Καθημερινό φαινόμενο έχουν γίνει στη χώρα μας τα άγρια περιστατικά σχολικού μπούλινγκ και οι γυναικοκτονίες… Γεγονός που προκαλεί έντονο προβληματισμό, τόσο για τα αίτια, όσο και για τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης.

Η μακάβρια λίστα των γυναικοκτονιών συνεχώς μεγαλώνει, με τελευταίο περιστατικό τη δολοφονία της 41χρονης εγκύου από τον σύντροφο και τον φίλο του, στη Θεσσαλονίκη.

Τα σχολεία έχουν μετατραπεί σε… αρένες, με τους ξυλοδαρμούς μεταξύ των μαθητών να θεωρούνται πλέον κάτι το «φυσιολογικό». Το μπούλινγκ έχει περάσει σε άλλο επίπεδο, με μαθητές να φτάνουν να απειλούν και γονείς ότι θα τους σκοτώσουν, όπως είδαμε και στο περιστατικό της Αγίας Παρασκευής.

Αίτια

Είναι γεγονός πως το παρατεταμένο lockdown -προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πανδημία- πολλαπλασίασε τα δομικά προβλήματα της κοινωνίας μας σε ό,τι αφορά τη βία.

Όπως αποκαλύπτουν και τα στατιστικά, ο εγκλεισμός οδήγησε σε ραγδαία αύξηση των βίαιων περιστατικών, απέναντι στις γυναίκες αλλά και γενικότερα, γεγονός που δεν μεταβλήθηκε μετά την άρση της καραντίνας.

Παράλληλα, πλήθος ειδικών σημειώνει πως ο καθημερινός… βομβαρδισμός στερεοτύπων μέσω των social media και της τηλεόρασης, ενδέχεται να συμβάλλει στην «κανονικοποίηση» της βίας, με οδυνηρά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, η κάλυψη των υποθέσεων που αφορούν σε γυναικοκτονίες από τα κυρίαρχα ΜΜΕ είναι ιδιαιτέρως προβληματική.

Επίσης, η καθημερινή έκθεση στη βία (μέσω βιντεοπαιχνιδιών, σειρών-ταινιών και της μουσικής) ενδέχεται να έχει δημιουργήσει μία νέα «κουλτούρα» αποδοχής βίαιων περιστατικών στη σημερινή κοινωνία.

Γυναικοκτονίες: Τι (δεν) προβλέπει το ελληνικό ποινικό δίκαιο

Μιλώντας στο topontiki.gr, η δικηγόρος Αναστασία Γιάννη, αναφέρθηκε στο νομικό πλαίσιο, λέγοντας χαρακτηριστικά:

«Στο ελληνικό ποινικό δίκαιο, ως επί το πλείστον, δεν γίνεται διάκριση των εγκλημάτων αναλόγως του φύλου του θύματος. Ιδίως σε ό,τι αφορά στην ανθρωποκτονία εκ δόλου, η μόνη ειδική κατηγορία αδικήματος με βάση ειδικότερη ιδιότητα του θύματος, είναι η παιδοκτονία, η οποία προβλέπεται και τιμωρείται στο άρθρο 303 ΠΚ και για την επιβολή της προβλεπόμενης ποινής της οποίας λαμβάνονται υπ’ όψιν οι ιδιαίτερες ψυχολογικές, ψυχιατρικές και παθολογικές συνθήκες κατά τη διάρκεια του τοκετού ή μετά από αυτόν, που ώθησαν τη μητέρα στην εκ προθέσεως παιδοκτονία.

Σε ό,τι αφορά στη δολοφονία της γυναίκας, αυτή εμπίπτει εν γένει στην με δόλο ανθρωποκτονία που προβλέπεται και τιμωρείται στο άρθρο 299 ΠΚ ή υπό προϋποθέσεις στη θανατηφόρα σωματική βλάβη του άρθρου 311 ΠΚ, χωρίς όμως να προβλέπεται ειδική διάκριση στην περίπτωση που θύμα είναι γυναίκα».

Μπούλινγκ: Οι αιτίες

Ο σύμβουλος ψυχικής υγείας και συνθετικός ψυχοθεραπευτής, Ιωάννης Νίκου, μιλώντας στο topontiki.gr αναφέρθηκε στο μπούλινγκ, εξηγώντας τις αιτίες που το προκαλούν, αλλά και τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί.

«Ο εκφοβισμός είναι ένα παιχνίδι δύναμης. Συνήθως τα παιδιά που εμφανίζουν μεγαλύτερη ευφυΐα κοινωνικά και ξέρουν πώς λειτουργεί το σύστημα, θα χρησιμοποιήσουν τον εκφοβισμό για δύναμη, ώστε να ενισχύσουν τη θέση τους. Κι εδώ οι γονείς ασκούν την μεγαλύτερη επιρροή. Μήπως οι γονείς προσδοκούν το παιδί τους να είναι δυναμικό; Στέλνουν άμεσα ή έμμεσα μηνύματα ότι θέλουν το παιδί τους να είναι σημαντικό, δημοφιλές, και να το φοβούνται;

Η ανασφάλεια επίσης μπορεί να καθοδηγεί τον εκφοβισμό – το συναίσθημα ότι αν δεν εκφοβίσεις θα είσαι ο αδύναμος της παρέας.

Επίσης δυστυχώς υπάρχουν πάρα πολλές ευκαιρίες για εκφοβισμό. Σίγουρα το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα, όπως και όλη η τεχνολογία των κοινωνικών δικτύων έχουν δώσει άλλες διαστάσεις στον “κλάδο” μεθόδων εκφοβισμού. Κάποιες φορές ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου είναι πιο ύπουλος και τρομακτικός από την πλευρά του ενήλικα, καθώς μπορεί να γίνεται 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα.

Το παιδί που έχει δεχτεί εκφοβισμό στο σχολείο τουλάχιστον κάποια στιγμή επιστρέφει στο σπίτι και είναι ασφαλές στην οικογένειά του. Με τον Η/Υ που μπορεί να μην κλείνει ποτέ, οποιαδήποτε στιγμή μπορείς να το ανοίξεις και να βρεις ότι κάποιος έχει γράψει κάτι για να σε ντροπιάσει και να σε ρεζιλέψει και ενδεχομένως να μην γνωρίζεις καν ποιος στο κάνει», είπε ο κ. Νίκου, αναφορικά με τις αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν μπούλινγκ.

Ο ρόλος και οι ευθύνες των γονέων

«”Έλα μωρέ, παιδιά είναι”. Αλήθεια, πόσες φορές δεν έχετε ακούσει αυτή τη φράση και πόσες φορές πρόκειται να την ακούσετε ξανά και ξανά από γονείς παιδιών, που ασκούν μπούλινγκ; “Κι εμείς όταν πηγαίναμε σχολείο τα είχαμε. Έτσι είναι τα παιδιά”.

Πράγματι, αν υπήρξες μαθητής τις περασμένες δεκαετίες, θα έχεις ζήσει άγριες καταστάσεις στο σχολείο. Ενδεχομένως, πιο άγριες από τις σημερινές. Αν ήσουν κορίτσι και φορούσες φούστα, οι “μάγκες” του σχολείου στη σήκωναν και γύρω οι “αυλικοί” γελούσαν που φάνηκε το βρακάκι. Αν φορούσες γυαλιά, ήσουν ο “μπούφος”, στα έπαιρναν, στα πετούσανε, στα έσπαγαν. Αν ήσουν κοντή, αδύνατη, γεματούλα, αν είχες βραχνή φωνή, μεγάλη μύτη, αν ήσουν ντροπαλό παιδί, ήσουν ο εύκολος στόχος. Αν δεν το έχεις ζήσει η ίδια ή ο ίδιος, σίγουρα τότε στα σχολικά σου χρόνια, έχεις δει το θύμα να περικυκλώνεται από μικρά άγρια “θηρία”, που εν χορώ το κορόιδευαν»,

Ναι, λοιπόν, είχαμε και τότε φαινόμενα μπούλινγκ. Μία λέξη άγνωστη στην ορολογία, γνωστή, όμως, στην εφαρμογή της. Αλλά δεν είναι έτσι τα παιδιά. Δεν πρέπει να είναι έτσι, τα παιδιά. Δεν πρέπει οι γονείς να μεγαλώνουν άγρια θηρία. Πρέπει να μεγαλώνουν παιδιά. Τότε, οι γονείς μας δεν γνώριζαν. Η ενημέρωση ήταν ελλιπής. Οι φωνές των ειδικών δεν υπήρχαν πουθενά. Μεγάλωναν τα αγόρια με την άποψη “Άστους να γίνουν άνδρες” ή “Αγόρι είναι, τι θα κάνει;” και τα κορίτσια “Κάνε πέρα”. Σε μια εποχή, που το να κοροϊδεύεις το αδύναμο παιδί, το διαφορετικό, ήταν χαβαλές. Δείτε ταινίες της δεκαετίας του ’80 με θέμα το σχολείο και πραγματικά θα φρικάρετε με τις “πλάκες” που έκαναν. Κι, όμως, αυτές οι ταινίες θεωρούνταν κωμωδία.

Τότε, λοιπόν, δεν γνώριζαν. Σήμερα, όμως, γνωρίζουν. Οι μαθητές εκείνης της εποχής, σήμερα είναι γονείς. Ενδεχομένως, κάποιοι από αυτούς ήταν οι “θύτες” του τότε και κάποιοι τα θύματα. Σήμερα, υπάρχει καθημερινή ενημέρωση, μέσα από την τηλεόραση, τις εφημερίδες, το διαδίκτυο. Στα σχολεία υπάρχουν παιδοψυχολόγοι. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι ενημερωμένοι. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι μαθητές του τότε. Όλοι γνωρίζουν το μπούλινγκ, όλοι γνωρίζουν και αναγνωρίζουν τα σημάδια. Δεν δικαιολογείται το “δεν ήξερα”.

Ξέρουν. Όμως, το ζήτημα δεν είναι να ξέρουν, αλλά τι κάνουν. Ναι, τα παιδιά είναι παιδιά. Και οι θύτες παιδιά είναι. Μπορείς να ρίξεις το “κατηγορώ” στο παιδί; Πρέπει πρώτα να το ρίξεις στους γονείς. Ευθύνη, όμως, έχουν και οι δάσκαλοι και οι καθηγητές», σημειώνει ο κ. Νίκου για τις ευθύνες γονέων και δασκάλων-καθηγητών.

«Ενισχύστε το παιδί σας – Πολύ σημαντικό να βρει συμμάχους»

Τέλος, ο κ. Νίκου αναφέρεται στο πώς μπορούν οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά τους με τρόπο ώστε να εισακουστούν: «Αρχικά προειδοποιήστε το. Μιλήστε του αναλυτικά για το τι είναι ο εκφοβισμός, τα σημάδια του εκφοβισμού και αν συμβαίνει ή όχι. Βεβαιωθείτε ότι ξέρει ότι όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τόσο στο σχολείο όσο και ηλεκτρονικά, πρέπει να σας το πει και εσείς θα το στηρίξετε έτσι ώστε μαζί να δείτε πώς θα το αντιμετωπίσετε. Αν συμβαίνει κάτι ηλεκτρονικά, είναι πολύ σημαντικό να μην αντιδράσει πριν σας ενημερώσει. Στον εκφοβισμό, είναι υψίστης σημασίας να μην εμπλακεί, να μην δίνει την τροφή στο θύτη και να μην γίνεται το παιδί αυτό ακριβώς που θέλει ο θύτης – κάποιος δηλαδή από τον οποίο μπορεί να πάρει κάτι ή και να τον χρησιμοποιήσει για να πλησιάσει κι άλλους. Επίσης δεν πρέπει να σβήσει κάποια επιθετική ανάρτηση πριν μιλήσει μαζί σας. Πρέπει να σωθεί κάπου διότι ορισμένες φορές πρέπει να συλλεχθούν αποδείξεις αυτού που συμβαίνει.

Ενισχύστε το παιδί σας. Εξηγήστε του ότι αυτά που λέει ή και γράφει ο θύτης δεν αφορούν το θύμα αυτό καθ’ αυτό αλλά τον ίδιο τον άνθρωπο που ασκεί εκφοβισμό. Προφανώς αυτό το παιδί έχει κάποιο πρόβλημα και οι άλλοι πρέπει να μάθουν πώς να αποφεύγουν και να συγκρατούν τον εαυτό τους ώστε να μην τροφοδοτούν αυτό που συμβαίνει. Ο χειρότερος τρόπος αντίδρασης είναι να επιτεθεί – τα άλλα παιδιά που φοβούνται μην γίνουν στόχος του θύτη, θα πάνε μαζί του και θα εγκαταλείψουν το θύμα. Μάθετε στο παιδί σας να αντιστέκεται στο ένστικτο της αγέλης, να μην τρέχει να επιτεθεί όταν κάποιος είναι θύμα εκφοβισμού. Αν το παιδί σας έχει την δύναμη να υποστηρίξει τους φίλους του, κι εκείνοι θα βρουν την δύναμη να τον στηρίξουν.

Προετοιμάστε κατάλληλες αντιδράσεις. Αν συζητάτε με το παιδί σας πριν συμβεί, θα είναι πιο πιθανό να έρθει σε σας όταν γίνει στόχος. Αυτό δίνει την ευκαιρία για διάλογο και παίξιμο ρόλων στο σπίτι. Προβάροντας ακόμα και φράσεις που πρέπει να πει αν ξανασυμβεί. Όταν ένα παιδί δέχεται επίθεση ή εξευτελισμό, ενδεχομένως να σοκαριστεί και να ρίξει λάδι στη φωτιά. Θα βοηθήσει να ξέρει από πριν λοιπόν τι να πει. Φράσεις που θα το κάνουν να νοιώσει άνετα και να αποφύγει αυτό που συμβαίνει. Μπορείτε να του επισημάνετε και ανθρώπους ή γνωστούς στους οποίους μπορεί να μιλήσει αν δεν είστε άμεσα διαθέσιμοι, με την ελπίδα ότι θα το στηρίξουν.

Πολύ σημαντικό λοιπόν να βρει συμμάχους. Και τέτοιους μπορεί να έχει και στο σχολικό περιβάλλον. Μπορούν να κάνουν συμφωνίες μεταξύ τους οι φίλοι ότι ο ένας θα στηρίξει τον άλλον. Οι αριθμοί λένε ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να σταματήσει ο εκφοβισμός στην στιγμή είναι με την λεκτική παρέμβαση παρόντων όπως “αυτός είναι ο φίλος μου, μην το συνεχίζεις” – όχι με σωματική επίθεση.

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να θωρακιστεί το παιδί σας ενάντια στον εκφοβισμό είναι μέσω της δράσης των σχολείων σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών. Κάποια ήδη το κάνουν. Θα βοηθούσε να ξεκινάει στην 1η Δημοτικού. Να μάθουν τι είναι ο εκφοβισμός, πώς στηρίζουμε τους συνομήλικους μας, τι σημαίνει να φέρεσαι σε κάποιον με σεβασμό, τι είναι η ενσυναίσθηση. Να μπορούν να αποκτήσουν ενσυναίσθηση για αυτό που περνάει ο άλλος και να στηρίζει ο ένας τον άλλον. Το σημαντικό είναι να μάθουν ότι αν ο καθένας θέλει να αποφύγει να γίνει στόχος, μπορεί να το καταφέρει με το να είναι ο ένας κοντά στον άλλον και να μην απομονώνεται.

Ως γονείς, σκεφτείτε σοβαρά να μιλήσετε στο σχολείο είτε το παιδί σας αποτελεί θύμα είτε όχι, διότι η γνώση για το συγκεκριμένο φαινόμενο, αν γίνει σε κατάλληλες αναπτυξιακά γραμμές στο πέρασμα των ετών, είναι το καλύτερο όπλο. Αν το παιδί σας απειλείται από βία ή δέχεται επίθεση, πρέπει άμεσα να μιλήσετε με τις αρχές και με το σχολείο του. Σε ακραίες περιπτώσεις, ο εκφοβισμός μπορεί να προκαλέσει σοβαρούς τραυματισμούς έως και θάνατο. Γι’ αυτό η απόλυτη προτεραιότητα είναι η προστασία του παιδιού».

Διαβάστε επίσης:

Γυναικοκτονία στη Θεσσαλονίκη: «Ήξερα ότι θα κάνει κακό, ήξερα ότι αυτός την έφαγε» λέει η πρώην σύζυγος του 39χρονου (Video)

Μεσολόγγι: Άρση τηλεφωνικού απορρήτου για τον 50χρονο κρεοπώλη – Δικάζεται για το μαχαίρι

Γυναικοκτονία στη Θεσσαλονίκη: Την κατακρεούργησαν με κουζινομάχαιρο, τρία χτυπήματα στον λαιμό της 41χρονης εγκύου – Σοκάρουν τα ευρήματα της ιατροδικαστικής