Με βαρύ πρόστιμο από την Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ απειλείται πλέον το Facebook

 

Σκάνδαλα δίχως τέλος

Σε όποιον δεν έχει συμβεί να σηκώσει το χέρι του: Πόσες και πόσες εφαρμογές που έχουμε στον υπολογιστή ή στο κινητό τηλέφωνό μας δεν μας ζητούν να συνδεθούμε με αυτές μέσω του λογαριασμού μας στο Facebook;

Και πόσοι από εμάς δεν το θεώρησαν μια μεγάλη ευκολία, καθώς πού να μπαίνεις στη διαδικασία να φτιάχνεις νέους κωδικούς ή να δίνεις το e-mail σου; Ενώ με έναν λογαριασμό ήλεγχες πολλές – μερικές φορές δεκάδες – εφαρμογές χωρίς κανένα πρόβλημα. Σωστά;

Λάθος. Αν η αποκάλυψη του σκανδάλου της Cambridge Analytica δεν έκανε σαφές στους πάντες ότι για το Facebook τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του αποτελούν έναν τεράστιο και πλήρως αξιοποιήσιμο πλούτο, τότε ένα νέο ρεπορτάζ των «New York Times» δεν αφήνει πλέον καμία αμφιβολία.

Διαρκής η αξιοποίηση των δεδομένων μας από τις διαδικτυακές εταιρείες

Ποιος θέλει δεδομένα

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σχεδόν από τα σπάργανα το Facebook έδινε το δικαίωμα, μέσω συνεργασιών, σε άλλες μεγάλες εταιρείες του χώρου της τεχνολογίας να αποκτούν πρόσβαση στα δεδομένα των χρηστών του και του δικτύου τους, επί της ουσίας χωρίς αυτοί να το γνωρίζουν.

Έτσι, για παράδειγμα, η μηχανή αναζήτησης Bing της Microsoft αποκτούσε πρόσβαση στα ονόματα των φίλων κάθε χρήστη του Facebook, εταιρείες όπως το Netflix και το Spotify μπορούσαν να διαβάσουν ακόμα και προσωπικά μηνύματα που στέλνονταν μέσω του Facebook Messenger, η Amazon συνέλεγε στοιχεία όπως ονόματα και πληροφορίες επαφών και πάει λέγοντας και… κλαίγοντας.

Οι συμφωνίες που το Facebook έκλεινε με τις εταιρείες αυτές δεν είχαν οικονομικό αντίκρισμα, καθώς κάτι τέτοιο θα προκαλούσε την παρέμβαση των ομοσπονδιακών υπηρεσιών και ενδέχεται να οδηγούσε ακόμα και στο κλείσιμο της εταιρείας. Αντιθέτως οι συμφωνίες αυτές επέτρεπαν στο Facebook να αυξάνει διαρκώς τον αριθμό των χρηστών του (σήμερα οι ενεργοί λογαριασμοί ξεπερνούν τα 2,2 δισεκατομμύρια), ισχυροποιώντας τη θέση του στον χώρο των social media και, φυσικά, αυξάνοντας και τον αριθμό των διαφημίσεων, που αποτελούν και την κύρια πηγή εσόδων του.

Παράβαση συμφωνίας

Το ζήτημα, ωστόσο, είναι πολύ πιο βαθύ από αυτό. Το 2009 η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) των ΗΠΑ «μυρίστηκε» ότι το Facebook κάνει διάφορα με τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του και το κατηγόρησε για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Τελικά το 2011 οι δύο πλευρές κατέληξαν σε μια συμφωνία, η οποία, με λίγα λόγια, προέβλεπε ότι η πρακτική διαμοιρασμού των προσωπικών δεδομένων, χωρίς μάλιστα τη συναίνεση των χρηστών, κόβεται και ότι η πρόσβαση τρίτων στα δεδομένα αυτά απαγορεύεται χωρίς οι χρήστες να το γνωρίζουν με απόλυτη σαφήνεια και να έχουν δώσει την ξεκάθαρη συναίνεσή τους.

Υποτίθεται ότι από το 2011 και εντεύθεν το Facebook ήταν υποχρεωμένο να κινείται εντός πλαισίου της συμφωνίας. Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι ΝΥΤ, κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν έγινε, αλλά ακόμα και εταιρείες με τις οποίες θεωρητικά το Facebook είχε διακόψει τη συνεργασία (π.χ. η ρωσική μηχανή αναζήτησης Yandex) ή θεωρούνται «εχθρικές» προς τις ΗΠΑ (η κινεζική Huawei) συνέχισαν να έχουν πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα των χρηστών έως το 2017.

Συνολικά υπολογίζεται ότι περίπου 150 επιχειρήσεις είχαν ειδικές συμφωνίες με το Facebook, προκειμένου να αποκτούν πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του δικτύου, χωρίς – και πρέπει να τονίζεται συνεχώς – την ξεκάθαρη συναίνεσή τους.

Έρχεται πρόστιμο

Οι αποκαλύψεις των ΝΥΤ θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα επισύρουν την παρέμβαση της FTC και την επιβολή προστίμου στο Facebook, το μέγεθος του οποίου αποτελεί ακόμα αντικείμενο σπέκουλας, καθώς εκτιμάται ότι η Επιτροπή δεν θα θελήσει να «βυθίσει» μια εταιρεία – ναυαρχίδα των ΗΠΑ στον χώρο της τεχνολογίας.

Ωστόσο οι δεσμεύσεις του ιδρυτή του Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ πριν από λίγους μήνες, ότι πλέον οι χρήστες έχουν απόλυτο έλεγχο των δεδομένων τους, γίνονται για άλλη μια φορά σκόνη παρά τις προσπάθειες της εταιρείας να πείσει ότι όλα ήταν εντελώς αθώα και γίνονταν για τη διευκόλυνση των χρηστών, όπως υποστήριξε ο διευθυντής Πλατφόρμας και Προγραμμάτων για Developers Κωνσταντίνος Παπαμιλτιάδης.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, το πιο ανησυχητικό για το Facebook είναι το νέο «κύμα» πολιτικών που απαιτούν εδώ και τώρα πλαίσιο ελέγχου λειτουργίας του μέσου κοινωνικής δικτύωσης και όλων των εταιρειών τεχνολογίας, ώστε να μην παραβιάζουν τους υφιστάμενους κανόνες ασφαλείας για τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών τους.

Πριν από λίγες εβδομάδες ο CEO της Google Σουντάρ Πιτσάι πέρασε δύσκολες στιγμές στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, όπου, παρά το γεγονός ότι οι πολιτικοί φάνηκε να είναι… ημιάσχετοι με ζητήματα τεχνολογίας, η πίεση προς την Google ήταν εμφανής.

Επιχειρηματικό μοντέλο

Το «Π» έχει γράψει ξανά και ξανά – ιδίως μετά το σκάνδαλο της Cambridge Anaytica – ότι το επιχειρηματικό μοντέλο εταιρειών όπως η Google ή το Facebook έχει την απόλυτη βάση του στην αξιοποίηση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του είτε για στοχευμένη πώληση διαφημίσεων είτε για αύξηση της βάσης των χρηστών αυτών.

Από τη στιγμή που το ένα μετά το άλλο τα σκάνδαλα (μικρά ή μεγάλα, λίγη σημασία έχει…) σκάνε, γίνεται όλο και πιο προφανές ότι οι δωρεάν υπηρεσίες που οι εταιρείες αυτές παρέχουν στους χρήστες τους έχουν ως τίμημα τη διαρκή συλλογή πληροφοριών γι’ αυτούς, ώστε το μοντέλο να συνεχίζει να δουλεύει.

Μάλιστα αναλυτές εκτιμούν ότι – εξαιρώντας κάποιο καταστροφικό γεγονός, όπως π.χ. η Όπρα Γουίνφρεϊ που ανακοίνωσε ότι κλείνει τον λογαριασμό της στο Facebook – η μετοχή της εταιρείας, που απώλεσε εντός του 2018 περίπου το 24% της αξίας της, θα αρχίσει να ανεβαίνει και πάλι μέσα στο 2019 αγγίζοντας ακόμα και τα 190 δολάρια.