Εκατόν είκοσι έργα 58 Ευρωπαίων καλλιτεχνών από τη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Φρυσίρα θέτουν στο πρώτο πλάνο της εικαστικής αναζήτησης το γυμνό ανθρώπινο σώμα στην πραγματική του διάσταση

«Και έχω συνείδηση, πως πίσω από την πορεία μου σήμερα, πίσω από αυτήν τη γοητεία του γυμνού σώματος, υπάρχουν 20 και παραπάνω αιώνες ζωγραφικής, κυρίως θρησκευτικής, 20 αιώνες νεκρών Χριστών, βασανισμένων μαρτύρων, αιματηρών επαναστάσεων, σφαγών, θρυμματισμένων ονείρων και πως μέσα στο σώμα, στη σάρκα γράφεται τελικά η ιστορία των ανθρώπων, κι ίσως και η ιστορία της Τέχνης». Με αυτά τα λόγια του Jean Rustin επιλέγει ο Βλάσης Φρυσίρας να κλείσει το συνοδευτικό κείμενό του για τη μεγάλη έκθεση με τίτλο «Γυμνή Αλήθεια» που εγκαινιάζεται την επόμενη Τετάρτη στο Μουσείο Φρυσίρα (13 Οκτωβρίου – 27 Φεβρουαρίου). Στην έκθεση παρουσιάζονται 120 έργα 58 Ευρωπαίων καλλιτεχνών από τη μόνιμη συλλογή του μουσείου (Pat Andrea, Jean Rustin, Floran Merkel, Χρόνης Μπότσογλου, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Δημοσθένης Σκουλάκης κ.ά.) που θέτουν στο πρώτο πλάνο της εικαστικής αναζήτησης και επιτέλεσης το γυμνό ανθρώπινο σώμα στην πραγματική του διάσταση, άλλοτε αποκαλύπτοντας την τραγική θνητότητα και το εφήμερο της φύσης του και άλλοτε παραπέμποντας στην ηρωική του διάσταση σε μια απόπειρα προσομοίωσής του με το θείο. Από τα μυώδη αρχαιοελληνικά γλυπτά μέχρι τη θεώρηση του σώματος ως ζωντανού καμβά από την Abramovic και την Orlan, από τη βυζαντινή εξαΰλωση των μορφών μέχρι τη «γήινη» αναγεννησιακή εξιδανίκευση, από τη ζωγραφική «αυτοβιογραφία» του γηράσκοντος Ρέμπραντ μέχρι τα «ρεαλιστικά» γυμνά του Freud, η ιστορία του σώματος στη δυτική τέχνη, αν μη τι άλλο, συνθέτει μια καλειδοσκοπική εκδοχή της Ιστορίας. Στη σύγχρονη τέχνη, η απαγκίστρωση από προκαταλήψεις και ταμπού χιλιετιών αλλά και το νέο βλέμμα προς το σώμα ως επανεγγράψιμο πεδίο, ως ατέρμονο παλίμψηστο, επιτρέπουν την προσέγγιση της ανθρώπινης σάρκας με όρους πνεύματος. Γεφυρώνουν το χάσμα (αν υπήρξε ποτέ) και προκαλούν το θεατή σε μια αναμέτρηση με το δικό του σώμα, μεταμορφώνουν τη ζωγραφική επιφάνεια σε παράθυρο και καθρέφτη ταυτόχρονα, ενίοτε και σε κλειδαρότρυπα. Ωστόσο, όπως γράφει η Πέπη Ρηγοπούλου στο εξαιρετικό βιβλίο της «Το Σώμα», «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πληθωριστική αυτή παρουσία του σώματος στο λόγο, τη σκέψη και τη δημιουργία δεν είναι του ίδιου πάντοτε επιπέδου και δεν καλύπτει τις ίδιες προθέσεις. Όπως κάθε παρουσία, ιδίως στον βαθμό που είναι επίμονη, μπορεί να σημαίνει κι ακριβώς το αντίθετό της: ένα είδος απόσυρσης, κρίσης, παρασιώπησης που αντί να βασίζεται στη σιωπή που θα επέβαλε κάποιος λογοκριτής, θεμελιώνεται αντίθετα σε έναν πληθωρισμό που ενδεχομένως μπορεί να πάρει και τη μορφή ενός θαυμαστού μίγματος αφασίας και φλυαρίας». Η έκθεση «Γυμνή Αλήθεια» στο Μουσείο Φρυσίρα δε θα δώσει τις οριστικές απαντήσεις (κανείς δε θα το πετύχει αυτό) αλλά μπορεί να αποτελέσει ένα ιδανικό πεδίο αναστοχασμού και συζήτησης για το Σώμα στην Τέχνη και τη Ζωή.

Γιάννης Κουκουλάς