Για να διασκευάσουμε κάπως τους Λατίνους, που ήταν διάσημοι για τον αποφθεγματικό τους λόγο, σε mensis horribilis για το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης τείνει να μετατραπεί ο Μάρτιος, καθώς τα νέα που έρχονται οίκοθεν και από τα εξωτερικά μόνο ευχάριστα συναισθήματα δεν μπορούν να προκαλέσουν.

Έτσι, μετά την «αστοχία» κατά 0,4% στην ανάπτυξη του 2023 και τον πληθωρισμό του Φεβρουαρίου που διαμορφώθηκε στο 3,1% (με το μέγεθος στα τρόφιμα να παραμένει ψηλά, στο 6,7%), πριν από μερικές ημέρες ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody’s «αρνήθηκε» για δεύτερη φορά μέσα στους τελευταίους μήνες να αναβαθμίσει το αξιόχρεο της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο η Moody’s είχε μεν αναβαθμίσει κατά δύο βαθμίδες την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, ωστόσο δεν είχε δώσει την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα.

Οι παρατηρήσεις του οίκου

Βέβαια, ήδη άλλοι τρεις οίκοι – DBRS Morningstar, Standard & Poor’s και Fitch Ratings, όλοι αναγνωρισμένοι από την ΕΚΤ – έχουν αναβαθμίσει το αξιόχρεο της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα.

Ωστόσο η Moody’s (που εκτιμάται ότι κατέχει κατά προσέγγιση το 40% της αγοράς, περίπου όσο και η Standard & Poor’s) παραμένει ο μοναδικός από τους «τρεις μεγάλους» του χώρου της αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας που όχι μόνο δεν αναβαθμίζει το αξιόχρεο της χώρας, αλλά διατηρεί και το outlook σταθερό και όχι θετικό, που θα μπορούσε να ληφθεί ως σήμα μελλοντικής αναβάθμισης.

Αυτό που έχει αξία από την αξιολόγηση της Moody’s είναι η αιτιολόγηση της απόφασής της να μην προχωρήσει σε αλλαγή του credit rating της χώρας και να διατηρήσει σταθερή την προοπτική, καθώς οι επισημάνσεις του οίκου «κουμπώνουν» με παρατηρήσεις που γίνονται εδώ και κάμποσο καιρό για την πορεία της οικονομίας.

Συγκεκριμένα, ο οίκος:

● Βλέπει θετικές προοπτικές για την εξέλιξη του χρέους ως λόγο προς το ΑΕΠ, αλλά σημειώνει ότι το μέγεθος παραμένει υψηλό, έστω κι αν η δομή του και το «μαξιλάρι» κάπως μετριάζουν την κατάσταση.
● Υπογραμμίζει ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είναι μεγάλο.
● Σημειώνει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται να κινηθεί γύρω από το 2,4% για το 2024 και το 2025.
● Τονίζει, δε, ότι το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας, το οποίο στηρίζεται σε τομείς όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία και η κατανάλωση, είναι ευάλωτο σε εξωτερικούς παράγοντες και κραδασμούς, ενώ η στροφή του προς ένα εξαγωγικό μοντέλο θα χρειαστεί χρόνο.
● Τέλος, σημειώνει ότι για πιθανή αναβάθμιση θα πρέπει να συνεχιστεί η δημοσιονομική εξυγίανση και οι μεταρρυθμίσεις, ιδίως στον χώρο της δικαιοσύνης, ενώ χαμηλή απόδοση των μεταρρυθμίσεων που έχουν ήδη προχωρήσει και πιθανή δημοσιονομική επιδείνωση θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποβάθμιση το αξιόχρεο της χώρας.

«Damage control»

Η έκθεση της Moody’s προφανώς κάθε άλλο παρά ικανοποίησε την κυβέρνηση, με πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών να σπεύδουν να κάνουν «damage control», αναφέροντας ότι «στο ερώτημα για ποιον λόγο δεν απένειμε – όπως έχουν ήδη κάνει οι υπόλοιποι οίκοι αξιολόγησης – την επενδυτική βαθμίδα, η απάντηση είναι απλή: η Moody’s είχε προχωρήσει στην αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας και μάλιστα κατά δύο βαθμίδες μόλις πριν από έξι μήνες, στις 15 Σεπτεμβρίου του 2023. Δεν αναμενόταν περαιτέρω αναβάθμιση σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα – η πάγια πρακτική των οίκων αξιολόγησης είναι να μεσολαβεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα μεταξύ αναβαθμίσεων, και σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση και σε ό,τι αφορά τις προοπτικές (outlook)».

Οι ίδιες πηγές προσέθεσαν ότι «το βασικό μήνυμα που προκύπτει από την έκθεση της Moody’s είναι πως προϋπόθεση για την αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα είναι η συνέχιση της πολιτικής της κυβέρνησης για δημοσιονομική σταθερότητα από τη μια και επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων από την άλλη. Ο οίκος υπογραμμίζει εξάλλου τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε τα προηγούμενα χρόνια σε επτά διαφορετικούς τομείς», καταλήγοντας στο ότι «η ανάλυση της Moody’s καταγράφει τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτελέσει η ελληνική οικονομία και προδιαγράφει συνέχεια των θετικών οικονομικών εξελίξεων».

Δυσοίωνες προβλέψεις

Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Αντιθέτως, το πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον στην Ευρώπη κάνει την έκθεση της Moody’s ακόμα πιο δυσοίωνη, καθώς ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξης αποδίδεται – τόσο από τους οίκους αξιολόγησης όσο και από διεθνείς αναλυτές – και στα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) της Ε.Ε., τα οποία, ωστόσο, έχουν πεπερασμένο όγκο και χρονική διάρκεια: στην ουσία, από το τέλος του 2026 και εντεύθεν το Ταμείο, που στήθηκε εν μέσω πανδημίας Covid-19 με πολύ κόπο και πολλές… γκρίνιες από τους «Βόρειους» της Ένωσης και που ήταν η πρώτη προσπάθεια αμοιβαιοποίησης χρέους στην Ε.Ε., τελειώνει και χώρες όπως η Ελλάδα θα μείνουν μόνο με το ΕΣΠΑ.

Μάλιστα, όπως αναφέρει το Politico σε εκτενές ρεπορτάζ/ανάλυσή του, το διπλό χτύπημα της εφαρμογής των νέων δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. για τις δαπάνες και του τέλους της ροής κονδυλίων από το RRF μπορεί να προκαλέσει «μαύρη τρύπα» στους προϋπολογισμούς των χωρών με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, με αναλυτή του Ινστιτούτου Ζακ Ντελόρ να σημειώνει ότι «υπάρχει ο κίνδυνος, αν δεν επενδύσουμε αρκετά, να επιστρέψουμε στη χαμένη δεκαετία του 2010».

Στο ρεπορτάζ σημειώνεται ότι οι οικονομίες που επλήγησαν περισσότερο κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπως η Ελλάδα, παραμένουν ακόμη και σήμερα, ύστερα από μια δεκαετία επώδυνων μεταρρυθμίσεων, κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα.

Το Politico, δε, υπογραμμίζει ότι οι χώρες με μεγάλα χρέη είναι πιθανό να υποστούν το μεγαλύτερο βάρος του σοκ και οι αναλυτές προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να πλήξει σκληρά τις οικονομίες, κάτι που ενδεχομένως να έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην πολιτική. Μάλιστα, σημειώνεται ότι αξιωματούχος της Ε.Ε. απέκλεισε το ενδεχόμενο επέκτασης του RRF πέραν του 2026, καθώς, όπως δήλωσε, αποφασίστηκε ως ένα εφάπαξ μέτρο το 2020 για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, και μόνο υπό αυτή την προϋπόθεση συμφώνησαν οι «Βόρειοι» της Ένωσης (μάλιστα, πρέπει να υπενθυμιστεί ότι πίεσαν για αύξηση των δανείων σε σχέση με τα κονδύλια που θα δίδονταν υπό μορφή επιχορηγήσεων).

Περιοριστική «στάση»

Όπως έχει σημειώσει το «Ποντίκι», οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της Ε.Ε. μπορεί μεν να αφήνουν μεγαλύτερη ευελιξία, όσον αφορά στις εφαρμογές πολιτικών από τις κυβερνήσεις των χωρών-μελών της Ένωσης, ωστόσο, έπειτα από πιέσεις, ιδίως της Γερμανίας, θέτουν σαφείς ποσοτικούς στόχους για κάθε χώρα, σχετικά με τα ελλείμματα, τις δαπάνες και το χρέος. Μάλιστα, το νέο αυτό δημοσιονομικό πλαίσιο θα εφαρμοστεί για τους προϋπολογισμούς του επόμενου έτους (2025), με το Eurogroup ήδη να έχει «στείλει ραβασάκι», αναφέροντας ότι «με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία οι απαιτήσεις του αναθεωρημένου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης θα μεταφραστούν σε μια συνολική ελαφρώς περιοριστική δημοσιονομική στάση στη ζώνη του ευρώ το 2025».

Επίσης, το συμβούλιο των ΥΠΟΙΚ της ζώνης του ευρώ σημείωσε στην τελευταία του συνάντηση ότι «θα συνεχίσουμε να καταργούμε σταδιακά τα υπόλοιπα μέτρα ενεργειακής στήριξης το συντομότερο δυνατό το 2024 και θα χρησιμοποιήσουμε τις σχετικές εξοικονομήσεις για τη μείωση των κρατικών ελλειμμάτων. Θα λάβουμε υπόψη αυτές τις σκέψεις κατά την προετοιμασία των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών-διαρθρωτικών σχεδίων, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων μεταρρύθμισης και επενδύσεων των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, και των προϋπολογισμών για το επόμενο έτος, σύμφωνα με το αναθεωρημένο πλαίσιο διακυβέρνησης».

Δύσκολο περιβάλλον

Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση και ιδίως το οικονομικό επιτελείο καλούνται να λύσουν ένα… κινέζικο τανγκράμ (ή κικιαομπάν, όπως ονομάζεται αυτό το είδος παζλ στη μητρική του γλώσσα) ή, για να το πούμε πιο… ελληνικά, να τετραγωνίσουν τον κύκλο: από τη μία, τόσο οι παραινέσεις των οίκων αξιολόγησης όσο και οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες καθιστούν σχεδόν μονόδρομο τη «μαζεμένη» («συνετή», όπως θέλει να την ονομάζει η κυβέρνηση) δημοσιονομική πολιτική και την έμφαση σε μια πιο εξωστρεφή οικονομία. Και από την άλλη, η συνεχιζόμενη πίεση που δέχονται τα νοικοκυριά από τη διαρκώς αυξανόμενη ακρίβεια ουσιαστικά την υποχρεώνει να αναζητά διαρκώς δημοσιονομικό χώρο για την παροχή κάποιων ελαφρύνσεων – πέραν των μέτρων που λαμβάνει για τη διόρθωση στρεβλώσεων στην αγορά.

Για την ώρα, ο ιδανικός αλγόριθμος που θα συνδυάσει και τις δύο αυτές τάσεις δεν έχει βρεθεί. Όμως, με τις ευρωεκλογές να πλησιάζουν, τις δημοσκοπήσεις να επαναλαμβάνουν σταθερά το εύρημα της ανησυχίας και της δυσαρέσκειας των πολιτών για την ακρίβεια και για την επάρκεια και αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών μέτρων για την αντιμετώπισή της, την ίδια την κυβέρνηση να παραδέχεται ότι το μέτρο της «Golden Visa» (και όχι μόνο αυτό) έχει προκαλέσει στρεβλώσεις στην αγορά ακινήτων και έχει εκτινάξει στη στρατόσφαιρα τα ενοίκια, προκαλώντας στεγαστική κρίση, υποχρεώνοντάς την να αυξήσει το ποσό της επένδυσης στις 800.000 ευρώ για κάποιες περιοχές, είναι προφανές ότι τόσο ο χρόνος όσο και το περιβάλλον λειτουργούν πιεστικά για λύσεις.

Διαβάστε επίσης:

Μητσοτάκης: Οι δημοκρατίες έχουν καθήκον να ενώνουν τις δυνάμεις τους ενάντια στην επιθετική συμπεριφορά κρατών

Τζάκρη για Τέμπη: Να παραπεμφθεί ο Κώστας Καραμανλής στον φυσικό του δικαστή

Σφαγή Κωνσταντοπούλου – Μαρκόπουλου για τα Τέμπη: Τον αποκάλεσε «ανδρείκελο» – «Είστε εργολάβος του πόνου» της απάντησε