Νομίζω ότι ασχολούμεθα ως χώρα περισσότερο από όσο το απαιτούν οι περιστάσεις με την επίσημη επίσκεψη του Προέδρου της Τουρκίας στη Γερμανία. Οι επιλογές του Γερμανού καγκελαρίου προφανώς και απασχολούν τη γερμανική κοινή γνώμη, η οποία έκπληκτη άκουσε τον επίσημο επισκέπτη να αναφέρεται στο βάρος του Ολοκαυτώματος, που αφορά στη ναζιστική Γερμανία, στο τρίτο Ράιχ και όχι στη Γερμανία του 21ου αιώνα.

Στη Γερμανία προσήλθε ο κ. Ερντογάν ως ανασφαλής επαίτης και αβέβαιος για την αποδοχή που έχει κάθε πολιτική του επιλογή από τα τρία εκατομμύρια Τούρκων που ζούνε στη χώρα. Τα προβλήματα μεταξύ Βερολίνου και Αγκύρας επιβεβαιώνουν την απόσταση που χωρίζει την Τουρκία από την Ε.Ε. Η κοινοτική αλληλεγγύη όλων των κρατών – μελών προς το Βερολίνο αποδίδεται χωρίς αναστολές και προκαταλήψεις.

Η Γερμανία υποδέχθηκε τον πρώτο πολίτη της Τουρκίας με όλες τις προβλέψεις του πρωτοκόλλου. Ο κ. Ερντογάν με την παρορμητική αντίδραση, όπως το συνηθίζει, όταν πολιτικά αποτυγχάνει η αποστολή του και μειώνεται η «οθωμανική του φαντασίωση», προσέβαλε τον γερμανικό λαό, τον Πρόεδρο της Γερμανίας, τον καγκελάριο και την εκλεγμένη ηγεσία της χώρας.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας αναχώρησε από τη Γερμανία περισσότερο ταπεινωμένος απέναντι σε κάθε Τούρκο και κάθε μουσουλμάνο. Χωρίς την παραμικρή απολαβή τόσο στη διμερή συζήτηση όσο και στα θέματα αμυντικών συστημάτων, κυρίως στα Eurofighter, συμπαραγωγή Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, αποδέχθηκε, εγκαταλείποντας ένα πεδίο θρησκευτικής παρέμβασης, να εκπαιδεύονται από τη Γερμανία ιμάμηδες απαραίτητοι για τις θρησκευτικές ανάγκες των μουσουλμάνων που ζούνε στη χώρα, ώστε να τερματισθούν αφίξεις ιμάμηδων από την Τουρκία.

Όταν ο κόσμος ακροβατεί σε λεπτό σχοινί, χωρίς δίχτυ ασφαλείας, οι αναλύσεις για τις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, τους Άραβες και την Ε.Ε. δεν μπορεί να μετατρέπονται σε πυρήνα των εξελισσόμενων σχέσεων Ελλάδος – Τουρκίας.

Ραντεβού στο Μαξίμου

Οποιεσδήποτε δηλώσεις αξιωματούχων των δύο κυβερνήσεων δικαίως θεωρούνται ως τροχιοδεικτικές βολές, αλλά δεν μπορούν να ανατρέψουν, τουλάχιστον μέχρι την 6η Δεκεμβρίου, την απόφαση συνάντησης των δύο ηγετών στην Αθήνα, μετά την αλλαγή που αποφασίστηκε… για λόγους οργάνωσης.

Οι κ.κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν με τη συνάντησή τους θα κυριαρχήσουν στο διεθνές σκηνικό και στις χώρες τους, επειδή πολλοί εκτιμούν ότι οι εργασίες θα αποτελέσουν, χωρίς πανηγυρισμούς και πηχυαίους τίτλους, μία στενωπό διαφυγής από εγκλωβισμούς και παγίδες.

Η προσμονή δεν επικεντρώνεται σε πιθανά εκθαμβωτικά αποτελέσματα, αλλά στην αμοιβαία δέσμευση σεβασμού στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου και των ευρωπαϊκών όρων, που δεσμεύουν και τις δύο χώρες, την Ελλάδα ως κράτος – μέλος της Ε.Ε. και την Τουρκία ως χώρα σε ενταξιακή διαδικασία (υπό αναστολή).

Οτιδήποτε μεθοδεύεται αναμιγνύοντας χωρίς διακριτό όριο διμερή, ευρωπαϊκά, ΝΑΤΟϊκά και διεθνή ζητήματα περιπλέκει τη βούληση, που εκφράστηκε με παρρησία από τους δύο ηγέτες, ήδη από τη συμβολική συνάντησή τους στο Βίλνιους. Γνωρίζοντας τον τρόπο που λειτουργεί η τουρκική διπλωματία προφανώς και αναμένεται να τεθούν στο τραπέζι όλα τα θέματα που η Άγκυρα θεωρεί ως υψίστης σημασίας, κυρίως όσα διαχρονικά προτάσσει ο Πρόεδρος Ερντογάν, είτε ως πρωθυπουργός είτε ως Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας. Όμως η εξέλιξη των σχέσεων Ελλάδος – Τουρκίας προσδιορίζεται κυρίως από τις σύγχρονες διπλωματικές επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης, που επηρεάζουν σημαντικά την επίτευξη του στόχου των εργασιών στην Αθήνα.

Καλή προετοιμασία

Οι συνομιλίες των κρατών πραγματοποιούνται σε μία συνεχώς εναλλασσόμενη καθημερινότητα των διεθνών σχέσεων. Η Ημερήσια Διάταξη των διακρατικών συναντήσεων χαρακτηρίζεται από ελαστικότητα, κυρίως επειδή στην αρχική τους φάση πάντοτε υπάρχουν παρανοήσεις και δυσκολίες, που στην εξέλιξη των συνομιλιών αναθεωρούνται ή διορθώνονται.

Στη διαδρομή προς την 6η Δεκεμβρίου οι δύο χώρες συνεχίζουν να ενεργούν, να δραστηριοποιούνται και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που προωθούν την αδιάσπαστη παραδοσιακή εξωτερική και εσωτερική τους πολιτική. Όλα καταγράφονται και αξιολογούνται.

Οι κυβερνήσεις προσέρχονται στο τραπέζι των συνομιλιών θεωρώντας ότι διαθέτουν ισχυρότατη επιχειρηματολογία για αποκατάσταση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλοκατανόησης προς όφελος της καλής γειτονίας.

Στις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου και της περιφερειακής συνεργασίας στηρίζεται η προετοιμασία της συνάντησης από τα δύο υπουργεία Εξωτερικών. Σε κάθε λεπτομέρεια οριοθετούν την Ημερήσια Διάταξη και οι συνεργαζόμενοι υφυπουργοί Ελλάδος – Τουρκίας, ώστε οι υπουργοί Εξωτερικών να εξασφαλίσουν μία Ημερήσια Διάταξη που δεν θα φέρει σε αδιέξοδο τις συνομιλίες των ηγετών τους.

Είθισται τα δύσκολα σημεία να εξομαλύνονται στο επίπεδο των υπηρεσιακών παραγόντων, επειδή σε αυτό το επίπεδο καταγράφεται η ένταση των αντιδράσεων, εκτιμάται η αξιοπιστία και οι πραγματικές διαθέσεις του συνομιλητή. Μόνο καλά δομημένες συνομιλίες επιτρέπουν συνέχιση των εργασιών και βελτίωση όλων των πιθανών «γκρίζων σημείων» κατά την πρώτη φάση των επαφών, που φέρνουν τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας και την πολυπληθή υπουργική και επιχειρηματική αποστολή του στην Αθήνα.

Τα θέματα του αφοπλισμού των νησιών, του εναερίου χώρου, του δικαίου της θάλασσας, της έρευνας και διάσωσης, μετά τη μακροχρόνια επεξεργασία τους στις διερευνητικές επαφές προσφέρουν πλούσια εμπειρία, η οποία συμπληρώνεται από την εφαρμογή του δικαίου της θάλασσας, σχετικές αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου αφορούσες και ειδικότερα θέματα ανεγειρόμενα από τις δύο πλευρές, από την εφαρμογή των αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου, έστω και αν μία από τις προσερχόμενες πλευρές έχασε την υπόθεση μετά την προσφυγή στη Χάγη.

Μείζονα ζητήματα

Δύο όμως θέματα προβάλλουν ως «γρανιτένιο φράγμα» στις συνομιλίες. Αμφότερα στηρίζονται σε σκληρή και ανελαστική νομική βάση, που απαιτεί κατά τη διαδικασία προετοιμασίας της συνάντησης πολύ μεγάλη προσοχή και κατανόηση για να δημιουργηθεί η ενδεδειγμένη διέξοδος και να αποφευχθεί η επιτυχία του εγχειρήματος Ελλάδος – Τουρκίας.

Το πρώτο αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα και το δίκαιο των μειονοτήτων. Ειδικά τα μειονοτικά θέματα καθορίζονται και για τις δύο χώρες από ένα διεθνές κείμενο αναγνωρισμένο παγκοσμίως ως Υπερτάτη Συνθήκη, που δεν μπορεί να θίγεται ή να τροποποιείται από την εσωτερική νομοθεσία, αλλά ούτε από την ευρωπαϊκή ή νεότερη σχετική διεθνή νομοθεσία.

Η Τουρκία στο θέμα εφαρμογής της Συνθήκης της Λωζάννης προβάλλει τις δικές της ερμηνείες, οι οποίες συγκρούονται κατάφωρα με το γράμμα και το πνεύμα του διεθνούς κειμένου, όπως επισημαίνεται και από την πολύ πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η Άγκυρα μεταξύ των πολλών διαφοροποιήσεών της επιμένει στην άποψη περί «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης, η θρησκευτική μειονότητα στην Ελλάδα και την Τουρκία εξασφαλίζει προνόμια και προστασίες που επιτρέπουν την ανεμπόδιστη συμβίωση με το πλειοψηφικό στοιχείο των χωρών και την ελεύθερη άσκηση των θρησκευτικών τους παραδόσεων. Συνεπώς κάθε προσπάθεια απόδοσης εθνικής ταυτότητας ή εξειδικευμένου δογματικού προσδιορισμού συγκρούεται με τις επιταγές της Συνθήκης της Λωζάννης.

Οι διπλωμάτες και στις δύο χώρες, που προετοιμάζουν τους φακέλους των εργασιών των δύο ηγετών, υποχρεώνονται άμεσα να αποκτήσουν εξοικείωση με το πολύπλοκο θέμα της προστασίας των μειονοτήτων, με τη θρησκευτική διπλωματία, αλλά και τις σύγχρονες εξελίξεις του Δικαίου περί Μειονοτήτων, το οποίο – όπως προαναφέρθηκε – εξελίσσει τα δικαιώματα των μειονοτήτων χωρίς να θίγει το πνεύμα της Συνθήκης της Λωζάννης (1923), ενός κειμένου τολμηρού και προοδευτικού που για 100 χρόνια ρυθμίζει θέματα θρησκείας, εκπαίδευσης και γλώσσας.

Το δεύτερο ανελαστικό θέμα, που δεν επιτρέπει πολλές συζητήσεις και αμφισβητήσεις, η Τουρκία προσπαθεί να το παραμερίσει από την πρώτη στιγμή που αποφασίσθηκε η διερεύνηση των δυνατοτήτων ειλικρινών και συνεπών συνομιλιών μεταξύ των δύο χωρών.

Η Άγκυρα και ειδικότερα ο Πρόεδρος Ερντογάν εξέφρασαν την επιθυμία να εξελιχθούν οι συνομιλίες χωρίς μεσολάβηση τρίτων μερών και παραμερίζοντας την ευρωπαϊκή πραγματικότητα στην οποία υπόκειται η Ελλάδα ως κράτος – μέλος της Ε.Ε. και η Τουρκία ως η χώρα που άρχισε από το 2005 την ενταξιακή της διαδικασία.

Ο Πρόεδρος Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι παράκαμψη των ευρωπαϊκών υποχρεώσεων, αλλά και των πολιτικών πλεονεκτημάτων, που εξασφαλίζονται για όλα τα κράτη – μέλη, δεν εξαρτώνται μόνο από τις εθνικές επιλογές των κρατών – μελών, αλλά και από το σύνολο των ιδρυτικών συνθηκών. Το συνολικό ευρωπαϊκό συμβατικό πλαίσιο αποδέχεται, δεσμευόμενη εκ προοιμίου, κάθε χώρα από τη στιγμή που προχωρά στην ενταξιακή της διαδικασία. Η επισήμανση αγγίζει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, οποιαδήποτε αναφορά στην UNCLOS, στην Ανατολική Μεσόγειο, στην κρίση στη Γάζα, στον πόλεμο στην Ουκρανία και πρωτίστως στην Κύπρο.

Ως κατακλείδα επισημαίνεται ότι όπως με αποφασιστικότητα οι κ.κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν επέλεξαν να προχωρήσουν σε μία νέα εποχή σχέσεων, προσαρμοσμένη στον εύθραυστο κόσμο μας, με το ίδιο ή και μεγαλύτερο πολιτικό σθένος οφείλουν εγκαίρως να αντιμετωπίσουν και τις ειδικότερες προκλήσεις, που προσδιορίζουν το μέλλον των ελληνοτουρκικών, αλλά και των τουρκοευρωπαϊκών σχέσεων.

Διαβάστε επίσης:

Λίβανος: Νεκρός ο γιος του προέδρου την ΚΟ της Χεζμπολάχ από ισραηλινό βομβαρδισμό

Εκλογές στην Ολλανδία: Πανηγυρίζουν Όρμπαν και Λε Πεν για τη νίκη του ακροδεξιού Βίλντερς

Ερντογάν: Έδωσε σε παιδιά το μεγαλύτερο σε αξία χαρτονόμισμα της Τουρκίας – «Ήρθε ο παππούς Ταγίπ» (video)