Στις αρχές της δεκαετίας του 50, όταν ξεκινούσε η λειτουργία του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα με τη σημερινή του μορφή, για κάθε έναν συνταξιούχο αναλογούσαν σχεδόν έξι εργαζόμενοι.

Στην εποχή μας έχουμε φθάσει στο σημείο για κάθε έναν συνταξιούχο να αναλογούν λιγότεροι από δύο εργαζόμενοι. Οι αιτίες είναι γνωστές, με πρώτες την υπογεννητικότητα, το δημογραφικό πρόβλημα, τη “μαύρη” και αδήλωτη εργασία και το brain drain.

Είναι προφανές ότι το αναδιανεμητικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο οι σημερινοί εργαζόμενοι χρηματοδοτούν με τις εισφορές τους τις τρέχουσες συντάξεις, ενώ μπορούσε να λειτουργήσει ομαλά και αποτελεσματικά κατά το παρελθόν, με τη σημερινή αναλογία συνταξιούχων – εργαζομένων αδυνατεί να αντεπεξέλθει.

Γιατί εκτός από τη δραματική μεταβολή της αναλογίας υπέρ των συνταξιούχων, οι εισφορές που καταβάλλονται από τους σημερινούς εργαζόμενους για να στηρίξουν τις τρέχουσες συντάξεις είναι εξαιρετικά χαμηλές, όταν ένας μισθός των 600 ευρώ καλείται να καλύψει μια μέση σύνταξη των 850 ευρώ.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, γίνεται αντιληπτό ότι η ασφαλιστική μεταρρύθμιση αποτελεί μονόδρομο, γιατί το συνταξιοδοτικό σύστημα με την παρούσα μορφή δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμο.

Με την πρόταση της κυβέρνησης το ύψος των εισφορών, τα όρια ηλικίας και το καθεστώς που διέπει τις κύριες συντάξεις παραμένουν ως έχουν.

Αυτό που αλλάζει για τους νέους ασφαλισμένους είναι ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης, ο οποίος από αναδιανεμητικός γίνεται κεφαλαιοποιητικός.

Αυτό σημαίνει ότι κάθε ασφαλισμένος θα έχει έναν προσωπικό λογαριασμό, στον οποίο θα κατατίθενται οι εισφορές του και εν συνεχεία θα επενδύονται με συντηρητικό ή επιθετικό τρόπο, ανάλογα με το προφίλ ρίσκου, που ο ίδιος θα έχει επιλέξει.

Μείζονος σημασίας είναι ότι το κράτος εγγυάται όχι μόνο την απρόσκοπτη καταβολή των συντάξεων του υφισταμένου συστήματος, αλλά και ότι η επικουρική σύνταξη του νέου κεφαλαιοποιητικού συστήματος θα αντιστοιχεί τουλάχιστον στο ύψος των καταβληθεισών εισφορών.

Το παραπάνω μοντέλο εφαρμόζεται με επιτυχία εδώ και δεκαετίες στις περισσότερες χώρες, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη Σουηδία, τη Δανία και την Ολλανδία, που φημίζονται για την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού τους κράτους και με βάση τη διεθνή εμπειρία οι αποδόσεις του είναι σαφώς υψηλότερες.

Σε μία κοινωνία με φθίνοντες δημογραφικούς δείκτες η ανάγκη μεταρρύθμισης του υφιστάμενου συστήματος και προσαρμογής του στα νέα δεδομένα είναι αδιαμφισβήτητη.

Ωστόσο για μία ακόμη φορά η αξιωματική αντιπολίτευση σε ένα φλέγον ζήτημα όπως είναι η εξασφάλιση των συντάξεων της νέας γενιάς, αντί να καταθέσει μία σοβαρή αντιπρόταση, εξαντλεί την κριτική της σε χαρακτηρισμούς όπως “μεσαίωνας” και “ασφαλιστικό Πινοσέτ”.

Όμως τα πραγματικά προβλήματα δεν λύνονται ούτε με τσιτάτα ούτε με το βλέμμα στο παρελθόν, αλλά με το βλέμμα στο μέλλον και στις ανάγκες της νέων.

Όσο δεν το αντιλαμβάνονται στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, θα παραμένουν μακριά από την κοινωνία και τις σύγχρονες προκλήσεις και ο “κανένας” θα συνεχίσει να προηγείται του κ. Τσίπρα στην καταλληλότητα για πρωθυπουργός.

*Η Ελίζα Βόζεμπεργκ-Βρυωνίδη είναι ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας