Η Μάγια Αγγέλου γεννήθηκε το 1928, ως Μάργκεριτ Αν Τζόνσον, στο Σεντ Λούις, Μιζούρι, από πατέρα κλητήρα και μητέρα νοσοκόμα. Αυτή και ο μεγαλύτερος αδελφός της, 3 και 4 ετών αντίστοιχα, στάλθηκαν να ζήσουν στο Σταμπς, στο Αρκάνσας, με τους παππούδες από το σόι του πατέρα της, μετά το γρήγορο και θυελλώδες διαζύγιο των γονιών της.

Η γιαγιά της είχε ένα μπακάλικο το οποίο δούλευε καλά, και τα παιδιά δεν στερήθηκαν τα βασικά υλικά αγαθά, εκείνες τις δύσκολες εποχές. Το όνομα «Μάγια» είναι παραφθορά του «Mya sister» όπως συνεχώς την αποκαλούσε ο αδελφός της.  

«Οι λέξεις σκοτώνουν»

Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο πατέρας της επέστρεψε τα δύο παιδιά στη μητέρα τους στο Σεντ Λούις. Τότε, η Μάγια, σε ηλικία 8 ετών, βιάστηκε κατ’ εξακολούθηση από τον εραστή της μητέρας της, κάποιον τύπο ονόματι Φρίμαν.

Το μικρό κορίτσι εμπιστεύτηκε το φρικτό μυστικό του στον αδελφό της, κι αυτός το αποκάλυψε τελικά στην υπόλοιπη οικογένεια. Ο Φρίμαν, μετά από λίγο καιρό βρέθηκε νεκρός, και η μικρή Μάγια φοβήθηκε ότι τον σκότωσαν τα λόγια της, και δεν ξαναμίλησε σε κανέναν για 5,5 ολόκληρα χρόνια.

«Η ποίηση γιατρεύει»

Τα παιδιά επέστρεψαν στη γιαγιά τους στο Σταμπ, και η Μάγια δέχτηκε τη φροντίδα της εκπαιδευτικού και οικογενειακής φίλης, Μπέρθα Φλάουερς, η οποία στην προσπάθειά της να κάνει το κορίτσι να ξαναμιλήσει, μύησε τη μικρή Μάγια στην ποίηση, λέγοντάς της: «Δεν μπορείς να αγαπήσεις την ποίηση, αν δεν μπορείς να την απαγγείλεις».

Τότε, συναντήθηκε με τη λογοτεχνία, και τα έργα του Καρόλου Ντίκενς, του Έντγκαρ Άλαν Πόε, του Τζέιμς Γουέλντον Τζόνσον, αλλά και των μαύρων λογοτεχνών, Φράνσις Χάρπερ, Τζέσι Φόσετ, και Άννι Σπένσερ.

Η Μάγια επέστρεψε στην Καλιφόρνια όπου είχε μετακομίσει η μητέρα της. Έκανε αίτηση και σε ηλικία 16 ετών, δούλεψε σαν η πρώτη γυναίκα οδηγός στο τραμ της πόλης του Σαν Φρανσίσκο.

«Πειραματισμοί και λογοτεχνικές αναζητήσεις»

 Το 1951, η Μάγια παντρεύτηκε τον Έλληνα, Τος Αγγέλου, έναν πρώην ναυτικό που δούλευε σαν ηλεκτρολόγος και ονειρευόταν να κάνει καριέρα σαν μουσικός.

Η Μάγια, άρχισε μαθήματα μοντέρνου χορού, και σύντομα γνωρίστηκε με τον χορογράφο-χορευτή Άλβιν Έιλι, με τον οποίο δημιούργησαν το χορευτικό δίδυμο «Al and Rita», κάνοντας νούμερα μοντέρνου χορού στα στέκια του Σαν Φρανσίσκο.

Το 1954, ο γάμος με τον Τος Αγγέλου διαλύθηκε. Η Μάγια, εμφανιζόταν στο διάσημο στέκι του Σαν Φρανσίσκο, «The Purple Onion», χορεύοντας και τραγουδώντας μουσική «calypso».

Ενώ, το 1954-1955, έκανε περιοδεία στην Ευρώπη, ως μέλος του θιάσου που έπαιζε το διάσημο πλέον μιούζικαλ-όπερα, «Porgy and Bess».

Ο «Άγγελος» του Χάρλεμ

Η Μάγια κράτησε το επώνυμο Αγγέλου (του συζύγου της) και το 1959, μετακομίζει στο Χάρλεμ, της Νέας Υόρκης, αποφασισμένη να ακολουθήσει την περιπέτεια του γραψίματος.

Εκεί συναντά την αφρόκρεμα των μαύρων καλλιτεχνών (Τζον Χένρικ Κλαρκ, Ρόζα Γκάι, Πολ Μάρσαλ, Τζούλιαν Μέιφιλντ)κ και εγγράφεται στη λογοτεχνική συντεχνία Harlem Writers Guild.

Το 1960, η Μάγια δραστηριοποιείται στην αντί-ρατσιστική ακτιβιστική δράση, και υποδέχεται τον Φιντέλ Κάστρο στο ξενοδοχείο «Hotel Theresa» στο Χάρλεμ, στην πρώτη του εμφάνιση στις ΗΠΑ, με αφορμή την ομιλία του στην ολομέλεια του ΟΗΕ.

Το 1961, η Μάγια Αγγέλου γνωρίζει τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, και εμπνευσμένη από τον αγώνα του, δημιουργεί το ανατρεπτικό «Cabaret for Freedom». Την ίδια χρονιά ανεβάζει το θεατρικό έργο του Ζαν Ζενέ, «Νέγροι», όπου η ίδια παίζει το ρόλο της «βασίλισσας» με έναν θίασο κορυφαίων μαύρων ηθοποιών (Άμπι Λίνκολν, Λούις Γκόσετ, Τζέιμς Ερλ Τζόουνς, Γκόντφρι Κέμπριτζ, Σίσελι Τάισον).

Το 1961, συνδέεται με τον μαύρο δικηγόρο και ακτιβιστή, Βουσούμζι Μάκε, μετακομίζουν στο Κάιρο, όπου η Μάγια δουλεύει σαν δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Arab Observer». To 1962, μετακομίζουν στην Άκρα (πρωτεύουσα της Γκάνα), όπου η Μάγια εργάζεται στην εφημερίδα «Ghanaian Times», εκδίδοντας παράλληλα το έντυπο African Review. Εργάστηκε επίσης σαν διοικητικό στέλεχος στο τοπικό πανεπιστήμιο, University of Ghana.

Στη Γκάνα, γνωρίστηκε με τον Μάλκολμ Χ, και επέστρεψε μαζί του στις ΗΠΑ, to 1965, για να τον βοηθήσει να φτιάξει την οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Organization of Afro-American Unity. To 1965, η Μάγια Αγγέλου, βρίσκεται στην Καλιφόρνια, εργαζόμενη σαν ερευνήτρια αγοράς, στην προβληματική κοινότητα του Γουάτς, κι έγινε μάρτυρας της εξέγερσης που έγινε γνωστή ως «Watts Riots», το καλοκαίρι του 1965.

Το 1968, η Αγγέλου δέχτηκε να βοηθήσει τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην οργάνωση μιας ειρηνικής πορείας. Η πορεία αυτή δεν έγινε ποτέ, γιατί στο μεταξύ ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονήθηκε την ίδια χρονιά, στις 4 Απριλίου του 1968.

Η χρονιά αυτή είχε φέρει πολύ πόνο, και θάνατο. Η Μάγια -το 1968- δημιούργησε μια σειρά ντοκιμαντέρ (10 επεισοδίων) με τίτλο: «Blacks, Blues, Black!»

Η σειρά ερευνούσε τη διασύνδεση της μουσικής των Blues, με τη μουσική ταυτότητα των Αφρό-Αμερικανών κοινοτήτων και τη μουσική παράδοση της Αφρικής. Η μελέτη αυτή θεωρείται πολύ προχωρημένη για την εποχή της, και της έδωσε την πρωτοκαθεδρία στο κίνημα που τότε ονομάστηκε «Africanism».

Tο 1969, η Μάγια Αγγέλου, κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο. Πρόκειται για το αυτό-βιογραφικό «I Know Why The Caged Bird Sings» (Random House, 1969). Το βιβλίο είχε μεγάλη εκδοτική επιτυχία.

Το 1972, η Μάγια Αγγέλου, γύρισε την ταινία «Georgia, Georgia», πάνω σε δικά της κείμενα. Την παραγωγή έκανε μια εταιρεία παραγωγής από τη Σουηδία, και η Αγγέλου έγινε η πρώτη μαύρη γυναίκα σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός του σινεμά.

Έγραψε και το soundtrack της ταινίας, ενώ λίγο αργότερα έγραψε και πολλά τραγούδια για την μαύρη τραγουδίστρια, Ρομπέρτα Φλακ.

Στη συνέχεια έγραψε τα πάντα: άρθρα, μικρά διηγήματα, τηλεοπτικά σενάρια, ντοκιμαντέρ, και βέβαια ποίηση.

Το 1977, έπαιξε στην τηλεοπτική σειρά «Roots», ένα αφήγημα για τη ζωή των μαύρων σκλάβων της Αμερικής. Εκείνη την περίοδο πήρε πολλά βραβεία, και συνάντησε την Όπρα Ουίνφρεϊ, η οποία την αποκάλεσε στενή φίλη και μέντορά της.

Η Μάγια Αγγέλου, το 1993, απήγγειλε το ποίημά της «On the Pulse of Morning», στην ορκωμοσία του προέδρου Μπιλ Κλίντον. Η ηχογράφηση του ποιήματος αυτού, της απέφερε ένα βραβείο Grammy Award.

Η ποιήτρια, πέθανε πριν από δέκα χρόνια , στις 28 Μαΐου του 2014, σε ηλικία 86 ετών.

Χορεύτρια, ηθοποιός, δημοσιογράφος, πολιτική ακτιβίστρια, συγγραφέας ή ποιήτρια, η Μάγια Αγγέλου, ευτύχησε να αντιπροσωπεύσει τη γενιά των σημαντικών μαύρων καλλιτεχνών που ονειρεύτηκαν την «Αναγέννηση του Χάρλεμ», και να συνεισφέρει ενεργά στη διαμόρφωση της πολιτιστικής ταυτότητας των μαύρων της Αμερικής.

Το ποίημά της «Still I Rise» έγινε ένας παγκόσμιος ύμνος για τον αγωνιζόμενο άνθρωπο.

Σε μια δύσκολη για την ποίηση εποχή, κατόρθωσε να ανυψώσει την τέχνη και τον λόγο της σε οικουμενικό επίπεδο, κατακτώντας μια θέση στο πάνθεο των Αμερικανών ποιητών, και μια θέση ανάμεσα στους παγκόσμιους ποιητές.  

Η Μάγια Αγγέλου, η μαύρη ποιήτρια που διάλεξε από τύχη το ελληνικό επώνυμο του άλλοτε συζύγου της, ίσως τελικά διέθετε κάτι γνήσια ελληνικό: μια αδούλωτη ψυχή που δεν έπαψε ποτέ να αγωνίζεται για να ανυψωθεί στο φως.

Διαβάστε επίσης:

77ο Φεστιβάλ Καννών: Ο Χρυσός Φοίνικας στον Σον Μπέικερ για την ταινία «Anora» – Βραβείο ανδρικής ερμηνείας πήρε η νέα ταινία του Λάνθιμο

Eddie Murphy: Επιστρέφει στο νέο sequel του «Beverly Hills Cop» (photos/videos)

«Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ