Συνέντευξη στην Ιωάννα Μπλάτσου

Πριν από δύο βδομάδες άλλαξε ολόκληρη η ζωή του. Έγινε πατέρας ενός γιου «με πολύ αστεία φάτσα», όπως λέει και ο ίδιος, ενώ απόκτησε δικό του σπίτι. Ταυτόχρονα, έκανε άλλη μια πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο πρωταγωνιστώντας στον «Περικλή» του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Ο Χρήστος Λούλης, ευδιάθετος και ειλικρινής, απαντά στις όχι και τόσο comme il faut ερωτήσεις μας. 

Συνέντευξη στην Ιωάννα Μπλάτσου

Πριν από δύο βδομάδες άλλαξε ολόκληρη η ζωή του. Έγινε πατέρας ενός γιου «με πολύ αστεία φάτσα», όπως λέει και ο ίδιος, ενώ απόκτησε δικό του σπίτι. Ταυτόχρονα, έκανε άλλη μια πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο πρωταγωνιστώντας στον «Περικλή» του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Ο Χρήστος Λούλης, ευδιάθετος και ειλικρινής, απαντά στις όχι και τόσο comme il faut ερωτήσεις μας.

«Ο καλλιτέχνης είναι του εγκληματία αδελφός και του τρελού» γράφει ο Τόμας Μαν στο μυθιστόρημά του «Δόκτωρ Φάουστους». Μπορείς να δεις τον εαυτό σου μέσα σε αυτήν τη μυθιστορηματική περιγραφή;

Ίσως επειδή o καλλιτέχνης πιο πολύ αρέσκεται στο να συνομιλεί και να παζαρεύει με τον Διάβολο παρά με τον Θεό, όχι ως «συνήγορος», αλλά ως γνησίως ενδιαφερόμενος. Αυτό φαντάζομαι είχε στο μυαλό του ο Μαν, σε αντιδιαστολή με το πρότυπο ενός πειθήνιου καλλιτέχνη, εναρμονισμένου με τα καθεστώτα. Όχι μόνο σε κοινωνικό πολιτικό επίπεδο, αλλά και σε πνευματικό, ηθικό. Ναι, μπορώ να δω τον εαυτό μου μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο με την ίδια ευκολία που μπορώ να μην τον δω. Τρελό δεν είναι;

Την ώρα που έκανε πρεμιέρα ο «Περικλής», όπου έπρεπε να αντιμετωπίσεις την αρχική απώλεια της οικογένειάς σου, της γυναίκας και της κόρης σου, στην πραγματική σου ζωή γινόσουν πατέρας. Πώς χειρίστηκες αυτό το «σχιζοφρενογόνο» double bind;

Να ένα παράδειγμα που δείχνει την κυριαρχία της κβαντομηχανικής: Πώς μπορεί ένα σωματίδιο να είναι ταυτόχρονα σε δύο σημεία; Με τον ίδιο τρόπο που δύο διαφορετικές παραλλαγές του ίδιου γεγονότος μπορούν να συνυπάρχουν σε παράλληλα σύμπαντα. Θα μπορούσα, επίσης, να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση, δείχνοντας την προηγούμενη. Έχει πλάκα η δουλειά μας. Όσο πιο επαγγελματίας γίνεσαι με τα χρόνια, τόσο πιο πολύ ελεύθερος είσαι. Να συνυπάρχεις με διαφορετικές εκδοχές του εαυτού σου και σε διαφορετικές τύχες / ζωές. Με άλλα λόγια, αυτό το double bind δεν το αποστράφηκα, δεν το απέφυγα, αλλά το δέχτηκα απλά.

Ο Περικλής, μέσα στα τόσα δεινά που τον έχουν βρει, συνηθίζει να κλείνεται στον εαυτό του, να ασκητεύει με κάποιο τρόπο. Εσύ πώς αντιδράς στις μεγάλες δυσκολίες που προκύπτουν; Έχεις βρεθεί ακόμα και στο σκοτεινό τούνελ της κατάθλιψης;

Προσπαθώ να αντιδρώ ψύχραιμα, αν και αυτό δεν είναι πάντα δυνατό. Έχω δει το καθοδικό σπιράλ της κατάθλιψης, αλλά ευτυχώς μόνο για λίγο. Έχω την απίστευτη τύχη να έχω δίπλα μου την Έμιλυ, αλλά και οικογένεια και φίλους που μου πιάνουν πού και πού το χέρι… Κάνω όμως και μια δουλειά που με έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο. (Χαμογελάει πειρακτικά).

Δηλαδή, έπειτα από 12 χρόνια ενασχόλησης με την τέχνη, θα έλεγες ότι έχεις γίνει καλύτερος άνθρωπος;

Δηλαδή στα πόσα χρόνια γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος; (Χαμογελάει).

Μήπως αυτή η ρήση είναι άλλη μία «καραμέλα» που συνήθως λένε οι καλλιτέχνες στις συνεντεύξεις τους;

Οι καραμέλες γενικότερα είναι ωραίες και οι ρήσεις – καραμέλες είναι αληθινές, αλλά μας προκαλούν δυσπεψία σε μεγάλη ποσότητα. Κάθε τι που σε κάνει να συναισθανθείς τη μικρότητά σου και που σε απασχολεί μέχρι αφαιρέσεως του «εγώ», σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Ακόμα κι αν δεν είσαι γενικά καλός…

Άλλες «μασημένες καραμέλες» καλλιτεχνών ή δικές σου;

Α, να ένα πρόχειρο ανθολόγιο δικών μου και άλλων: «ο καλλιτέχνης είναι καλός άνθρωπος, ευαίσθητος» ή «ο καλλιτέχνης είναι χρήσιμος στην κοινωνία σαν το φάρμακο στον άρρωστο» ή «ταλέντο είναι να πιάνεις τον παλμό του κοινού»….

Τι δεν αντέχεις στον επαγγελματικό σου χώρο και τι σου δίνει χαρά;

Δεν αντέχω πια την αναντίστοιχη πληρωμή των υπηρεσιών μας και μου δίνει χαρά κάθε φορά που πληρώνομαι καλά.

Στα 36 σου είσαι πλέον ένας αναγνωρισμένος πρωταγωνιστής του Εθνικού Θεάτρου, οικογενειάρχης και προσφάτως πατέρας. Κάτι σαν κατεστημένο ένα πράγμα. Έτσι αισθάνεσαι ή καμία σχέση;

Πρώτα απ’ όλα είναι ευτυχές που στα 36 μου έχω παίξει ρόλους και έχω συνεργαστεί και συνυπάρξει με σπουδαίους ανθρώπους. Είναι καλύτερο από το να περίμενα να μου συμβεί στα 50 μου. Έτσι πρέπει να γίνονται τα πράγματα, να δίνεις τους χυμούς σου στην ώρα σου. Τώρα για το κατεστημένο, δεν ξέρω πώς να σου απαντήσω. Οι εποχές του Μινωτή, που έλυνε και έδενε στο Εθνικό Θέατρο επί δεκαετίες, έχουν περάσει. Εγώ στο τέλος κάθε σεζόν είμαι άνεργος. Ούτε έργο επιλέγω ούτε σκηνοθέτη ούτε παραγωγός είμαι. Άρα, ποιο κατεστημένο είμαι; Είμαι, απλώς, γνωστός για τη δουλειά μου και ελπίζω καλός σε αυτήν.

Πέρσι, πέρα από τις μακρυπούλειες δηλώσεις, είχες κάνει και κάποιες άλλες περί της «σπουδαιότητας του να είσαι ηθοποιός του Εθνικού Θεάτρου». Θεωρείς ότι ως ηθοποιός του Εθνικού υπάγεσαι σε διαφορετική καλλιτεχνική κατηγορία, στην premier league της υποκριτικής;

Το ότι βρίσκομαι στο Εθνικό δεν σημαίνει για μένα κάποιου είδους ανταμοιβή ή αναγνώριση. Ούτε πιστεύω ότι στο Εθνικό έχουν μαζευτεί οι καλύτεροι και απ’ έξω έχουν μείνει οι χειρότεροι. Πιστεύω, όμως, ότι οι όροι της δουλειάς μας στο Εθνικό συντείνουν πιο καθαρά προς ένα καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που με εκφράζει περισσότερο από το να δούλευα κάπου αλλού.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού έχει αναλάβει ο Γιάννης Χουβαρδάς. Ποια θεωρείς τα σπουδαιότερα προτερήματά του γι’ αυτήν τη θέση; Και ποια τα ελαττώματά του;

Ο Γιάννης Χουβαρδάς έχει αλλάξει τη φυσιογνωμία του Εθνικού Θεάτρου αυτά τα τέσσερα χρόνια. Έχει αποκτήσει ένα προφίλ που έλειπε, για μένα, από το θέατρο, μέσα από πολλά εμπόδια και δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Πιστεύω πως είναι αρκετά έξυπνος για να ξεχωρίσει τον εαυτό του από τη θέση του αλλά και για να υπερβεί τα όποια ελαττώματά του με την επιλογή των συνεργατών του, είτε καλλιτεχνικά είτε διοικητικά.

Τι οδηγίες σου έδωσε για τον Περικλή σου;

Μου ζήτησε κάτι που με έφερε σε δύσκολη θέση. Μου ζήτησε να κάνω «το όσο δυνατόν λιγότερο» πάνω στη σκηνή, όπως και σε όλους μας, έχοντας στο μυαλό ότι η ιστορία που αφηγούμαστε πρέπει να γοητεύει το κοινό και όχι η δεξιοτεχνία μας.

Τι «οδηγίες» έχεις στο μυαλό σου για τον νέο σου – πραγματικό αυτήν τη φορά – ρόλο του πατέρα; Τι δεν θα ήθελες ποτέ να κάνεις ή να πεις στο παιδί σου;

Να είμαι συμπαραστάτης, αόρατος, αλλά σταθερός βοηθός. Όσο γίνεται, να βοηθήσω να γεννηθεί ένας ελεύθερος άνθρωπος και όχι να φορτώσω με κανέναν τρόπο ή να καθοδηγήσω με στρατηγική τα δικά μου κόμπλεξ και απωθημένα. Ένας «φύλακας στη σίκαλη», αν είναι δυνατόν, που θα προστατεύει από τον γκρεμό, αλλά που θα αφήνει ξένοιαστο παιχνίδι.

Στη μέχρι τώρα ζωή σου, για ποια πράγματα δεν είσαι και τόσο περήφανος;

Παναγία μου, εξομολόγηση κάνεις εσύ! Λοιπόν, δεν είμαι περήφανος για τις στιγμές που έπαψα να πιστεύω. Σε μένα, στον κόσμο, στους άλλους. Για τις στιγμές που φοβήθηκα κι έκανα πίσω και δεν στάθηκα στο ύψος μου.

Σου είναι εύκολο να δίνεις credit στον εαυτό σου όταν κάνεις κάτι καλό;

Ναι, μου το αναγνωρίζω το καλό. Είμαι τόσο αυστηρός καμιά φορά με μένα, που χρειάζομαι και ένα μπράβο πού και πού…

Πώς είναι να κάνεις τέχνη εν καιρώ κρίσης;

Η τέχνη πάντα έχει κρίση, είναι στο DNA της. Τώρα πρέπει να βάλουμε και στην κρίση τέχνη. Δύσκολο, αλλά ευγενές.

Τι σε εξοργίζει και τι σε κάνει να ελπίζεις μέσα σε αυτήν την αλλόκοτη κατάσταση που ζούμε σήμερα;

Πέρα από τα σκάνδαλα, τους κλέφτες και τα μαύρα μας τα χάλια, με εξοργίζει το ότι δεν υπάρχει καλοπιστία μεταξύ μας, διάθεση για διάλογο. Με κάνει να ελπίζω η ικανότητά μας εμάς των Ελλήνων για αστραπιαίες στροφές 180 μοιρών στην ιστορία μας. Και μια τέτοια τώρα θα ήταν προς το καλό.

Έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζουν;

Βεβαίως, είναι κομμάτι δικό μας. Δεν έπεσαν από τον Άρη. Κάποιος που έχει αυτοπεποίθηση, ποτέ δεν κατηγορεί τους άλλους χωρίς πρώτα να έχει δει τα δικά του λάθη. Η διαφορά είναι πως έχουμε και ένα άλλο κομμάτι που αυτοί δεν εκφράζουν. Και αυτό επειδή εμείς έχουμε κρατήσει αυτό το καλό κομμάτι για τους εαυτούς μας. Αυτό τώρα πρέπει να βγει στη επιφάνεια και να παραμερίσει το απομεινάρι του κατσαπλιά και του πολίτη περιορισμένης ευθύνης, και να ενηλικιωθούμε. Αυτό έχει πόνο, αλλά η ζωή μόνο προς την ενηλικίωση πάει και όχι προς τα πίσω.

Εσύ, ως πολίτης, πού έχεις πιάσει τον εαυτό σου φάουλ;

Στο ότι δεν πιστεύω πως μπορώ να αλλάξω τον κόσμο.

Στον σαιξπηρικό «Περικλή», το κράτος γεννιέται από τις στάχτες του. Μπορείς να δεις ανάλογο παραλληλισμό με την ελληνική πραγματικότητα;

Ο Περικλής τα χάνει όλα και βρίσκει τον εαυτό του. Μακάρι να μπορούσα να πω το ίδιο και για την ελληνική πραγματικότητα.