εν εξελίξει ως φαίνεται- κύκλο συλλήψεων, παρενοχλήσεων και άλλων- ακόμα χειρότερων- καταστάσεων, αναφέρουν διεθνή ΜΜΕ.

Νεκροί, τραυματίες, βία και λογοκρισία

Η ΔΟΔ στην έκθεση της αναφέρει ότι 19 δημοσιογράφοι έχουν χάσει τη ζωή τους, 21 έχουν τραυματιστεί και 26 έχουν συλληφθεί από το 2021.

Ό,τι συμβαίνει φαίνεται πως γίνεται τουλάχιστον με την ανοχή- αν όχι σε γνώση  και με την έγκριση- της κυβέρνησης.  Ενδεικτική είναι η περίπτωση δημοσιογράφου του Μοχάμαντ Ισμαιλ Αζαντ. Ο Αζαντ είχε πάει να καλύψει την κηδεία ενός θρησκευτικού διανοούμενου για τον τηλεοπτικό σταθμό Solh TV όταν δέχθηκε επίθεση. «Είχα τηρήσει όλους τους θρησκευτικούς νόμους και τις αρχές στο πλαίσιο της κάλυψης μου, αλλά δέχθηκα σωματική επίθεση και εκφοβισμό παρουσία κοινού. Η βία ασκήθηκε από τον επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών και Πολιτισμού στη Χεράτ, μαζί με τους άνδρες της φρουράς του», αναφέρει ο δημοσιογράφος .

Υπάρχουν επίσης καταγγελίες για περιορισμό στην ελευθερία της Ενημέρωσης, στην πρόσβαση σε πληροφορίες.

«Οι συνάδελφοί μας αναζητούν πληροφορίες, αλλά δυστυχώς, οι πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται στα μέσα ενημέρωσης δεν παρέχονται έγκαιρα και με ακρίβεια. Λίγοι εκπρόσωποι του Ισλαμικού Κράτους είναι συνεργάσιμοι», δήλωσε ο Χοτζατουλάχ Μουτζαντίντι, πρόεδρος της Ένωσης Ανεξάρτητων Δημοσιογράφων του Αφγανιστάν.

«Ο δημοσιογράφος συλλαμβάνεται. Παρενοχλείται και φυλακίζεται για ώρες και αργότερα αφήνεται ελεύθερος από το Υπουργείο Πολιτισμού και Πληροφοριών», προσθέτει στην εικόνα ο Αμπντούλ Καντίρ Μονσιφ, επικεφαλής του Pajhwok Afghan News, του  μεγαλύτερου ανεξάρτητου πρακτορείου ειδήσεων του Αφγανιστάν με έδρα την Καμπούλ.

«Τις περισσότερες φορές δεν απαντούν όταν τους καλούν οι συνάδελφοί μας και όταν προσπαθούμε να τους καλέσουμε, η είδηση έχει ήδη χάσει τη σημασία της και παίρνουμε τις πληροφορίες αυτές από ξένα μέσα ενημέρωσης», σημειώνει ο Τζαμπιχουλά Σαμπάατ, διευθυντής του TOLOnews, τηλεοπτικού σταθμού στην Καμπούλ ο οποίος κάνει 24ωρη ενημέρωση.

Ορισμένοι δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι δεν έχουν πρόσβαση σε έγκαιρη πληροφόρηση από κυβερνητικούς αξιωματούχους, ενώ εκτός από την αύξηση της βίας, προβλήματα βιοπορισμού  καθιστούν δύσκολη τη δουλειά τους.

«Η λογοκρισία και η αυτολογοκρισία έχουν γίνει ανεξέλεγκτες, με τους δημοσιογράφους να κινούνται στην επικίνδυνη περιοχή του αποδεκτού περιεχομένου», αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Ένωσης Δημοσιογράφων Αφγανιστάν, Αχμεντ Σοαιμπ Φανα, προσθέτοντας ότι «η πρόσβαση στην αμερόληπτη πληροφόρηση έχει περιοριστεί, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην είναι καλά ενημερωμένοι».

Διαβάστε επίσης:

ΑΝΤ1+: Σε 15 μέρες πιάνουν «δουλειά» οι «Ψυχοκόρες»

ΣΚΑΪ: Με τον Γιώργο Αυτιά εγκαινιάζει τη σεζόν 2023-2024

Μη χάσετε το «Ποντίκι» που κυκλοφορεί την Πέμπτη 17 Αυγούστου