Οι διαδηλώσεις στην Τυνησία, πέντε χρόνια πριν, λειτούργησαν ως θρυαλλίδα για την «Αραβική Άνοιξη». Τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2010 δεν ήταν απλώς ένας αριθμός μεμονωμένων εθνικών κρίσεων που έτυχε να συμπέσουν. Ήταν ένα κύμα δημοκρατικών και ελπιδοφόρων κινημάτων που διεκήρυσσε ότι επιχειρούσε να αλλάξει πολλά στην ευρύτερη περιοχή. 

 

Σήμερα, όμως, αυτό που επικρατεί στις εμπλεκόμενες χώρες μοιάζει περισσότερο με «Αραβικό Χειμώνα». Οι ελπίδες του κόσμου για περισσότερη δημοκρατία, πιο πολλές δουλειές και λιγότερη «προεδρική» διαπλοκή τσακίστηκαν.

 

Σε Μ. Ανατολή και Β. Αφρική η ανεργία των νέων εκτοξεύθηκε στο 30%, δυο φορές πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Με εξαίρεση την Τυνησία, στις υπόλοιπες χώρες συναντά κανείς απολυταρχία ή «αποτυχημένα κράτη», δηλαδή μια κατάσταση χάους χωρίς ούτε καν τις βασικές λειτουργίες. Η οικονομία κατέρρευσε, η επικράτεια και τα σύνορα δεν ελέγχονται και επικρατούν διαφθορά, αυταρχισμός, συγκρούσεις, τρομοκρατία. Οι ελπίδες δεν επαληθεύτηκαν, κυρίως για δυο λόγους:

 

◆ Εξαιτίας του «εύθραυστου» πολλών αραβικών κρατών, αφού οι θεσμοί τους ήταν πολύ αδύναμοι για να αντέξουν τέτοιες αναταραχές, με τον τρόπο που το έκανε π.χ. η Ν. Αφρική όταν έπεσε το Απαρτχάιντ. 

◆ Εξαιτίας της πεισματικής αποφασιστικότητας που έδειξαν τα καθεστώτα να κρατηθούν ή να επανακαταλάβουν την εξουσία με κάθε τρόπο και κάθε κόστος.

 

Οι τέσσερις από τις πέντε βασικές χώρες της «Αραβικής Άνοιξης» βρίσκονται σήμερα σε χαοτική κατάσταση προκαλώντας παγκόσμιο πονοκέφαλο, αλλά και έξωθεν παρεμβάσεις στην περιοχή:. 

 

 

Η Τυνησία, που έχει δημοκρατία, θεωρείται το success story της εξέγερσης. Το 2013 επιτεύχθηκε συμβιβασμός ανάμεσα στους πολιτικούς αντιπάλους και αποφεύχθηκε η αιματοχυσία. Προσφάτως το «Κουαρτέτο Εθνικού Διαλόγου» κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης για το 2015. Πολλοί, όμως, θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις έχουν καθυστερήσει και υπάρχει αυξημένος φόβος για την ασφάλεια ύστερα από δολοφονικές επιθέσεις τζιχαντιστών. 

 

2010-2011: Αρχή των εξεγέρσεων μετά την αυτοπυρπόληση του μικροπωλητή Μπουαζίζι στις 17.12.2010 (πέθανε στις 4.1.2011) ως διαμαρτυρία για το καθεστώς. Ο πρόεδρος Μπεν Άλι εγκαταλείπει τη χώρα. Γίνονται εκλογές, το ισλαμικό κόμμα Ενάχντα κερδίζει τις περισσότερες έδρες.

2013: Δολοφονείται βουλευτής της αντιπολίτευσης. Ακολουθεί πολιτική κρίση και παραίτηση της κυβέρνησης.

 

2014: Η πολιτική κρίση επιλύεται, το Κοινοβούλιο εγκρίνει Σύνταγμα.

 

2015: Νίκη του κεντρώου κοσμικού κόμματος Νιντάα Τουνές. Τζιχαντιστής δολοφονεί 38 άτομα.

 

 

Το 2013 ο στρατός της Αιγύπτου ανέτρεψε τον πρόεδρο Μόρσι, ο οποίος είχε εκλεχθεί μετά την εξέγερση. Έκτοτε το καθεστώς του Αλ Σίσι έχει αφήσει πάνω από 1.000 νεκρούς και 10.000 φυλακισμένους. Οι προσπάθειες του αιγυπτιακού κράτους να χτίσει ένα «τείχος φόβου» αποξένωσαν τους πολίτες. Το δημόσιο ταμείο είναι άδειο, ενώ οι ευεργέτες του Σίσι από τα κράτη του Κόλπου, που τον έχουν ήδη «διευκολύνει» με 30 δισ. δολάρια, ξεμένουν από υπομονή. Η Αίγυπτος έχει απολυταρχία / περιορισμένη δημοκρατία.

 

2011: Διαδηλώσεις στο Κάιρο κατά του Μουμπάρακ. Έπειτα από αιματηρή καταστολή των εξεγέρσεων στην πλατεία Ταχρίρ, ο Μουμπάρακ παραδίδει την εξουσία σε συμβούλιο στρατιωτικών. 

 

2012: Ο Μόρσι της μουσουλμανικής αδελφότητας εκλέγεται πρόεδρος.

 

2013: Ο Μόρσι ανατρέπεται από τον στρατό. Η αστυνομία καταστέλλει μαζικές διαδηλώσεις με πάνω από 800 νεκρούς. 

 

2014: Νέο Σύνταγμα μέσω δημοψηφίσματος. Ο Αλ Σίσι κερδίζει τις προεδρικές εκλογές.

 

 

Ο επί μακρόν πρόεδρος της Υεμένης Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ αποχώρησε από την αρχή της κρίσης, όμως και ο διάδοχός του Μανσούρ Χαντί απομακρύνθηκε από αντάρτες Χούτι. Στη χώρα κάνουν κουμάντο διάφορες ομάδες πολιτοφυλακών. Η Σ. Αραβία έχει εξαπολύσει από τον Μάρτιο αεροπορικές επιδρομές για να εκτοπίσει τους αντάρτες, με περισσότερους από 5.000 νεκρούς. Αποτελεί «αποτυχημένο κράτος» (failed state), ενώ μαίνεται εμφύλιος πόλεμος.

 

2011: Ξεκινούν διαδηλώσεις. Στρατιωτικοί σκοτώνουν 45 διαδηλωτές στην πρωτεύουσα Σαναά. Ο πρόεδρος Αμπντουλάχ Σάλεχ εγκαταλείπει τη χώρα και παραδίδει την εξουσία στον αναπληρωτή Χαντί.

2012: Γίνονται εκλογές, με τον Χαντί μοναδικό υποψήφιο. Η Αλ Κάιντα της Αραβικής Χερσονήσου επιτίθεται σκοτώνοντας 26 άτομα στο Προεδρικό Μέγαρο.

2014: Αύξηση στην τιμή των καυσίμων πυροδοτεί αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Αντάρτες Χούτι καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Σανάα.

2015: Ο πρόεδρος Χαντί καταφεύγει στο Άντεν. Βομβιστές του ISIS σκοτώνουν 137 άτομα.

 

 

Μετά τη συριακή επανάσταση ακολούθησε ένοπλη εξέγερση και κατόπιν εμφύλιος. Με τουλάχιστον 250.000 νεκρούς, η χώρα είναι πια χωρισμένη μεταξύ καθεστώτος Άσαντ, ομάδων ανταρτών, κουρδικής πολιτοφυλακής κι εξτρεμιστών του ISIS. Η Συρία του εμφυλίου πολέμου έχει πρακτικά κατρακυλήσει στην άβυσσο. Πάνω από τις μισές πόλεις είναι ερείπια, εκατομμύρια έγιναν πρόσφυγες. Αποτελεί «αποτυχημένο κράτος» και παράγοντα αστάθειας για όλη την περιοχή, και όχι μόνο. 

 

2011: Ξεκινούν οι πρώτες διαδηλώσεις. Οι δυνάμεις ασφαλείας σκοτώνουν 72 άτομα στην Ντέρα.

2012: Η Τζαμπάτ Αλ Νούσρα, παρακλάδι της Αλ Κάιντα, ιδρύεται στη Συρία. Το Χαλέπι διχάζεται μεταξύ ανταρτών – δυνάμεων Άσαντ. 

2013: Εμφανίζεται το Ισλαμικό Κράτος Ιράκ – Συρίας. Καταλαμβάνει τη Ράκα. Ο ΟΗΕ καταγγέλλει χρήση χημικών όπλων στη Δαμασκό. Το ISIS παγιώνει την εξουσία του σε περιοχή μεταξύ Συρίας – Ιράκ, καταργώντας τα προηγούμενα σύνορα.

2014: Συμμαχία με επικεφαλής τις ΗΠΑ αρχίζει βομβαρδισμούς κατά του ISIS σε Συρία, Ιράκ.

2015: Η Ρωσία ξεκινά βομβαρδισμούς. Συμμετοχή και της Βρετανίας.

 

 

Η επανάσταση ανέτρεψε τον Καντάφι, όμως στη συνέχεια η πολιτική μετάβαση κατέρρευσε. Σήμερα η χώρα είναι διαιρεμένη, με εμφύλιο πόλεμο, δυο αντίπαλα Κοινοβούλια και διάφορες ένοπλες ομάδες εξτρεμιστών. Οι τζιχαντιστές κερδίζουν διαρκώς εδάφη. Αποτελεί «αποτυχημένο κράτος». 

 

2011: Ξεκινά στη Βεγγάζη η εξέγερση κατά του Καντάφι. Το ΝΑΤΟ επεμβαίνει. Κατάληψη της Τρίπολης από αντάρτες. Ο Καντάφι σκοτώνεται.

2012: Πρώτες δημοκρατικές εκλογές, ανεξάρτητοι κερδίζουν τις περισσότερες έδρες. Δολοφονείται ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Βεγγάζη.

2013: Αντάρτες παίρνουν τον έλεγχο πετρελαιοπηγών στα ανατολικά.

2014: Νέες εκλογές. Η ισλαμιστική οργάνωση «Αυγή της Λιβύης» καταλαμβάνει την Τρίπολη. Το Κοινοβούλιο καταφεύγει στο Τομπρούκ. Το ΙSIS θέτει υπό τον έλεγχό του το λιμάνι της Σύρτης.

2015: Η Αίγυπτος βομβαρδίζει το Ισλαμικό Κράτος στη Λιβύη.