Ταφτάδες, σατέν και τούλια γέμισε το Μουσείο Μπενάκη. Η σκηνογράφος – ενδυματολόγος Ιωάννα Παπαντωνίου έβγαλε από τις θήκες τους ένα σωρό σπάνια και πανέμορφα νυφικά για ενδιαφέρουσα έκθεση.

Οι βαλίτσες, η μία δίπλα στην άλλη, είναι τοποθετημένες μπροστά από τις πέντε παλιές ντουλάπες. Μισό μέτρο πιο πέρα, οι καπελιέρες, τα αξεσουάρ, τα γάντια και τα παπούτσια δημιουργούν ένα χάος, που ωστόσο σέβεται το μέτρο. Τα πολύτιμα υφάσματα με τα αραχνοΰφαντα μοτίβα μετεωρίζονται ανάλαφρα, καταργώντας τη βαρύτητα και αποκαλύπτοντας τη φίνα ομορφιά τους.

Η «ψυχή» του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος (ΠΛΙ), σκηνογράφος – ενδυματολόγος Ιωάννα Παπαντωνίου, βγάζει από τις θήκες τα νυφικά για την έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. Μια αίθουσα γεμάτη νύφες. Απέναντι, η νύφη στροβιλίζεται με αναγεννησιακή χαρά, φορώντας ποταμούς μεταξιού και δαντέλας, προκαλώντας το οφθαλμικό χάδι. Στην άλλη πλευρά της αίθουσας, η νύφη από την Κηφισιά επιδεικνύει ήρεμα και με αστική συνείδηση ένα καλοραμμένο νυφικό στο χρώμα του ροδιού. Μέσα από την αφθονία του ταφτά και του σατέν, τους μεταξένιους ώμους και τη δαντέλα στον ποδόγυρο, η έκθεση αναδεικνύει τη σπουδαιότητα της σχέσης σώματος – ενδύματος ανά τις εποχές.

«Στόχος μας», επισημαίνει η Ιωάννα Παπαντωνίου, «μια έκθεση με αναφορά σε όλη τη Μεσόγειο, λόγω των κοινών πολιτισμικών εθίμων». Δεν έγινε λόγω των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. Οι τοπικές νυφικές φορεσιές εκπροσωπούνται στην έκθεση με την πρώτη διάσημη απεικόνιση ελληνικού γάμου των αρχών του 19ου αιώνα από τον περιηγητή Ντιμπρέ, όπου μπροστά από την απεικόνιση έχει στηθεί στην έκθεση η πραγματική φορεσιά της νύφης με το στέμμα «που φυλασσόταν παλιά στη Μονή Πεντέλης, απ’ όπου οι νύφες έπαιρναν τα λεγόμενα σουργούτς, τις φούντες, και έφτιαχναν ένα αυτοσχέδιο κεφαλόδεμα με πέντε φούντες μεταλλικές και πέντε γαρίφαλα ή τριαντάφυλλα», εξηγεί η βραβευμένη σκηνογράφος – ενδυματολόγος.

Νυφικά με χρυσοκέντητα μοτίβα, νυφικά του Μεσοπολέμου με λοξά κοψίματα, μικροί ουρανοί λευκού κάλλους, καμωμένα από Έλληνες αλλά και διάσημους οίκους μόδας του εξωτερικού, αγκαλιάζουν το σώμα και το ιχνογραφούν με κομψότητα και χάρη. Περνώντας από την παραδοσιακή νυφική φορεσιά του 19ου αιώνα στην ευρωπαϊκή μόδα, η έκθεση αναδεικνύει την ποικιλία των υφασμάτων και των διακοσμητικών στοιχείων που παρουσιάζουν τα νυφικά και μέσω αυτής της ποικιλίας την ιδιαίτερη κοινωνική και πολιτιστική λειτουργία του ενδύματος.

«Εντυπωσιακή υπήρξε η ανταπόκριση του κοινού στην έκκληση του Μουσείου Μπενάκη και του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Μουσείου προκειμένου για τις ανάγκες της έκθεσης να συγκεντρωθούν φωτογραφίες γάμου», λέει η μεγάλη κυρία του ΠΛΙ που πρόσφατα τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για τις συλλεκτικές και εκδοτικές της δραστηριότητες και την 40χρονη πορεία της. Η Ιωάννα Παπαντωνίου συνεργάστηκε ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, τον θίασο Μινωτή – Παξινού, το «Προσκήνιο» του Αλέξη Σολωμού, Κρατικά Θέατρα και περιφερειακές σκηνές.

Η δημιουργική της σκηνογραφική και ενδυματολογική πορεία έκλεισε θριαμβευτικά με τη «Γέρμα» του Λόρκα, σε σκηνοθεσία του Κώστα Τσιάνου. Από το 1974 έως και σήμερα ασχολείται συστηματικά με την ιστορία του ενδύματος και τη μελέτη των ελληνικών παραδοσιακών ενδυμασιών. Η επιτόπια έρευνά της και η βιωματική σχέση με τα πράγματα, τους ανθρώπους και τους τόπους, την οδήγησαν στη συστηματική μελέτη των εθνογραφικών – λαογραφικών, ιστορικών και αρχειακών δεδομένων και στη συγκρότηση της μοναδικής στο είδος της μουσειακής συλλογής.