Αν και τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου μοιάζουν με πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί, η ελληνική κυβέρνηση δέχεται εκβιαστικές πιέσεις προκειμένου να δεχτεί συμφωνία μετεγκατάστασης προσφύγων και μεταναστών που… πλεονάζουν στη Γερμανία.

Ο γερμανικός εκβιασμός προς την ελληνική κυβέρνηση διατυπώθηκε έμπρακτα με την προσχηματική καθυστέρηση της καταβολής της δόσης που εκκρεμούσε μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης. Ως αφορμή για το μπλοκάρισμα οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν την εξαγγελία του πρωθυπουργού για τη μείωση του ΦΠΑ στα νησιά που ακριβώς σηκώνουν και το προσφυγικό βάρος.

 

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Γερμανοί έχουν διαμηνύσει ότι για να συμφωνήσουν με την εκταμίευση της δόσης θα πρέπει μέχρι το τέλος του μήνα να έχει υπογραφεί η διμερής ελληνογερμανική συμφωνία για τη μεταφορά προσφύγων και μεταναστών από τη Γερμανία προς την Ελλάδα.

Αντιμέτωπη με αυτόν τον εκβιασμό η ελληνική κυβέρνηση αναζητά τρόπους (και χρήματα τα οποία ελπίζει ότι θα λάβει στο πλαίσιο της διμερούς ελληνογερμανικής συμφωνίας) προκειμένου να αντιμετωπίσει και να βελτιώσει την τραγική κατάσταση η οποία έχει δημιουργηθεί στα κέντρα υπερ-πλεονάζοντα από προσφυγικό πληθυσμό κέντρα υποδοχής.

 

Είναι γεγονός πως από τις αρχές του 2018 οι μεταφορές ατόμων τα οποία δικαιούνται άσυλο στην ηπειρωτική Ελλάδα ξεπερνούν τις 4.000.

Την ίδια ώρα όμως οι ροές των δουλεμπορικών από τα παράλια της Μικράς Ασίας συνεχίζονται με αμείωτη ένταση, αφού καθημερινά μερικές δεκάδες προσφύγων και μεταναστών πληρώνουν μεταξύ 2.000 και 4.000 δολαρίων κατ’ άτομο στους διακινητές, προκειμένου να εξασφαλίσουν μια θέση προς την Ευρώπη…

 

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εγκλωβισμένοι στα hotspots των νησιών του ΒΑ. Αιγαίου – κυρίως σε Λέσβο, Σάμο και Χίο – πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους για να γλιτώσουν τόσο αυτοί όσο και οι οικογένειές τους από τον πόλεμο, τον κοινωνικό ή θρησκευτικό ρατσισμό, τη σεξουαλική και έμφυλη βία, καταγράφει η τελευταία έκθεση των Γιατρών του Κόσμου, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από λίγες ημέρες.

Όπως διαπιστώθηκε κατά την τελευταία καταγραφή στα hotspots, 16.000 πρόσφυγες και μετανάστες ζουν κάτω από εξαιρετικά άσχημες έως και απάνθρωπες συνθήκες περιμένοντας για μήνες ή και χρόνια να εξεταστεί από την Επιτροπή Ασύλου η αίτηση για τη χορήγησή του, έτσι ώστε να τους επιτραπεί να περάσουν στην ηπειρωτική Ελλάδα.

 

Σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στη Λέσβο, όπου φθάνει το 53% των νέων αφίξεων, στο hotspot της Μόριας παραμένουν εντός και εκτός του καταυλισμού 7.433 άτομα, όταν η μέγιστη χωρητικότητα του Κέντρου Ταυτοποίησης και Πρώτης Καταγραφής είναι για 3.100 ανθρώπους. Συνολικά στο νησί των 80.000 μόνιμων κατοίκων παραμένουν αυτή τη στιγμή 9.553 πρόσφυγες και μετανάστες.

Εξίσου δραματική είναι και η εικόνα στο hotspot της Σάμου, όπου η δομή «φιλοξενεί» σχεδόν οκταπλάσιο αριθμό προσφύγων και μεταναστών (3.884) από αυτόν για τον οποίο είχε αρχικά κατασκευαστεί (648).

 

Τέλος, στη Χίο, και πιο συγκεκριμένα στο hotspot της ΒΙΑΛ, παραμένουν 1.909 άτομα και συνολικά στο νησί 2.158.

Οι νέες αφίξεις το 2018 είναι αυξημένες κατά 48%, συγκριτικά με τις αντίστοιχες το 2017. Σχεδόν ένας στους δύο είναι γυναίκες και παιδιά, πολλά από αυτά ασυνόδευτα. Σχεδόν επτά στα 10 παιδιά είναι κάτω των 12 ετών, ενώ το 77% των νέων αφίξεων προέρχονται κατά σειρά από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Αυτά είναι τα αποτελέσματα της συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας, που υπογράφθηκε εν μέσω της κορύφωσης της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη τον Μάρτιο του 2016, με σκοπό τον περιορισμό των προσφυγικών ροών από τα παράλια της Μικράς Ασίας.

Μόνο οι μετανάστες που θεωρούνται «ευάλωτοι», όπως ασυνόδευτοι ανήλικοι, άτομα με αναπηρίες ή σοβαρά προβλήματα υγείας, υπερήλικες, έγκυες γυναίκες και θύματα εμπορίας ανθρώπων, βασανιστηρίων ή άλλων μορφών βίας ή κακομεταχείρισης, υποθέσεις «Δουβλίνου» καθώς και εκείνοι των οποίων οι αιτήσεις ασύλου κρίνονται καταρχήν «παραδεκτές» ύστερα από σχετικές συνεντεύξεις, εξαιρούνται από τη διαδικασία της υποβολής αίτησης ασύλου.

 

Μια άμεση συνέπεια της παραμονής των ανθρώπων σε καταυλισμούς είναι η οριζόντια επιδείνωση της κατάστασης της φυσικής τους υγείας και της ψυχολογικής κατάστασης όλων των επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων. Οι άνθρωποι παραμένουν σε μια μετέωρη κατάσταση με αβεβαιότητα, αισθάνονται απουσία προοπτικής και το ηθικό τους είναι χαμηλό.

 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν και την εκτίμηση των αναγκών, παρατηρείται σημαντική επιδείνωση της ψυχικής υγείας των προσφύγων και των μεταναστών λόγω των σκληρών συνθηκών διαβίωσης και του περιορισμού της κυκλοφορίας στα νησιά, μετά την εφαρμογή της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας. Το γενικευμένο αίσθημα φόβου, η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών, καθώς και η σεξουαλική και έμφυλη βία αποτελούν σημαντικές πτυχές της επιδεινούμενης καθημερινής ζωής των προσφύγων στα νησιά.

Όσον αφορά τις γυναίκες και ειδικά τις υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, η κατάσταση είναι ακόμα πιο πολύπλοκη και απαιτητική: οι έγκυες γυναίκες χρήζουν περιγεννητικής και μεταγεννητικής φροντίδας, οικογενειακού προγραμματισμού και παρακολούθησης γυναικολογικών προβλημάτων.

 

Παράλληλα, πολιτισμικές διαφορές και περιορισμοί καθιστούν τη φροντίδα αυτή πιο δύσκολη. Μολονότι οι εναλλακτικές δομές φιλοξενίας προσφέρουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και θεωρητικά ευκολότερη πρόσβαση στις υπηρεσίες, εν τούτοις οι ανάγκες για παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας και ψυχοκοινωνικής στήριξης, καθώς και σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας παραμένουν υψηλές και σε μεγάλο βαθμό δεν καλύπτονται. Οι λόγοι, πολλοί και διάφοροι, από την αδυναμία των εγκαταστάσεων του Εθνικού Συστήματος Υγείας στα νησιά να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ανθρώπων, ιδίως όσον αφορά την ψυχοκοινωνική στήριξη, έως την πολυπλοκότητα των παθήσεων και ευαλωτοτήτων που αντιμετωπίζουν όσοι διαμένουν σε εναλλακτικές δομές.