Ένας άγριος χειμώνας είναι μπροστά μας καθώς δύο διαφορετικές «πανδημίες» απειλούν την κοινωνία και απαιτούν πολλά περισσότερα απ’ όσα κάνει – ή δεν κάνει – η κυβέρνηση για την αντιμετώπισή τους.

Η νέα έκρηξη της Covid-19 έχει ήδη αρχίσει και προϊδεάζει για σοβαρό υγειονομικό, ανθρώπινο και οικονομικό κόστος σε μια χώρα που ήδη μετράει σχεδόν 16.000 νεκρούς εξαιτίας της.

Ταυτοχρόνως ένα απίστευτο ράλι ακρίβειας απειλεί να τινάξει στον αέρα όχι μόνο τους ασθενικούς προϋπολογισμούς των ελληνικών νοικοκυριών, αλλά και ό,τι έχει απομείνει να λειτουργεί εύρυθμα ή προσπαθεί να ανακάμψει στην ελληνική οικονομία.

Σε αυτό το κλίμα η κυβέρνηση απειλείται από βέρτιγκο, αν δεν το έχει πάθει ήδη, και η κοινωνία, ήδη εξασθενημένη από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης, χρεοκοπίας, μνημονίων και, εσχάτως, πανδημίας, βλέπει ότι οι πιθανότητές της να σηκώσει κεφάλι λιγοστεύουν επικίνδυνα για άγνωστο χρονικό διάστημα.

Άλλωστε το κύμα ακρίβειας δεν έχει ορατό ορίζοντα λήξης, καθώς τα διάφορα σενάρια τοποθετούν τη λήξη της ενεργειακής κρίσης σε μια προοπτική από λίγους μήνες έως κάμποσα χρόνια. Επομένως δεν είναι άστοχο να χρησιμοποιήσει κάποιος την τετριμμένη έκφραση περί «αχαρτογράφητων υδάτων».

Λευκή πετσέτα

Στο μέτωπο της Covid-19 η έκρηξη κρουσμάτων που άρχισε να καταγράφεται από τη Δευτέρα 18 Οκτωβρίου έχει θέσει σε συναγερμό την κυβέρνηση, η οποία παραδέχεται μεν ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με το χαμηλό επίπεδο εμβολιασμού, αλλά έχει σχεδόν ρίξει λευκή πετσέτα.

Η δημόσια παραδοχή του πρωθυπουργού ότι – τώρα, ύστερα από τόσους μήνες – πρέπει να διερευνηθεί τι ακριβώς συμβαίνει και για ποιον λόγο μεγάλες περιοχές της χώρας εμφανίζουν τραγικά ποσοστά εμβολιασμού είναι ενδεικτική της αμηχανίας με την οποία τα κυβερνητικά επιτελεία αντιμετωπίζουν την καταφανή αποτυχία.

Μπορεί, άλλωστε, στο γκουβέρνο να έχουν εύκολη την απόδοση του προβλήματος αποκλειστικά στη μειωμένη ατομική ευθύνη μιας πολύ μεγάλης μερίδας των πολιτών, αλλά είναι προφανές ότι δεν έχουν καταφέρει ούτε να διαπιστώσουν τα αίτια ούτε να προσεγγίσουν τουλάχιστον εκείνο το κομμάτι των ανεμβολίαστων που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε τελικά να εμβολιαστεί και όχι μόνο να προστατευθεί, αλλά και να ενισχύσει το τείχος της συλλογικής μας ανοσίας.

Και ευρωπαϊκή αδυναμία

Στο άλλο «πανδημικό φαινόμενο», αυτό της εκρηκτικής ακρίβειας, τα πράγματα είναι εξίσου δύσκολα και οι απαντήσεις επείγουσες, αφού και πάλι έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο με διεθνή διάσταση και άγνωστη διάρκεια. Το μεγαλύτερο ζήτημα εμφανίζεται πάντως στην Ευρώπη, που αδυνατεί ακόμη να κάνει κάτι περισσότερο από επιμέρους ρυθμίσεις ανακούφισης, οι οποίες όμως ακόμη αναζητούνται και δεν είναι… υποχρεωτικές.

Η σύνοδος κορυφής είναι αμφίβολο αν θα προσφέρει κάτι χειροπιαστό, καθώς τα 27 ευρωπαϊκά κράτη που θα συμμετάσχουν προσέρχονται, όπως πάντα, με εθνικές ατζέντες και περιφερειακές συμμαχίες παγίως αντιμαχόμενες. Κάθε συζήτηση για από κοινού αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών της ενέργειας από μια ένωση κατ’ εξοχήν εξαρτημένη σε αυτόν τον τομέα θα γίνεται υπό τη σκιά της αντιδικίας για την εφαρμογή των αυστηρών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας.

Ήδη η δημοσιονομική χαλάρωση που επέφεραν τα αναγκαστικά λοκντάουν λόγω της πανδημίας αμφισβητείται σφόδρα ύστερα από την έκρηξη χρεών και ελλειμμάτων στις προβληματικές χώρες της Ε.Ε.

Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον η κυβέρνηση προσπαθεί με μετρημένες και ανεπαρκείς παρεμβάσεις να περιορίσει τους κινδύνους, ωστόσο ήδη προειδοποιεί ότι το δημοσιονομικό περιθώριο είναι εξαιρετικά στενό. Συνεπώς ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής κοινωνίας τον επερχόμενο χειμώνα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να μην έχει επαρκή πρόσβαση σε θέρμανση και να μην καταφέρει να καλύψει τις ανάγκες της σε προϊόντα πρώτης ανάγκης. Είτε λόγω οικονομικής αδυναμίας είτε λόγω ελλείψεων.

Εάν αυτό συμβεί, τότε ο κίνδυνος περιθωριοποίησης ακόμη μεγαλύτερων τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας είναι εξαιρετικά μεγάλος, με όλες τις δραματικές – και πολιτικές – συνέπειες που θα έχει.

Περί ατομικής ευθύνης

Το ότι η κυβέρνηση έχει αποτύχει στο θέμα του εμβολιασμού δεν ακυρώνει το συμπέρασμα ότι η ελληνική κοινωνία εμφανίζει σοβαρό πρόβλημα επίδειξης περιορισμένης ευθύνης έναντι της πανδημίας.

Προφανώς δεν είναι η μοναδική. Στη Δύση είναι έντονα τα φαινόμενα της κατίσχυσης των – πραγματικών ή φανταστικών – ατομικών δικαιωμάτων έναντι των συλλογικών και της τεράστιας εξάπλωσης μιας τερατώδους παραπληροφόρησης, η οποία θέτει υπό αμφισβήτηση θεμελιώδη επιτεύγματα της επιστήμης στο όνομα βλακωδών θεωριών συνωμοσίας, με ευρεία δυστυχώς αποδοχή.

Σε ό,τι αφορά όμως την Ελλάδα, μια χώρα μικρή, με προβλήματα δυσανάλογα των αντοχών της, τα οποία απαιτούν ευρύτατη κοινωνική και πολιτική συστράτευση και κοπιώδη προσπάθεια για να αντιμετωπιστούν σε βάθος χρόνου, είναι όντως τραγική η μη συνειδητοποίηση του κινδύνου που αποτελεί η πανδημία της Covid-19 σε όλα τα επίπεδα.

Όσο για το δυναμικό κίνημα των αρνητών – το οποίο έχει καταστεί προνομιακό πεδίο εκμετάλλευσης από την Άκρα Δεξιά και στη νεοναζιστική εκδοχή της –, μπορεί επίσης να έχει παγκόσμια διάσταση, ωστόσο αυτό το στοιχείο δεν μπορεί ούτε να ακυρώσει τον αντικοινωνικό του χαρακτήρα ούτε να το μετατρέψει σε πρόβλημα που μπορεί να αγνοηθεί με το σύνηθες επιχείρημα «ε, και τι να κάνουμε».

Η κρίση, δυστυχώς, που απειλεί την κοινωνία δεν είναι μόνο υγειονομική και οικονομική, αλλά – όπως εύστοχα έχει κατ’ επανάληψη επισημανθεί από την εποχή της χρεοκοπίας – και κρίση αξιών. Τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο…

Διαβάστε επίσης:

Η Πολιτική Προστασία απέναντι στις καταστροφές

Ποιον καλώ αν θέλω να μιλήσω για την αντιμετώπιση μιας καταστροφής;

«Άστο για αργότερα…»