Πρώτα μετέτρεψαν έναν ολόκληρο λαό σε λαμόγιο και τώρα θέλουνε βιαίως να τον ξελαμογιάσουν οι ίδιοι, να συνέλθουμε, και μόλις συνέλθουμε να ξαναρθούν τα λαμόγια για τον επόμενο γύρο. Κύκλω οι ασεβείς περιπατούν.

Πρώτα μετέτρεψαν έναν ολόκληρο λαό σε λαμόγιο και τώρα θέλουνε βιαίως να τον ξελαμογιάσουν οι ίδιοι, να συνέλθουμε, και μόλις συνέλθουμε να ξαναρθούν τα λαμόγια για τον επόμενο γύρο. Κύκλω οι ασεβείς περιπατούν.

Το θέμα δεν είναι βεβαίως ηθικό, αλλά βαθέως πολιτικό κι αισθητικό. Όταν πήγαινα για δουλειά, σε διάφορες κομματικές συναντήσεις, έβλεπα αυτό: πρώτον, την κακή αισθητική των προσώπων, τα φριχτά τους ντυσίματα, τις γραβάτες-νοβοπάν, τα ανεπεξέργαστα μάτια, τις κάλτσες μερσεριζέ, κι έλεγα από μέσα μου: φίλε, μπα, δεν υπάρχει ελπίδα.

Διότι, αδερφέ, το πακέτο είναι βαθύτερα συνολικό, δεν είναι απλή κριτική της επίφασης του συστήματος. Αυτούς που βλέπεις, το πώς είναι, πώς περπατούν, πώς ντύνονται, ποιες λέξεις χρησιμοποιούν – όλα αυτά μαζί είναι που παράγουνε και το πιθανό πολιτικό αποτέλεσμα και όχι τα κλισέ της μεταπολίτευσης και η κουτσή ρητορική τους.

Το πρόβλημα είναι βαθύτατα πολιτισμικό. Είδα τον γαστροβαρή Πάγκαλο σε μια εκδήλωση απονομής βραβείων Μπότση, με άβαφα παντοφλέ παπούτσια και να παίζει κομπολόι, στην πρώτη σειρά, διαρκούσης της τελετής.

Είδα ένα σωρό άλλους, γκρι, με θλιβερά κοστούμια και αγωνία διαδρομισμού, σε πολλές συναντήσεις στη ΔΕΘ – κατάλαβα αισθητικά ότι το κομματικό σύστημα απωθεί τους προικισμένους, τους ευγενείς. Μυστακοφόροι συνδικαλιστές και υποτακτικοί και λαμπραντόρ να συνωθούνται παντού – ίδιο παρουσιαστικό με μικρές παραλλαγές. Κι είπα: φίλε, μάλλον δεν υπάρχει ελπίδα.

Με μια έννοια, καλά που πλάκωσε η τρόικα και μας έχει στη μαχαιριά. Αλλά και πάλι, μήπως το ζήτημα που λέμε «οικονομικό» είναι κάτι άλλο στο βάθος; Ναι, είναι κάτι άλλο. Σκοτεινότερο και συνολικό.

Να πάμε, θα πεις, σε μια άλλη Παιδεία. Ποιος θα τη φτιάξει;