«Είναι ώρα να γίνουμε τολμηροί και να αλλάξουμε την προσέγγισή μας για τη διεύρυνση – να δεχτούμε τις έξι χώρες των δυτικών Βαλκανίων, την Ουκρανία και τη Μολδαβία στην οικογένειά μας» δήλωσε ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ στο Politico προσθέτοντας: «Η διεύρυνση δεν είναι μια γραφειοκρατική διαδικασία. (…) Αφορά στην εξαγωγή και τη διασφάλιση ενός συγκεκριμένου μοντέλου ζωής, ελεύθερων, ανοιχτών δυτικών δημοκρατιών».

Η διεύρυνση της Ε.Ε. ήταν ένα από τα βασικά θέματα της ετήσιας ομιλίας της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν για την κατάσταση της Ένωσης και τη σκυτάλη παίρνουν οι υπουργοί Εξωτερικών των «27», οι οποίοι θα το συζητήσουν στη σύνοδο του Οκτωβρίου. Η διαφαινόμενη προσπάθεια επιτάχυνσης των διαδικασιών για τη διεύρυνση της Ε.Ε. γίνεται υπό τη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία, όπου – δυστυχώς – δεν υπάρχουν ενδείξεις για την έναρξη διαλόγου για τον τερματισμό των εχθροπραξιών. Σε πρώτη ανάγνωση η επιθετικότητα του Βλαντίμιρ Πούτιν υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να προσεγγίσουν διαφορετικά το θέμα της διεύρυνσης.

● Αν θεωρούμε τον ηγέτη του Κρεμλίνου μοναδικό υπεύθυνο για τη συνέχιση του πολέμου, συμπεραίνουμε ότι ο Πούτιν επιβάλλει την ατζέντα του στην Ε.Ε. δημιουργώντας νέα δεδομένα στον γεωστρατηγικό χάρτη.

● Αν ακούσουμε και την άποψη εκείνων που πιστεύουν πως η κατανομή των ευθυνών δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη, τότε τα κέντρα που υποδαυλίζουν τη μιλιταριστική προσέγγιση υποχρεώνουν την ηγεσία της Ε.Ε. να αλλάξει στρατηγική σε αυτό το φλέγον θέμα.

Σε κάθε περίπτωση, το Ουκρανικό αλλάζει τον ευρωπαϊκό χάρτη.

Το Κουτί της Πανδώρας

Το θέμα της διεύρυνσης ενέχει αρκετές προκλήσεις για την Ε.Ε. Προσθέτοντας νέα κράτη – μέλη στο τραπέζι των ευρωπαϊκών συνόδων ανοίγει το Κουτί της Πανδώρας με τις προκλήσεις, αφού η ένταξη νέων μελών απαιτεί μεταρρυθμίσεις τόσο ριζικές, ώστε είναι πιθανό να φέρουν στην επιφάνεια τοξικές συγκρούσεις μεταξύ των μελών. Άρα, αν επιλεγεί η επιτάχυνση της διαδικασίας διεύρυνσης, οι Ευρωπαίοι θα κληθούν να διαχειριστούν δύσκολες εσωτερικές συγκρούσεις που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε ύφεση.

Κρίσιμη είναι η στάση της Γερμανίας και της Γαλλίας, που δείχνουν να υποστηρίζουν τη διεύρυνση. Οι δύο ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις θεωρούν ότι η διευρυμένη Ευρώπη θα στείλει ένα σαφές μήνυμα στη Μόσχα και θα θωρακίσει τα νέα μέλη έναντι των προσπαθειών για αύξηση της ρωσικής επιρροής. Άρα το κριτήριο είναι καθαρά πολιτικό και είναι αμφίβολο κατά πόσο τα νέα μέλη θα έχουν προλάβει να κάνουν ουσιαστικά βήματα για την αντιμετώπιση παθογενειών όπως η διαφθορά, οι αδυναμίες του κράτους δικαίου και της διοίκησης.

Ένα ζήτημα που έχει ήδη προκύψει ως θέμα συζήτησης είναι το χρονοδιάγραμμα. Ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Ε.Ε. Σαρλ Μισέλ έθεσε ως ορόσημο το 2030. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν υποστηρίζει την ιδέα της διεύρυνσης σε στάδια, με τις χώρες προς ένταξη να εξασφαλίζουν πρόσβαση στην ενιαία αγορά πριν γίνουν πλήρη μέλη. Η Αυστρία θέλει να επιτραπεί στα υποψήφια μέλη να συμμετέχουν ως παρατηρητές στην επιτροπή των Βρυξελλών όπου λαμβάνονται αποφάσεις για την εξωτερική πολιτική.

Η νέα συζήτηση για τη διεύρυνση της Ε.Ε. κορυφώνεται δέκα χρόνια μετά την είσοδο της Κροατίας και 12 χρόνια αφότου ο Νικολά Σαρκοζί έκλεισε την πόρτα για την ένταξη της Τουρκίας.

Από τις οκτώ χώρες που θέλουν να πατήσουν το κατώφλι της Ε.Ε., η πιο προβληματική περίπτωση είναι η Ουκρανία, δηλαδή η χώρα εξαιτίας της οποίας επιταχύνονται οι διαδικασίες διεύρυνσης. Το μεγαλύτερο πρόβλημά της είναι η διαφθορά και, ακριβώς επειδή η χώρα βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση, ίσως καθυστερήσει η παρουσίαση των εκθέσεων προόδου για τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες.

Όλα του «γάμου» δύσκολα

Η Ουκρανία θεωρείται «πολύ διεφθαρμένη χώρα» δήλωσε στο Politico Δυτικός διπλωμάτης προσθέτοντας ότι «αν υιοθετηθεί η πρόταση για μεγαλύτερη εξουσία στις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες για την καταπολέμηση της διαφθοράς, ίσως να σταλεί λάθος μήνυμα».

Ακούγεται παράδοξο, αλλά στις Βρυξέλλες, όπου οι πάντες ορκίζονται σε διαδικασίες διαφάνειας, συζητείται η ενίσχυση του ρόλου των μυστικών υπηρεσιών για την καταπολέμηση ενός μείζονος εσωτερικού θέματος, όπως η διαφθορά. Κι αυτό όντως στέλνει ένα λάθος μήνυμα: το πολιτικό σύστημα εκχωρεί εξουσίες ελέγχου στις μυστικές υπηρεσίες στο όνομα της διαφάνειας…

Ακόμα κι αν ξεπεραστεί αυτό το πολιτικό πρόβλημα, προκύπτει ένα άλλο, οικονομικό ζήτημα. Η Ουκρανία θεωρείται σιτοβολώνας και σε πιθανή ένταξή της στην Ε.Ε. τα φτηνά ουκρανικά σιτηρά θα κατακλύσουν την ευρωπαϊκή αγορά, γεγονός που θα πλήξει την αγροτική παραγωγή στα άλλα κράτη – μέλη. Η Πολωνία και άλλες χώρες έχουν ήδη κλείσει την πόρτα τους στα ουκρανικά σιτηρά για να προστατεύσουν τη δική τους παραγωγή.

Αντέχουν οι Βρυξέλλες μία σύγκρουση με την Πολωνία; Για να ξεπεραστούν τα προβλήματα που θα προκύψουν θα πρέπει να επανασχεδιαστεί η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε., διαδικασία εξαιρετικά περίπλοκη, αφού πρόκειται για μακροπρόθεσμο σχεδιασμό με οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις στα κράτη – μέλη.

Κι επιπλέον, αφού ήδη η Ε.Ε. των «27» έχει θέματα όταν καλείται να πάρει αποφάσεις με ομοφωνία, όπως σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, πολλοί αναρωτιούνται πόσο εύκολη θα είναι η επίτευξη ομοφωνίας στην Ε.Ε. των 30+.

Επίσης η υπό συζήτηση διεύρυνση θα ρίξει το βάρος της Ε.Ε. προς τα ανατολικά και κάποιες χώρες – μέλη από την άλλη άκρη της Ευρώπης δεν κρύβουν τις επιφυλάξεις τους. «Στο υφιστάμενο πλαίσιο, όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε διαδικασίες προϋπολογισμού και πολιτικών επιλογών, γνωρίζετε πως είναι πολύ – πολύ δύσκολες ακόμα και με τους “27”» σημειώνει ο Τιάγκο Αντούνες, υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Πορτογαλίας.

Σε περίπτωση που οι επιφυλάξεις που εκφράζονται από διάφορες χώρες – μέλη δυσχεράνουν και καθυστερήσουν τις διαδικασίες διεύρυνσης, ορισμένες από τις υπό ένταξη χώρες εκτιμάται ότι θα εκδηλώσουν ανοιχτά τη δυσφορία τους. Και τότε η Ρωσία και – κυρίως – η Κίνα θα σπεύσουν να δείξουν εμπράκτως τη συμπαράστασή τους. Ούτως ή άλλως η κατάσταση είναι εξαιρετικά ρευστή στον ευρωπαϊκό γεωστρατηγικό χάρτη και ο πόλεμος στην Ουκρανία εξυπηρετεί όσους επιδιώκουν αλλαγές στις σφαίρες επιρροής.

Διαβάστε επίσης

ΠΑΣΟΚ: «Στο κόκκινο» η ένταση με τη Ν.Δ. – Σκληρή γραμμή κατά Μητσοτάκη

ΠΑΣΟΚ: Δύο γραμμές για επιστροφή στελεχών από ΣΥΡΙΖΑ – βλέπουν Αχτσιόγλου, αλλά και… έκπληξη Κασσελάκη  

Μόνο ανήφορος για την κυβέρνηση