Κάποιοι λένε ότι η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής των αναγκαίων αλλαγών που πρέπει να γίνουν ώστε η αυτοαποκαλούμενη από τους δυτικούς 4η Βιομηχανική Επανάσταση να μην λειτουργήσει ως φίλτρο αποκλεισμού, αλλά κυρίως να βοηθήσει το υπάρχον εργατικό δυναμικό να είναι και «εμπορεύσιμο» και να έχει τη δυνατότητα, με πιστοποιημένη γνώση, να διαπραγματευτεί ένα καλύτερο εργασιακό μέλλον.
Με αυτό το αίτημα να μην υπάρχει πουθενά στους συνδικαλιστές, που ζουν ακόμα μια ιδιότυπη «σοβιετική ραστώνη», οι κυβερνήσεις κάνουν τώρα αγώνα δρόμου για να δημιουργήσουν τις συνθήκες ώστε η επανεκπαίδευση (skilling, upskilling & reskilling) να αποκτήσει δομική θέση στις κρατικές προτεραιότητες και να ενταχθεί και στα σύγχρονα συστήματα παιδείας. Συγχρόνως, κάποιοι με βάσιμη δικαιολογία την πανδημία στηρίχτηκαν μόνο στο κράτος για να αποποιηθούν τις ευθύνες που και εκείνοι έχουν σε μια συλλογική καταστροφή. Το επιχειρείν ενέχει ρίσκο που πρέπει να διαμοιράζεται εξίσου… σε έναν ιδανικό κόσμο.
Οι ψηφιακές δεξιότητες στην Ε.Ε.

Πρόσφατη έρευνα της Eurostat καταδεικνύει ότι οι προσπάθειες που κάνουν εδώ και χρόνια κάποιοι για το ψηφιακό μέλλον της χώρας δεν πήγαν στράφι. Και ας πήρε στο ελληνικό κράτος δεκαετίες να γίνει ψηφιακό και ας χάθηκαν δεκάδες εκατομμύρια στην πορεία. 
Η πανδημία μάς έκανε έναν ψηφιακό λαό ταχύτατα. Όχι επειδή το θέλαμε, αλλά επειδή έπρεπε. Σχολεία, πτυχία, συναντήσεις, ακόμα και οι επαφές με το Δημόσιο έγιναν υποχρεωτικές μέσα από το ψηφιακό περιβάλλον. Ειδικότερα οι νέοι άνθρωποι (ηλικίες 16-24), το 50% της εξίσωσης για την ανάπτυξη στην Ε.Ε., δείχνουν να έχουν γνώση των βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων σε ποσοστό 80%. Για την επόμενη ομάδα ηλικιών (16-74) το ποσοστό πέφτει στο 56%. 

Ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία και για την Ελλάδα, που στην πρώτη ομάδα, αυτή των 16-24, βρίσκεται στην τρίτη θέση καλύτερων επιδόσεων με το 92% των νέων να έχει γνώση των βασικών ή πιο εξειδικευμένων ψηφιακών δεξιοτήτων. Μπροστά από την Ελλάδα βρίσκονται η Κροατία, η Εσθονία/Λιθουανία και η Ολλανδία. Εντυπωσιακό θα πει κανείς. Ίσως. Αν όμως δεν σταματήσει το brain drain και διαμορφωθεί μια ψηφιακή δικαιοσύνη αναφορικά με τους πόρους, τις υποδομές και τη χρηματοδότηση της έρευνας, τότε αυτό το θετικό στοιχείο θα πάει χαμένο. 

Το όραμα που ξεκίνησε στην Ελλάδα
Υπάρχουν φορείς και οραματιστές που μπορούν να βοηθήσουν. Και όλα αυτά τα χρόνια το κάνουν. Ένας από αυτούς είναι ο Βύρων Νικολαΐδης, που από τη θέση του προέδρου των Ευρωπαίων Πληροφορικών – διανύει τη δεύτερη θητεία του, εκλεγμένος παμψηφεί – έχει επισημάνει τη δυναμική των ψηφιακών δεξιοτήτων.
Πριν από πολλά χρόνια είχε πραγματοποιήσει έρευνα μαζί με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο με συμπέρασμα ότι η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει 500 χιλιάδες θέσεις εργασίας ανθρώπων με ψηφιακές δεξιότητες για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της Ε.Ε. και όλου του δυτικού κόσμου.
Μάλιστα, προέβη σε μια δήλωση που πολλοί θεώρησαν ότι καταδεικνύει την αναπτυξιακή σκοπιμότητα που παίζουν οι πιστοποιημένες ψηφιακές δεξιότητες. Απευθυνόμενους σε νέους φοιτητές και απόφοιτους στο Πανόραμα Επιχειρηματικότητας είπε: «Οι πιστοποιημένες ψηφιακές γνώσεις, η επανεκπαίδευση με εξειδικευμένες ψηφιακές δεξιότητες, μπορεί να λειτουργήσει σαν το ‘‘εμβόλιο’’ εναντίον της ‘‘πανδημίας της ανεργίας’’ που πλήττει την κοινωνία σε όλο τον κόσμο».

Το μέλλον είναι ψηφιακό και δίκαιο
Στη σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα η έννοια της ανάπτυξης είναι πολύ παραγοντική και πρέπει να συμπεριλαμβάνει τη δυνατότητα ανάπτυξης και μετασχηματισμού της εργασίας ως κοινωνικού δικαιώματος. Η τεχνολογία, αν και προβάλλεται μονοθεματικά ως η απόλυτη λύση, αν δεν περιλαμβάνει και στοιχεία κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης, δημιουργεί δικαιολογίες που καταλήγουν σε αποκλεισμούς. Η έρευνα της Eurostat αποδεικνύει ότι η τεχνολογία μπορεί να προκαλέσει και περιστατικά ανάκλησης της παγκοσμιοποίησης όπως την ξέρουμε: αν μπορούμε να έχουμε ταλέντα εντός π.χ. Ε.Ε., τότε ποιος ο λόγος των τεράστιων επενδύσεων σε Κίνα, Ινδία, Ινδονησία και Βιετνάμ; Μόνο το κόστος. Αλλά, αν τελικά στο τέλος της ιστορίας της παγκοσμιοποίησης ο δυτικός καπιταλισμός δεν «μειώσει το περιθώριο κέρδους του» προς όφελος της ισόρροπης κοινωνικής ανάπτυξης, τότε κέρδη θα έχει, αλλά στην πορεία μπορεί να μην έχει αγορές, κοινωνίες και κράτη. Δική του η απόφαση.