Με το αφιέρωμα «Μνήμες Δικτατορίας» συνεχίζεται το πρόγραμμα της επιτυχημένης ενότητας «Ταινιοθήκη στο σπίτι». Πρόκειται για το τέταρτο κατά σειρά πρόγραμμα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, η οποία προσφέρει στο κοινό διαδικτυακές προβολές μέσα από την ψηφιακή αίθουσά της.

Το αφιέρωμα ξεκίνησε χθες, Τετάρτη 21 Απριλίου, με αφορμή την επέτειο από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, και θα ολοκληρωθεί τη Μεγάλη Τρίτη 27 Απριλίου, δίνοντας την ευκαιρία στους θεατές να απολαύσουν εμβληματικές ταινίες από τους Θόδωρο Αγγελόπουλο, Παντελή Βούλγαρη, Δήμο Θέο, Νίκο Καβουκίδη, Νίκο Κούνδουρο, Φρίντα Λιάππα, Δημήτρη Μακρή, Ροβήρο Μανθούλη, Τώνια Μαρκετάκη, Γιώργο Σταμπουλόπουλο, Παύλο Τάσιο και τους Σάκη Μανιάτη και Γιώργο Τσεμπερόπουλο.

Η εκδήλωση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του υπουργείου Εξωτερικών, έπειτα από τη μεγάλη απήχηση που σημείωσαν οι τρεις προηγούμενοι κύκλοι προβολών στην ελληνική ομογένεια.

Οι ταινίες

«Πρόσωπο με πρόσωπο» (1966), Ροβήρος Μανθούλης

Ένας καθηγητής αγγλικών προσλαμβάνεται από μια νεόπλουτη οικογένεια προκειμένου να κάνει μαθήματα στην κόρη τους, την οποία προορίζουν για σύζυγο ενός Άγγλου επιχειρηματία. Ο καθηγητής, ωστόσο, ερωτεύεται την κοπέλα και χωρίς να το καταλάβει μπλέκεται σε μια περίεργη «τριγωνική» σχέση και με τη μητέρα της. Δυσαρεστημένος τόσο από τη συμπεριφορά των νεόπλουτων όσο και από την αλλοτρίωση της υπόλοιπης κοινωνίας, παίρνει την απόφαση να εξεγερθεί και να μεταναστεύσει. Μια ταινία – μαρτυρία για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα προ δικτατορίας και συγχρόνως μια σάτιρα της ανερχόμενης τάξης των νεόπλουτων κατά τη δεκαετία του ’60.

«Vortex» ή «Το πρόσωπο της Μέδουσας» (1967), Νίκος Κούνδουρος

Μια γυναίκα – αράχνη «ρουφάει» χωρίς καμιά αναστολή κάθε αρσενικό. Όταν, μια μέρα, ο Φίλιππος βλέπει την κοπέλα στην αγκαλιά του μικρού του αδερφού, αποσύρεται διακριτικά έτσι ώστε να μην τον αντιληφθούν. Λίγες μέρες αργότερα, ο μικρός αδερφός εξαφανίζεται… Πρόκειται για μια ταινία «γέννημα της αμέσως πριν από τη δικτατορία ανώμαλης εποχής», όπως έχει πει ο ίδιος ο δημιουργός της.

«Ανοιχτή επιστολή» (1967), Γιώργος Σταμπουλόπουλος

Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός μικροαστού, ο οποίος έχοντας γεννηθεί στην Κατοχή προσπαθεί να μην αντιδρά και να μη σκέφτεται, αναζητώντας μια διαφυγή σε διάφορους έρωτες, μέχρι που συναντά μια συνειδητοποιημένη νεαρή δασκάλα. Μια ταινία γυρισμένη επί δικτατορίας, η οποία λογοκρίθηκε από το καθεστώς.

«Κιέριον» (1968), Δήμος Θέος

Κύρια θεματική τής ταινίας η λεγόμενη «υπόθεση Πολκ», η δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, ο οποίος ενώ είχε έρθει στην Ελλάδα προκειμένου να πάρει συνέντευξη από τον Μάρκο Βαφειάδη, βρέθηκε δολοφονημένος. Στην ταινία, ο Αίμος Βαγενάς, δημοσιογράφος και φίλος του, συλλαμβάνεται με την κατηγορία για συμμετοχή στη δολοφονία. Η ενοχή του, ωστόσο, δεν αποδεικνύεται κι έτσι αφήνεται προσωρινά ελεύθερος. Ο ίδιος, όμως, αρχίζει να ερευνά την υπόθεση για την οποία κατηγορήθηκε και σύντομα οδηγείται στο συμπέρασμα ότι οι Αρχές συγκαλύπτουν την αλήθεια, παραπλανώντας την κοινή γνώμη. Μεταξύ άλλων, η ταινία αποτελεί την πρώτη απεικόνιση τόσο του φοιτητικού κινήματος όσο και των αυταρχικών μεθόδων της αστυνομίας.

«Μέρες του ’36» (1972), Θόδωρος Αγγελόπουλος

Ένας συνδικαλιστής δολοφονείται εν ψυχρώ σε μια πλατεία γεμάτη κόσμο. Όλες οι υποψίες στρέφονται στον Σοφιανό, έναν πρώην συνεργάτη της αστυνομίας, ο οποίος έχει πέσει σε δυσμένεια. Ο Σοφιανός κάνει τα πάντα προκειμένου να αποδείξει την αθωότητά του, μάταια όμως. Νιώθοντας απελπισμένος, κρατά ως όμηρο στο κελί του έναν φίλο του βουλευτή, ο οποίος είχε πάει στη φυλακή για να τον επισκεφθεί. Μάλιστα, απειλεί ότι θα τον σκοτώσει αν δεν τον ελευθερώσουν. Διανύουμε την περίοδο παραμονής των εκλογών του 1936. Η κυβέρνηση Μεταξά, που στέκεται όρθια χάρη σε έναν δύσκολο συμβιβασμό ανάμεσα στις δυνάμεις της Δεξιάς και του Κέντρου, βρίσκεται σε κρίσιμο στάδιο, καθώς αν αντισταθεί στον εκβιασμό του Σοφιανού, ρισκάροντας τον θάνατο του βουλευτή, θα χάσει τη στήριξη της Δεξιάς, ενώ αν υποκύψει κι αφήσει ελεύθερο τον κρατούμενο, θα χάσει τη στήριξη του Κέντρου.

«Ναι μεν αλλά» (1972), Παύλος Τάσιος

Ο δημοσιογράφος Αλέξης Δαμιανός αναζητά τα αίτια της δολοφονίας μιας κοπέλας από τον εραστή της, ο οποίος έπειτα από την αποτρόπαια πράξη του αυτοκτονεί. Ερευνώντας το παρελθόν τού άντρα, ανακαλύπτει έναν αποτυχημένο γάμο, απέραντη μοναξιά και απελπισία. Μια ταινία – ορόσημο για τις βίαιες αλλαγές της ελληνικής κοινωνίας και τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη συμπεριφορά και ψυχολογία.

«Το προξενιό της Άννας» (1972), Παντελής Βούλγαρης

Η Άννα Βαγενά, ψυχοκόρη μια αθηναϊκής οικογένειας μικροαστών, προορίζεται για νύφη του συντοπίτη της Κοσμά. Ωστόσο, τα αφεντικά τής Άννας, που δεν θέλουν να στερηθούν τις υπηρεσίες της, αλλάζουν γνώμη ασκώντας της ψυχολογική πίεση. Έτσι, η Άννα ξαναγυρίζει στη μίζερη ζωή της. Στην ταινία ο Παντελής Βούλγαρης καυτηριάζει τις σχέσεις υποταγής και εξουσίας, αναλύοντας συγχρόνως τον περίγυρο των αρχών της δεκαετίας του ’70.

«Ιωάννης ο βίαιος» (1973), Τώνια Μαρκετάκη

Σε κάποιον ερημικό δρόμο, μια όμορφη κοπέλα, η Ελένη Χαλκιά, μαχαιρώνεται θανάσιμα από έναν άγνωστο. Ο νεαρός Ιωάννης Ζάχος, ανισόρροπος ψυχικά και σεξουαλικά, φαντασιώνεται συχνά τον εαυτό του να σκοτώνει όμορφες γυναίκες, επιβεβαιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον ελλειμματικό ανδρισμό του και το αρρωστημένο πάθος του για εξουσία. Όταν συλλαμβάνεται ομολογεί τα εγκλήματά του, ενώ στη δίκη που ακολουθεί αναπαριστά με αντιφάσεις όσα έχει διαβάσει από τον Τύπο. Έτσι, η αναζήτηση της αλήθειας δεν επιτυγχάνεται, ενώ παράλληλα αποκαλύπτεται ανάγλυφα η σύγκρουση του ατόμου με την κοινωνία.

«Μέγαρα» (1974), Σάκης Μανιάτης – Γιώργος Τσεμπερόπουλος

Το ντοκιμαντέρ σκιαγραφεί τον αγώνα που έδωσαν οι αγρότες στα Μέγαρα ενάντια στην απόφαση της χούντας να απαλλοτριώσει μια μεγάλη αγροτική περιοχή με σκοπό να εγκαταστήσει διυλιστήριο πετρελαίου. Στο τελευταίο μέρος της ταινίας, μάλιστα, καταγράφεται η απόφαση των αγροτών να ενωθούν με τους φοιτητές του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του ’73, μετά την άδικη αντιμετώπισή τους τόσο από το κράτος όσο και από το δικαστήριο. Η αντίσταση αυτή των κατοίκων των Μεγάρων συνθέτει την πρώτη μαζική εκδήλωση κατά της δικτατορίας με τα «Μέγαρα» να μένουν στην ελληνική κινηματογραφική ιστορία ως ένα από τα σπουδαιότερα σύγχρονα ντοκιμαντέρ. Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, ότι η ταινία γυρίστηκε σε μια εποχή που τόσο η Οικολογία όσο και το Περιβάλλον δεν υπήρχαν καν ως έννοιες στην Ελλάδα.

«Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις» (1977), Φρίντα Λιάππα

Δανειζόμενη τον τίτλο της από το λαϊκό τραγούδι του Μητροπάνου «Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις», η ταινία καταγράφει μια ερωτική ιστορία στην Αθήνα του 1977 ανάμεσα σε μια δημοσιογράφο αριστερών πεποιθήσεων και έναν ηθοποιό που έχει εγκαταλείψει το θέατρο. Η σκηνοθέτιδα, που διακρινόταν για την αντιδικτατορική της δράση, σκιαγραφεί με τρόπο αιχμηρό την εποχή της μεταπολίτευσης.

«Η καγκελόπορτα» (1978), Δημήτρης Μακρής

Η ταινία καταγράφει την παράλληλη ιστορία δυο ανθρώπων που ζουν στην ίδια αυλή στην Αθήνα της δεκαετίας του ’50. Ο Αντώνης είναι πρώην αγωνιστής της Αντίστασης και μετά την ήττα του κινήματος προσπαθεί να ζήσει με όσα μέσα τού παρέχει η μεταπολεμική ελληνική κοινωνία, εγκαταλείποντας σιγά – σιγά αγώνες, όνειρα και ιδεολογία. Από την άλλη, ο Ευτύχης είναι λάτρης της «καλής» ζωής, ο οποίος, ενώ κινείται στον ίδιο περίγυρο, έχει έντονες ωφελιμιστικές επιδιώξεις. Με τα λίγα χρήματα που έχει από την προίκα της συζύγου του, πείθει τον Αντώνη να στήσουν από κοινού μια κλωστοϋφαντουργία. Το εγχείρημά τους αυτό, ωστόσο, θα γίνει η αιτία να δουν τα όνειρά τους να συντρίβονται με τους ίδιους να ακολουθούν τον ίδιο δρόμο.

«Μαρτυρίες» (2019), Νίκος Καβουκίδης

Στην ταινία παρουσιάζονται σημαντικές πολιτικές εξελίξεις, συνδέοντας τις φοιτητικές και λαϊκές κινητοποιήσεις στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης με τον αντιδικτατορικό αγώνα. Ξεκινώντας από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και φτάνοντας ώς και τον Αύγουστο του 1975, η κάμερα καταγράφει τα σημαντικότερα γεγονότα της εποχής εκείνης, ενώ ανατρέχοντας στο παρελθόν επιχειρεί να διαφωτίσει σημαντικές πτυχές της σύγχρονης ιστορικής συγκυρίας.

Πρόσθετες πληροφορίες / κρατήσεις: www.tainiothiki.gr