Είναι, πράγματι, ένα όραμα δύσκολο, επίπονο και πολυσύνθετο. Είναι ένα ζητούμενο ενότητας, συνύπαρξης, αλληλεγγύης, που οι αρχές του είναι ευγενικές και ιδιαιτέρα λεπτές, τόσο ώστε να είναι ευάλωτες από την μισαλλοδοξία και την αφασία των ιδεοληπτικών και των ηλιθίων.

Ταυτόχρονα είναι ένα όραμα απαιτητικό που οφείλει να ξεπεράσει τεράστια προβλήματα, να απαντήσει σε δυσεπίλυτα ερωτήματα και να αντιμετωπίσει πολυσύνθετες καταστάσεις.  

Η Ευρώπη δεν είναι απλά και μόνο η οικονομία της. Είναι η ιστορία της, οι αξίες της τής Δημοκρατίας, της ελευθερίας, της Τέχνης, είναι η ανεκτικότητα, η απρόσκοπτη διακίνηση ιδεών  και πάνω από όλα η θεμελιώδης της αντίληψη για τον Άνθρωπο. 

Οι κατά καιρούς ενστάσεις που προβάλλονται, προφανώς και δεν είναι φανταστικές. Είναι πραγματικές. Μια τέτοια ένωση προφανώς και θα έχει προβλήματα και μάλιστα μεγάλα, σημαντικά και δυσεπίλυτα. Ωστόσο, η λύση δεν είναι η διάλυση της Ευρώπης και ο αυτιστικός απομονωτισμός, αλλά η πίεση για περαιτέρω ισχυροποίησή της μέσω πολιτικών αλλαγών.

Η έξοδος της Βρετανίας είναι ένα ιστορικό λάθος και ταυτόχρονα ένα σοβαρότατο πλήγμα ενάντια σε αυτό το όραμα. Εκτός από τις προβληματικές καταστάσεις -που κανείς δεν αρνείται- για εβδομήντα πέντε χρόνια τώρα, η ήπειρος απολαμβάνει ένα πρωτοφανές επίπεδο ζωής, μια δίχως ιστορικό προηγούμενο ευημερία και μια περίοδο ειρήνης που δεν γνώρισε ποτέ στο παρελθόν της!  Αυτό δεν είναι επιχείρημα; Αυτό δεν είναι ένα συντριπτικό δεδομένο; Αυτό δεν αποτελεί μια νέα αφετηρία για την ιστορία της;

Η  Ευρώπη κατάφερε να ξαναδώσει την ελπίδα και να εδραιώσει τη δημοκρατία  μένοντας  όρθια απέναντι στο φασισμό, τον ναζισμό και τις δικτατορίες του «υπαρκτού σοσιαλισμού» που σκόρπισαν το σκοτάδι και  τον τρόμο μέσα από τα πιο ανατριχιαστικά  απολυταρχικά  πολιτεύματα, προσφέροντας την διέξοδο της ελευθερίας και της ευημερίας.

Πριν από όλα, τα σχετικά δημοψηφίσματα είναι ελλιπέστατα και κυρίως δεν μπορούν εκ της φύσεώς τους,  με ένα ναι ή  ένα όχι,  να απαντήσουν σε τόσο περίπλοκα  προβλήματα. Κυρίως επιφέρουν σύγχυση και δίνουν επιχειρήματα σε άθλιους λαϊκιστές που αποβλέπουν σε στενά ιδιοτελή οφέλη (ατομικά, κομματικά ή ιδεολογικά). Συνήθως, ο κόσμος απαντά σε ένα υπαρκτό πρόβλημα που το απομονώνει  και με τη βοήθεια των πρόθυμων ακραίων και των λαϊκιστών, του προσδίδει γενικές διαστάσεις με την απαραίτητη εθνικιστική γαρνιτούρα…

Δεν είναι τυχαίο το ότι οι θιασώτες του ευρωσκεπτικισμού είναι άτομα σαν τον Φάρατζ, τη Λεπέν, τον Μπέπε Γκρίλο και μια σειρά φασιστών, λαϊκιστών, ακροδεξιών και ακροαριστερών ιδεοληπτικών φανατικών, μαζί με τους οποίους συντάσσεται ο Τραμπ και ο ISIS που βλέπει στην αποδυνάμωση της Ευρώπης τη δική του ευκαιρία!