Της Φωτεινής Μπάρκα

Στο εξαιρετικά αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον που ζούμε, η 3^η Μπιενάλε της Αθήνας επέλεξε να μην καταθέσει τα όπλα. Ανοίγει τις πύλες της στις 22 Οκτωβρίου χωρίς να έχει ακόμα εξασφαλίσει κρατική χρηματοδότηση. Και ξαναγυρνά στο ρημαγμένο κέντρο της πόλης για να βάλει τους κατοίκους της στο παιχνίδι.

Της Φωτεινής Μπάρκα

Στο εξαιρετικά αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον που ζούμε, η 3^η Μπιενάλε της Αθήνας επέλεξε να μην καταθέσει τα όπλα. Ανοίγει τις πύλες της στις 22 Οκτωβρίου χωρίς να έχει ακόμα εξασφαλίσει κρατική χρηματοδότηση. Και ξαναγυρνά στο ρημαγμένο κέντρο της πόλης για να βάλει τους κατοίκους της στο παιχνίδι.

Μονόδρομος. Τη λέξη που έχουμε ακούσει, ξεστομίσει και διαβάσει αμέτρητες φορές τα τελευταία δύο χρόνια, επέλεξε η 3η διοργάνωση της Μπιενάλε της Αθήνας για τίτλο. Φυσικά, διόλου τυχαία. Η οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση της χώρας επέβαλε την επιλογή. Όχι για να προβάλλει τις λύσεις που αποτελούν τον μονόδρομο, αλλά περισσότερο για να αφουγκραστεί την πρόσφατη ιστορία μας, να ανασύρει μνήμες, να μιλήσει για παθογένειες και να αναστοχαστεί το ρόλο της τέχνης στην σημερινή εποχή. Επιπλέον είναι και ο τόπος. Η Μπιενάλε φέτος επιστρέφει στο κέντρο της Αθήνας. Και το βρίσκει τελείως διαφορετικό. Εγκαταλελειμμένο, βρώμικο, αφημένο στην παρανομία, την παραβατικότητα και την εγκληματικότητα. Γιατί αν η 1η Μπιενάλε το 2007 στο Γκάζι φώναζε με μεγάλη δόση σαρκασμού “Destroy Athens”, δεν φανταζόταν ποτέ ότι πέντε χρόνια μετά η -τόσο κοντινή- πλατεία θεάτρου θα ήταν “γκετοποιημένη” ζώνη.

Κι όμως. Εκεί μας προσκαλεί να βρεθούμε από τις 23 Οκτωβρίου. Για να μας γνωρίσει -το συνηθίζει άλλωστε- ένα ξεχασμένο κτίριο με μεγάλη ιστορία: την Διπλάρειο Σχολή που λειτούργησε 45 ολόκληρα χρόνια επί της Πλατείας Θεάτρου, εκπαιδεύοντας περισσότερους από 65.000 τεχνίτες όλων των ειδικοτήτων, οι οποίοι στελέχωσαν τις Ελληνικές Βιοτεχνίες, τις Βιομηχανίες και τη Δημόσια Διοίκηση. Ενδεχομένως κάποιοι από τους αποφοίτους της να αντιμετωπίζει σήμερα την “εφεδρεία” ή χειρότερα την ανεργία…”Τώρα που η προσοχή του παγκόσμιου κοινού είναι στραμμένη σε αυτό που έχει τιτλοφορηθεί ως «Η Ελληνική Κρίση», αποτελεί ενδιαφέρουσα πρόκληση η περαιτέρω διερεύνηση των στερεοτύπων που καθορίζουν την ταυτότητα του ελληνικού πολιτισμού σε σχέση με τη σύγχρονη πραγματικότητα και την ιστορία της συγκρότησης του ελληνικού κράτους”, τονίζουν οι διοργανωτές. Τη φετινή Μπιενάλε της Αθήνας επιμελούνται ο διεθνής Γάλλος θεωρητικός τέχνης Νικολά Μπουριό , η Ξένια Καλπακτσόγλου και ο Poka -Yio.

Εκτός όμως από την Διπλάρειο Σχολή, η Μπιενάλε θα φιλοξενηθεί και σε ένα ακόμη εκπαιδευτικό ίδρυμα, την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά και στα τρία μουσεία του Πάρκου Ελευθερίας (Κέντρο Τεχνών, Μουσείο Ελ. Βενιζέλου και Μουσείο της Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης) σε μια προσπάθεια να σχολιάσει εκτός από το ζήτημα της εκπαίδευσης και της ακαδημαϊκοποίησης της τέχνης και τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Απρόσμενο είναι και το πρότζεκτ της ταινίας που θα γυριστεί κατά τη διάρκεια της έκθεσης στην Αθήνα. Θα χρησιμοποιεί ως εργαλείο και φόρμα τη φιλμική γλώσσα αντί του εκθεσιακού χώρου. Ένα μέρος της ταινίας θα βασίζεται στη μυθοπλασία, εμπνευσμένο από τη συνάντηση του Μικρού Πρίγκιπα και του Γερμανοεβραίου φιλοσόφου Βάλτερ Μπένγιαμιν. Θα είναι η ιστορία του επιμελητή-σκηνοθέτη (το ρόλο ανέλαβε ο Ν. Μπουριό) που γυρίζει ταινία. Σκιά του, που τον ακολουθεί παντού, θα είναι το φάντασμα του Μπένγιαμιν. Αυτή η εσκεμμένη και ελαφρώς ανορθόδοξη συνάντηση θα λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς γύρω από το οποίο θα αναπτυχθεί η δομή της έκθεσης. Παράλληλα, η κάμερα θα καταγράψει όλες τις δράσεις και τις εκδηλώσεις της Μπιενάλε, αποτελώντας την πρώτη ύλη τόσο για την ίδια την κινηματογραφική παραγωγή όσο και για το διαδικτυακό τόπο Monodrome (το website της 3ης Μπιενάλε).

Συνολικά θα συμμετάσχουν περισσότεροι από 150 Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες. Ανάμεσά τους οι δικοί μας Σπύρος Στάβερης, Κώστας Μπασάνος, Ανδρέας Λόλης, Καρολίνα Μέϊ, Παντελής Χανδρής, Βαγγέλης Γκόκας αλλά και οι “βετεράνοι” σκηνοθέτες Κώστας Σφήκας, Τώνης Λυκουρέσης. Αν υπολογίσουμε τις δράσεις, τις ομιλίες, τις θεατρικές παραστάσεις και τις μουσικές συναυλίες ο αριθμός των καλλιτεχνών θα φτάσει τους 250. “Στην εποχή της συμμετοχής και της κοινωνικής δικτύωσης, όπου γεννιούνται κινήματα, ο κόσμος δεν αρκείται να είναι δέκτης αλλά θέλει να γίνει και πομπός των μηνυμάτων. Η Μπιενάλε θα επιχειρήσει να μετατρέψει τους θεατές της σε πομπούς δίνοντάς τους το λόγο”, τονίζει ο Poka-Yio. Στο εξαιρετικά αβέβαιο οικονομικά περιβάλλον που ζούμε οι διοργανωτές της Μπιενάλε επέλεξαν να μην καταθέσουν τα όπλα. Έτσι, αν και δεν έχουν εξασφαλίσει ακόμη την έμπρακτη στήριξη του υπουργείου Πολιτισμού (μόλις στις 30 Σεπτεμβρίου έληξε η προθεσμία υποβολής του αιτήματος στο Μητρώο Επιχορηγούμενων-το όποιο ποσό θα εκταμιευθεί όπως όλα δείχνουν μετά το πέρας της διοργάνωσης!) και με δεδομένη την μείωση των χορηγιών, έκαναν την ανάγκη τους φιλοτιμία…

* Η 3η Μπιενάλε της Αθήνας εγκαινιάζεται στις 22 Οκτωβρίου. Θα διαρκέσει έως 11 Δεκεμβρίου. Δορυφορικές συνεργασίες σχεδιάζονται με την Ακαδημία Πλάτωνος σε συνεργασία με το ΥΠΠΟΤ, το Εθνικό Θέατρο και άλλα πολιτιστικά ιδρύματα και μουσεία. Το εισιτήριο θα είναι 10 ευρώ αλλά θα επιτρέπει στον κάτοχό του να επισκεφτεί περισσότερες από μια φορά την έκθεση.