Η δίκη των έξι αποτελεί τον μάλλον αμήχανο επίλογο μιας θλιβερής ιστορικής περιπέτειας του έθνους. Η Μικρασιατική Καταστροφή, ωστόσο, ακόμα και στις μέρες μας, παραμένει μια ανοικτή πληγή, γιατί κανένας δεν τόλμησε να μιλή σει ειλικρινά για τα δικά μας τεράστια (εγκληματικά) εθνικά λάθη, που είχαν ως αποτέλεσμα να υποστούμε ακόμα μια επώδυνη ήττα, η οποία κρατά ώς τις μέρες μας καλυπτόμενη από τους ενοχλητικούς πλέον ήχους της προσφιλούς μας κλίσης προς τη θρηνωδία. Πιστεύ οντας ότι είναι προτιμότερο να σκεφτόμαστε από το να οδυρόμαστε σαν έθνος, παραθέτουμε την απόφαση του δικαστηρίου που έστειλε στο εκτελεστικό απόσπα σμα τους 6 από τους 8 κατηγορουμένους και με την οποία ολοκληρώθηκε ο κύκλος μιας μεγάλης εθνικής καταστροφής.

Δ’ ΑΠΟΦΑΣΙΣ ΤΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΕΙΟΥ

Μετά τας δευτερολογίας Στράτου και Χατζηανέστη, περί το μεσονύκτιον της 14 15 Νοεμβρίου 1922, το Επαναστατι κόν Στρατοδικείον αποτελούμενον από τους Α. Οθωναίον υποστράτηγον, Πρόεδρον, Θεοδ. Χαβίνην συνταγματάρχην, Γεώργ. Σκανδάλην συνταγματάρχην, Ανδρ. Παναγιωτόπουλον συνταγματάρχην, Κωνστ. Μαμούρην αντισυνταγματάρχην, Χαρ. Γραβάνην αντισυντ., Βύρ. Καραπαναγιώτην λοχαγόν, Ιω άν. Γιαννηκώσταν πλοίαρχον, Λεων. Κανάρην αντιπλοίαρχον, Κωνστ. Τσερούλην Στρ. Δικ. σύμβουλον, Μιχ. Ζωγράφον Στρ. Δικ. σύμβουλον, και Βούλγαρην υποναύαρχον, αναπληρωμα τικόν Πρόεδρον, απεχώρησεν εις διάσκεψιν.

Την 6.30’ της πρωίας, 15 Νοεμβρίου 1922, ληξάσης της δι ασκέψεως οι Στρατοδίκαι επανήλθον εις τας έδρας των και ο Πρόεδρος απήγγειλε την εξής απόφασιν, ως αύτη εδόθη και εδημοσιεύθη εις τας εφημερίδας της επομένης.

 

Εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου Β’.

Το Έκτακτον Επαναστατικόν Στρατοδικείον συσκεφθέν κατά Νόμον.

Επειδή εκ της αποδεικτικής διαδικασίας προέκυψαν τα επό μενα πραγματικά περιστατικά. Άπαντες οι κατηγορούμενοι εκ συστάσεως μετ’ άλλων, εν γνώσει όντες ότι η εις την Ελλάδα επά νοδος του Βασιλέως Κωνσταντίνου, λόγω των κατά την διάρκειαν του παγκοσμίου πολέμου εχθρικών αυτού πράξεων κατά των Δυ νάμεων της Συνεννοήσεως, ήθελεν είσθαι επιβλαβής εις τα εθνικά δίκαια και ιδία ότι εκλόνισε την συνθήκην των Σεβρών, ήτις ως προς την παραχώρησιν της Ανατολικής Θράκης είχεν επικυρωθή υπό της Ελληνικής Βουλής και είχεν αύτη εκτελεσθή διά της κα τοχής υπό της Ελλάδος της Θράκης, και προσαρτηθείσης ταύτης, ειργάσθησαν διά διαφόρων μέσων, και δή διά ψευδών διαδόσεων και διά της αποκρύψεως των εντεύθεν κινδύνων εις τα εθνικά συμφέροντα, υπέρ της επανόδου του Βασιλέως Κωνσταντίνου, επιτευχθείσης δε ταύτης εξεδηλώθη αμέσως η απειληθείσα διά των γνωστών διακοινώσεων μεγίστη δυσμένεια των Δυνάμεων κατά της Ελλάδος, ου ένεκεν εξέπεσεν αύτη της Συμμαχίας και εστερήθη ούτω της επικουρίας των Συμμάχων προς επιβολήν της συνθήκης των Σεβρών.

Καίτοι δε η Ελλάς απεμονώθη διπλωματικώς και εστερήθη της βοηθείας των Δυνάμεων, εν τούτοις ούτοι απεφάσισαν παντί σθένει να στηρίξωσιν εις τον Θρόνον τον Βασιλέα Κωνσταντί νον επί θυσία των Εθνικών συμφερόντων, όπως υπό την αιγίδα της σταθεράς βάσεως του Θρόνου νέμωνται τας διαφόρους εξουσίας του Κράτους και προς τούτο αφ’ ενός μεν διά ψευ δών αισιοδόξων ανακοινώσεων απέκρυπτον από τον λαόν την αλήθειαν, ήτοι τον κίνδυνον, ον διέτρεχον τα εθνικά συμφέρο ντα, αφ’ ετέρου δε διά της τρομοκρατήσεως της Κοινής Γνώ μης επεδίωξαν την κατάπνιξιν της εκδηλώσεως πάσης διαμαρ τυρίας εκ μέρους του Λαού. Αποκρύψαντες την έκπτωσιν της Ελλάδος εκ της Συμμαχίας και την εντεύθεν βλάβην των εθνι κών συμφερόντων, απεφάσισαν να ρίψωσιν επί του Ελληνικού Λαού βάρος ανώτερον υπό πάσαν έποψιν των δυνάμεών του και εν γνώσει των κινδύνων της καταστροφής των εθνικών δι καίων, ην απεδέχοντο, ανέθηκαν αποκλειστικώς εις αυτόν την διά των όπλων επιβολήν της συνθήκης των Σεβρών, ήτις θα εφηρμόζετο ευχερώς τη συνδρομή των Μεγάλων Δυνάμεων, εάν η Ελλάς δεν εξέπιπτε της Συμμαχίας. Αφού δε εστέρησαν το στράτευμα ικανών και δεδοκιμασμένων αρχηγών μονάδων και άλλων αξιωματικών και ωδήγησαν αυτό από αποτυχίας εις αποτυχίαν κατά τας διαφόρους επιχειρήσεις, επήλθε τελικώς η μάχη του Σαγγαρίου, καθ’ ην πλέον κατεδείχθη το αδύνατον της επιβολής της συνθήκης εις τον εχθρόν διά των όπλων. Και μετά τούτο όμως οι κατηγορούμενοι και άλλοι συστα σιώται αυτών, αντί να παύσωσι να κρύπτωσι την αλήθειαν ότι η παραμονή του Βασιλέως εις την Ελλάδα ήτο επιβλαβής εις τα εθνικά συμφέροντα, τουναντίον εν γνώσει πλέον τελούντες της ασφαλώς επερχομένης καταστροφής, ήρχισαν εντατικώ τερον διά των ως άνω ιδίων μέσων των ψευδολογιών και της τρομοκρατίας να ενεργώσιν όπως υποστηρίξωσι τον Βασιλέα, ούτινος ο Θρόνος εκλονίζετο, ούτω δε διά της παρατάσεως της μικρασιατικής εκστρατείας επήλθεν ο στρατιωτικός κά ματος και ο ηθικός κλονισμός του στρατού και η οικονομική εξάντλησις της χώρας, τούθ’ όπερ επήνεγκε τον συγκλονισμόν του Μικρασιατικού μετώπου, όπερ μετά τινα χρόνον επρόκειτο αυτομάτως να καταρρεύση.

Αντί δε ν’ ασκήσωσι πάσαν την επιρροήν των εις τον Βασιλέα ίνα ούτος παραιτηθή και σωθή ούτω το εθνικόν οικοδόμημα, δηλούντες αυτώ ότι εν περιπτώσει αρνήσεώς του θέλουσιν ού τοι παραιτηθή, και καταστήσωσι τούτο γνωστόν αρμοδίως, εξ εναντίας ο Γεώργιος Χατζηανέστης ανέλαβεν αυτός να εκτελέση την αποφασισθείσαν σκηνοθεσίαν της εκστρατείας της Κωνστα ντινουπόλεως, αποσπάσας αρκετάς δυνάμεις εκ του Μικρασια τικού μετώπου εις Θράκην, επί τω τέλει να επιτευχθή επίθεσις εκ μέρους του εχθρού, καθ’ ην ηττωμένου του ελληνικού στρατού επέλθη ο τερματισμός της εκκενώσεως της Μικράς Ασίας και της Θράκης, ήτις ήτο συνέπεια συνήθης ευπρονόητος του ως άνω επιδιωκομένου σκοπού των κατηγορουμένων, και ούτως ενήργησε την παράδοσιν εις τον εχθρόν απο θηκών πλήρων παντοειδούς υλικού.

Επειδή, εκδηλωθείσης της επιθέσεως του εχθρού την 13ην Αυγούστου, κατά την διάρκειαν ταύτης εκ προθέ σεως παρέδωκεν εις τον εχθρόν μεγάλα τμήματα της παρ’ αυτού διοικουμένης Στρατιάς της Μικράς Ασίας και διά διαφόρων μέσων προυκάλεσε την απέναντι του εχθρού φυγήν του στρατού και ημπόδισε την ανασυνά θροισιν αυτού, παρακινηθείς εις τούτο εκ προθέσεως υπό των λοιπών κατηγορουμένων.

Επειδή προέκυψεν ότι οι εκ των κατηγορουμένων Μιχαήλ Γούδας και Ξενοφών Στρατηγός εξετέλεσαν τας ανωτέρω πράξεις εν μετρία συγχίσει, άρθρον 87 του κοι νού Ποινικού Νόμου.

Επειδή αι πράξεις αύται προβλέπονται υπό των άρ θρων 56, εδ. 3. 57, 123 εδ. 3.224 του κοινού Ποινικού Νό μου, 194 εδ. 1.4. 259 και 178 της Στρατιωτικής Ποινικής Νομοθεσίας 109, 21 και 23 του κοινού Ποινικού Νόμου και 10 του από 12 Οκτωβρίου του 1922 Διατάγματος Επα ναστατικής Επιτροπής περί συστάσεως και λειτουργίας εκτάκτου Στρατοδικείου προς εκδίκασιν των κατά των υπαιτίων της Εθνικής καταστροφής κατηγοριών.

 

Διά ταύτα

Κηρύσσει παμψηφεί ενόχους τους κατηγορουμένους 1) Δημή τριον Γούναρην, 2) Νικόλ. Στράτον, 3) Πέτρον Πρωτοπαπαδάκην, 4) Νικόλ. Θεοτόκην, 5) Γεώργιον Χατζηανέστην, 6) Ξενοφώντα Στρατηγόν, 7) Μιχαήλ Γούδαν και 8) Γεώργιον Μπαλτατζήν.

1) Ότι υπό κοινού συμφέροντος κινούμενοι συναπεφάσισαν την εκτέλεσιν της αμέσως επόμενης αξιοποίνου πράξεως και ένεκα ταύτης συνομολογήσαντες προς αλλήλους αμοιβαίαν συνδρομήν από της 3ης Νοεμβρίου 1920 μέχρι τέλους Αυγούστου 1922 εν Αθήναις και αλλαχού του Κράτους συνώμοσαν και συναπεφάσι σαν περί πράξεως εσχάτης προδοσίας και συνυπεχρεώθησαν προς αλλήλους προς ταύτη, ήτοι διά της διά ποικίλων μέσων συστη ματικής εργασίας προς κλονισμόν του ηθικού τού εν Ιωνία μαχο μένου στρατού, διά της προβεβουλευμένης μεταφοράς μεγάλης δυνάμεως στρατού εκ του Μικρασιατικού μετώπου επί σκοπώ εξασθενήσεως αυτού και άλλων διαφόρων μέσων ενήργησαν εκ προθέσεως την παράδοσιν εις τον εχθρόν αποθηκών πλήρων πολεμοφοδίων, όπλων, πυροβόλων και παντός άλλου πολεμικού υλικού, ανηκόντων εις την επικράτειαν.

2) Τον κατηγορούμενον Γ. Χατζηανέστην τέως αρχηγόν Στρατιάς Μικράς Ασίας ως υπαίτιον του ότι εν Σμύρνη και αλλαχού από της 13 Αυγούστου 1922 μέχρι της 23 ιδίου μηνός και έτους εκουσίως και εκ προθέσεως παρέδωκε προς τον εχθρόν μεγάλα τμήματα της παρ’ αυτού διοικούμενης Στρατιάς Μικράς Ασίας και διά διαφόρων μέσων προυκάλεσε την απέναντι του εχθρού φυγήν μεγάλων τμημάτων του στρατεύματος και παρημπόδισε την ανα συνάθροισιν αυτού.

Τους δε λοιπούς: 1) Πέτρον Πρωτοπαπαδάκην, 2) Δημήτριον Γούναρην, 3) Νικόλαον Στράτον, 4) Ξενοφώντα Στρατηγόν, 5) Νικόλαον Θεοτόκην, 6) Μιχαήλ Γούδαν και 7) Γεώργιον Μπαλτα τζήν, ότι ενώ ο Γεώργιος Χατζηανέστης, αρχηγός ων της Στρα τιάς Μικράς Ασίας από 13 μέχρι 23 Αυγούστου 1922, εκουσίως και εκ προθέσεως παρέδωκεν εις τον εχθρόν μεγάλα τμήματα στρατού και παρημπόδισε την ανασυνάθροισιν αυτού, ούτοι εκ προθέσεως παρεκίνησαν αυτόν εις την εκτέλεσιν της ανωτέρω αξιοποίνου πράξεως, προστάξαντες και παραγγείλαντες αυτόν και συμβουλεύσαντες αυτόν μετ’ απάτης, πειθούς και φορτικό τητας.

 

Καταδικάζει

παμψηφεί τους μεν Γεώργιον Χατζηανέστην, Δημήτρι ον Γούναρην, Νικόλαον Στράτον, Πέτρον Πρωτοπαπαδά κην, Γεώργιον Μπαλτατζήν και Νικόλαον Θεοτόκην εις την ποινήν του θανάτου. Τους δε Μιχαήλ Γούδαν και Ξε νοφώντα Στρατηγόν εις την ποινήν των ισοβίων δεσμών.

 

Διατάσσει

την στρατιωτικήν καθαίρεσιν των Γεωργίου Χατζηανέστη αρχιστρατήγου, Ξενοφώντος Στρατηγού, υποστρατήγου, και Μιχαήλ Γούδα, υποναυάρχου, και επιβάλλει αυτοίς τα έξοδα και τέλη και διά προσωπικής των κρατήσεως.

Επιδικάζει παμψηφεί χρηματικήν αποζημίωσιν υπέρ του Δημοσίου και κατά 1) Δ. Γούναρη δραχ. διακοσίων χι λιάδων, 2) Ν. Στράτου δραχ. τριακοσίων τριάκοντα πέντε χιλιάδων, 3) Π. Πρωτοπαπαδάκη δραχ. πεντακοσίων χι λιάδων, 4) Γ. Μπαλτατζή δραχ. ενός εκατομμυρίου, 5) Ν. Θεοτόκη δραχ. ενός εκατομμυρίου και 6) Μ. Γούδα δραχ. διακοσίων χιλιάδων.

Εκρίθη, απεφασίσθη και εδημοσιεύθη. Εν Αθήναις τη 15 Νοεμβρίου 1922. Ο Πρόεδρος Ο Γραμματεύς Α. ΟΘΩΝΑΙΟΣ Ι. Πεπόνης

 

ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ ΤΗΣ 15 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1922

«Την 11 και 30’ π.μ. της σήμερον εις τον παρά το Γουδί χώρον εξετελέσθη εν πλήρει στρατιωτική τάξει η θανατική εκτέλεσις των εξ καταδικασθέντων υπό του Εκτάκτου Επαναστατικού Στρατο δικείου υπευθύνων της Μικρασιατικής καταστροφής, ήτοι των απαρτισάντων το Συμβούλιον των πέντε (1) πολιτικών Π. Πρωτο παπαδάκη, Δ. Γούναρη, Ν. Στράτου, Γ. Μπαλτατζή και Ν. Θεοτόκη και του Αρχιστρατήγου της ήττης Γ. Χατζηανέστη.

Της εκτελέσεως προηγήθη η στρατιωτική καθαίρεσις και η Θεία μετάληψις εν ταις φυλακαίς Αβέρωφ. Οι νεκροί μεταφερθέντες πάραυτα εις το Α’ Νεκροταφείον παρεδόθησαν εις τους οικείους των προς ταφήν. Πρό της εκτελέσεως οι κατάδικοι ερωτηθέντες περί της υστάτης θελήσεώς των, ουδέν είπον».

Ουδέν άλλο σχετικόν επετράπη να γραφή.