Στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στρέφονται σήμερα και αύριο τα βλέμματα, καθώς αναμένεται να συζητηθεί το θέμα της τουρκικής προκλητικότητας – έχει εισαχθεί στην ημερήσια διάταξη – και τα μέτρα που θα προτείνουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, τα όργανα στα οποία παρέπεμψε προς εξειδίκευση κυρώσεων το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων.

Σε πρώτη φάση το τελευταίο, πέρα από την πολιτική απόφαση να ζητήσει την εξειδίκευση των μέτρων, σε φραστικό επίπεδο καταδίκασε τις ενέργειες της Τουρκίας σε υψηλούς τόνους προκαλώντας την ικανοποίηση Αθήνας και Λευκωσίας, που επιδιώκουν το ζήτημα να καταστεί ευρύτερα ευρωτουρκικό ζήτημα, ξεφεύγοντας από τα όρια του διμερούς.

Ωστόσο, μένει να διαπιστωθεί σήμερα και αύριο αν θα υπάρξει ομοφωνία στο επίπεδο των ηγετών ως προς τη λήψη μέτρων αντίδρασης στις επεκτατικές κινήσεις της Τουρκίας, καθώς καλούνται να συγκεραστούν πολλά και διαφορετικά οικονομικά – εμπορικά συμφέροντα. Είναι ενδεικτική η καταρχάς στάση της Γερμανίας, η οποία καταδίκασε μεν υιοθετώντας το λεκτικό του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, απέφυγε ωστόσο τις αναφορές σε κυρώσεις. Βασική παράμετρος που καλούνται να λάβουν υπόψη τα κράτη – μέλη είναι η ευρωτουρκική συμφωνία για τις προσφυγικές ροές.

Από την άλλη, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έρχονται σε δύσκολη θέση μετά την επίδειξη ισχύος της Άγκυρας που έδειξε διατεθειμένη να τραβήξει το σκοινί, μεταξύ άλλων εκδίδοντας Navtex για τις μέρες εργασιών της συνόδου, αλλά και με ανακοινώσεις και δηλώσεις σε υψηλούς τόνους. Την ίδια ώρα το κάδρο συμπληρώνει η απόφαση του ψευδοκράτους να ανοίξει την κλειστή από το 1974 Αμμόχωστο επεκτείνοντας την κρίση στο Κυπριακό.

Στη σύνοδο πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, Τσίπρας και Αναστασιάδης αναμένεται να επιμείνουν στην ταχεία εξέταση μέτρων, τονίζοντας ότι δεν τίθεται μόνο θέμα αλληλεγγύης στην Κύπρο αλλά και στρατηγικής αποτροπής των κινδύνων που επηρεάζουν το σύνολο της Ε.Ε.

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε χθεσινή του τηλεοπτική συνέντευξη ξεδίπλωσε την κυβερνητική θεώρηση για τις εξελίξεις και τους τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης και των πιθανών κινδύνων επέκτασης της κρίσης με πιθανό θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο.

Πρωθυπουργικές διαβεβαιώσεις

Ειδικότερα επέμεινε στο επιχείρημα ότι η Ελλάδα έχει οικοδομήσει ισχυρές διεθνείς συμμαχίες που συνιστούν δικλίδα ασφαλείας για τη χώρα, ενώ την ίδια ώρα, υποστήριξε, η Τουρκία δεν έχει συμμαχίες, «αισθάνεται απομονωμένη» και βρίσκεται σε στρατηγικό αδιέξοδο. «Έχουμε κλειδώσει συμμαχίες και ερείσματα που μπορούν να μας κάνουν να αισθανόμαστε ασφαλείς» ανέφερε χαρακτηριστικά. Επικαλέστηκε τη σκληρή ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, ενώ πρόσθεσε ότι η Κύπρος είναι κράτος – μέλος της Ε.Ε., οι συσχετισμοί στην περιοχή έχουν αντιστραφεί, το Ισραήλ είναι σύμμαχος της Ελλάδας και οι ΗΠΑ έχουν σαφέστερη θέση, οι δε ενεργειακοί πόροι από τους οποίους διεκδικεί μερίδιο είναι της Ε.Ε.

Ερωτηθείς τι θα συμβεί εάν ο Ερντογάν στρέψει το δεύτερο γεωτρύπανο και το βάλει στην περιοχή μεταξύ Καστελόριζου και Κύπρου εκτίμησε ότι «δεν θα το κάνει», αλλά σε κάθε περίπτωση διαβεβαίωσε ότι «έχουμε σχέδιο και δεν θα τον αφήσουμε να το κάνει».

Επίσης, σε άλλο σημείο επικαλέστηκε το αξιόμαχο των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, αν και σημείωσε ότι αυτό δεν αρκεί, χρειάζονται και συμμαχίες, παραπέμποντας επανειλημμένα στα σχετικά επιτεύγματα της κυβέρνησης.

Τέλος, ανέφερε ως έσχατο μέσο, δηλαδή «εάν κριθεί απαραίτητο και στρατηγικά επιβεβλημένο» την προσφυγή σε μια επικοινωνία σε ανώτατο επίπεδο με τον ίδιο τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Διαβεβαίωσε ωστόσο ότι «δεν είμαστε σε αυτήν τη φάση αυτήν τη στιγμή». «Είναι άλλο να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση, να μην εφησυχάζουμε, να έχουμε σχεδιασμό, να συντονίζουμε τις κινήσεις μας και άλλο να λέμε ότι βρισκόμαστε αυτήν τη στιγμή στο παρά πέντε μίας σύρραξης ή ενός θερμού επεισοδίου. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο» πρόσθεσε.

Δεδομένου πάντως ότι οι εξελίξεις τυγχάνουν εντός της προεκλογικής περιόδου ο πρωθυπουργός επιλέγει να προβάλει το αφήγημα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απέδειξε πως είναι μια πολιτική δύναμη που μπορεί να χειριστεί τα εθνικά θέματα με επιτυχία. Τις τελευταίες μέρες έχει πυκνώσει τις αναφορές στη Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και στις προσπάθειες για την επίλυση του Κυπριακού ως απόδειξη ότι η κυβέρνησή του μπόρεσε να χειριστεί σύνθετα εθνικά θέματα.

Βεβαίως, η ανάδειξη των συγκεκριμένων θεμάτων μέσα στην προεκλογική περίοδο ενδεχομένως να στοχεύει στην καλλιέργεια ενός αισθήματος ασφάλειας και στο πλασάρισμα του ΣΥΡΙΖΑ ως προοδευτικής και ταυτόχρονα «πατριωτικής» δύναμης.

Ασκήσεις ισορροπίας

Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση επικοινωνιακά προβάλλει αίσθημα αυτοπεποίθησης, στην πραγματικότητα φαίνεται να ελπίζει σε καθυστερήσεις μέσω του χαρτιού της διπλωματίας ώς τις εκλογές, ώστε να αποτραπεί κάθε ενδεχόμενο για επικίνδυνες εξελίξεις και μετά τις εκλογές ο «μουντζούρης» να περάσει στον επόμενο. Παράλληλα όμως δείχνει να επιχειρεί να αξιοποιήσει τις εξελίξεις προβάλλοντας το παραπάνω αφήγημα, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια δύναμη ασφάλειας, στα εθνικά, στο επίπεδο της Δημόσιας Τάξης στη χώρα, αλλά και στο επίπεδο της καθημερινότητας των πολιτών.

Σε αυτό το μήκος κύματος κινήθηκε ο Αλέξης Τσίπρας στην προεκλογική του ομιλία στο Θησείο, κάνοντας «παιχνίδι» με την έννοια της ασφάλειας σε όλα τα επίπεδα, από την εθνική ασφάλεια έως την ασφάλεια που αισθάνεται ο πολίτης ως κάτοικος μιας πόλης ή ως εργαζόμενος, συνταξιούχος που δεν απειλείται από νέες περικοπές στα εισοδήματα και τα δικαιώματά του εξαιτίας των περιοριστικών πολιτικών λιτότητας.

Ταυτόχρονα κατηγόρησε την αξιωματική αντιπολίτευση για το γεγονός ότι ασκεί κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ για τα εθνικά θέματα και αρνείται να συνταχθεί με την «εθνική γραμμή» που έχει χαράξει.

Βέβαια αυτή η τακτική να στηθεί μια αντιπαράθεση και στο πεδίο των εθνικών θεμάτων μοιάζει και ριψοκίνδυνη. Υπενθυμίζεται ότι στη συνέντευξή του στην ΕΡΤ αμέσως μετά τις ευρωεκλογές ο ίδιος ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι η Συμφωνία των Πρεσπών είχε πολιτικό και εκλογικό κόστος σε όλη τη χώρα.