Οι εικαστικές παρεμβάσεις, η χρησιμοποίηση ενός πίνακα ζωγραφικής μέσα στην εξέλιξη της δράσης μιας ταινίας, είναι κάτι σύνηθες από καιρό στις μεγάλες παραγωγές ταινιών. Εκεί, λοιπόν, που ένα νόημα ή ένα συναίσθημα δεν μπορεί να εκφραστεί σε όλο του το βάθος με λόγια ή κινήσεις, η εικόνα παγώνει, γίνεται στατική και η πραγματικότητα εκφράζεται μέσα από την τέχνη της ζωγραφικής, που πάντα λειτουργεί με την αφαίρεση – και σ’ αυτό έγκειται η δύναμή της.

Ο κινηματογράφος ενώνεται με τη ζωγραφική για να αποκρυπτογραφήσει τα πολυπλοκότερα νοήματα και τις δραματικότερες καταστάσεις, να εκμεταλλευτεί τους ποιητικούς κώδικες της ζωγραφικής, όπως είναι ο ρομαντισμός, η πτώση, η απώλεια, η μελαγχολία, η απόγνωση, η τρέλα, το όνειρο, η φαντασία, η ενδοσκόπηση, η φυγή, η ενόραση – η πολλαπλή υπόσταση των πραγμάτων.

Η ένταξη ζωγραφικών αριστουργημάτων στον κινηματογράφο εξυπηρετεί την απόδοση των υπερρεαλιστικών στιγμών και συναισθημάτων που κατακλύζουν τον άνθρωπο, όπως είναι η εσωτερική έκφραση, η απελευθέρωση των ψυχικών δυνάμεων και η κατάργηση του τείχους ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο, τη λογική και την τρέλα, το γέλιο και την υστερία, το όνειρο και την πραγματικότητα.

Πόσο δηλωτικός του ψυχισμού του Τζόκερ είναι ο «απόκοσμος» χορός του χαρισματικού Χοακίν Φοίνιξ στην ομώνυμη ταινία! Το λιπόσαρκο σώμα του παίρνει περίεργες στάσεις και θυμίζει έντονα τα έργα του Έγκον Σίλε, στα οποία ο καλλιτέχνης απεικονίζει τον εαυτό του. Η απόλυτη εμμονή με την εικόνα του, ο ναρκισσισμός και η σχιζοφρένεια του ζωγράφου τον οδήγησαν στη δημιουργία μιας σειράς έργων όπου η μορφή του καλλιτέχνη αποτυπώνεται σε πολλές παραλλαγές και σε χειρονομίες με εξαιρετικά έντονο ερωτισμό. Στην ταινία παρακολουθούμε τον σχιζοφρενή και αποκλεισμένο από την αδιάφορη κοινωνία, Τζόκερ να ξεσπά σ’ έναν χορό τρομακτικό, γεμάτο τρέλα και απόγνωση, σα να προσπαθεί να βγάλει τον αβάσταχτο πόνο του μέσα από την ίδια του τη σάρκα.

Το τυφλό καταραμένο πλάσμα από την ταινία «Ο Λαβύρινθος του Πάνα», το εμπνευσμένο από τον πίνακα του Γκόγια «Saturno devorando a su hijo» (1819-1823) που απεικονίζει τον Κρόνο να τρώει τον γιο του, στοιχειώνει την κινηματογραφική μας μνήμη. Η υπόθεση της ταινίας τοποθετείται στην εποχή που ακολούθησε τον Ισπανικό Εμφύλιο. Η νεαρή πρωταγωνίστρια Οφηλία συναντά τον Pal Man (ένα χλωμό ανθρωποειδές) του οποίου η μορφή έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά αλλά όλη η ανθρωπιά έχει φύγει οριστικά από μέσα του δημιουργώντας ένα πλάσμα ικανό μόνο για φρικαλεότητες. H μορφή του Pal Man αντλεί την έμπνευσή της από την απεικόνιση του Θεού Κρόνου σ’ έναν από τους 14 «Μαύρους Πίνακες» του Γκόγια όπου ο Κρόνος τρώει τα παιδιά του για να μην του πάρουν την εξουσία. Στον πίνακα αναφοράς, ο Κρόνος έχει ένα τρομακτικό, γεμάτο τρέλα και πανικό, βλέμμα, ενώ κρατάει τόσο δυνατά το άψυχο και ακρωτηριασμένο σώμα από το οποίο τρέφεται, που τα δάχτυλά του έχουν σχεδόν χωθεί στην πλάτη του. Το πλάσμα στην ταινία είναι τυφλό, με μια φρικτή και απόκοσμη έκφραση, χωρίς καμίαν αχτίδα ανθρωπιάς.

Στην υπερρεαλιστική σκηνή του ονείρου, στην ταινία «Το νησί των καταραμένων» του Μάρτιν Σκορτσέζε, όπου ο πρωταγωνιστής Λεονάρντο ντι Κάπριο αγκαλιάζει τη γυναίκα κι εκείνη χάνεται σιγά σιγά μέσα σε μιαν αχλή, διακρίνουμε το πασίγνωστο έργο του Γκούσταβ Κλιμτ , Το φιλί, με την αποθέωση της απόλυτης στοργής, της άφατης αγάπης, της οικειότητας, της γαλήνης και της εσωτερικής ηρεμίας.