Ο Banksy είναι ένας καλλιτέχνης του δρόμου. Προσπαθεί να κάνει γκράφιτι σε δημόσιους χώρους αφήνοντας πίσω του έργα που μπορεί να τα θαυμάζει όλος ο κόσμος -και όχι μόνο οι λίγοι ευκατάστατοι φιλότεχνοι- έργα που ομορφαίνουν την άχαρη όψη πολλών αστικών τοπίων, έργα που δημιουργούν μια βαθιά εντύπωση στον θεατή, έργα πολλές φορές παιγνιώδη που εμπεριέχουν όμως κάποιο μήνυμα.

Όλα άρχισαν στην πόλη του Μπρίστολ στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν οι τοίχοι του κέντρου και των εργατικών συνοικιών άρχισαν να αποκτούν ζωή. Λέγεται ότι ο Banksy  άρχισε το γκράφιτι σε ηλικία 14 ετών, ότι αποβλήθηκε από το σχολείο, ότι έκανε φυλακή για μικροκλοπές, και ότι προσπαθεί να διαφυλάσσει την ανωνυμία του επειδή το γκράφιτι στη Μεγάλη Βρετανία είναι παράνομο.

Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί σπρέι  πάνω σε μάσκες «stensil» που κολλά στους τοίχους και οι οποίες συνθέτουν το αρνητικό της εικόνας που θέλει να αποτυπώσει, βάφει τα κενά, κι έτσι πολύ γρήγορα μπορεί να τελειώσει μια εικαστική παρέμβαση πριν τον τσιμπήσει η Αστυνομία.

Ο Banksy άρχισε να κάνει γκράφιτι το διάστημα 1990-1994 ως μέλος της ομάδας DryBreadZ Crew (DBZ), που θεωρείται σοβαρό κομμάτι της αντί-κουλτούρας του Μπρίστολ. Η πόλη την εποχή εκείνη βίωνε μια εναλλακτική καλλιτεχνική άνθηση με πρωτοπορία το συγκρότημα των Massive Attack και πολλοί θεώρησαν ότι ο Banksy ίσως στην πραγματικότητα να ήταν ένα μέλος του συγκροτήματος και συγκεκριμένα ο 3D ο οποίος ασχολούνταν με το γκράφιτι.

Την εποχή εκείνη στο Μπρίστολ γίνονταν καθημερινά ρέιβ πάρτι σε εγκαταλελειμμένα κτίρια και οι εικαστικές παρεμβάσεις του καλλιτέχνη άρχισαν να κάνουν αίσθηση. Το πρώτο έργο που έγινε ευρέως γνωστό ήταν ένα έργο σε τοίχο με τίτλο «The Mild Mild West» που απεικόνιζε έναν λούτρινο λευκό αρκούδο να πετάει μια μολότοφ σε τρεις αστυνομικούς των ΜΑΤ που πλησιάζουν κρατώντας ασπίδες.

Πολιτικό περιεχόμενο

Ο καλλιτέχνης επέλεξε να έχουν τα έργα του ένα πολιτικό περιεχόμενο. Επιλέγει σύμβολα όπως τα ποντίκια, που τρυπώνουν παντού αναστατώνοντας την τάξη και την ασφάλεια, κοριτσάκια που αφήνουν τα μπαλόνια τους, παιδάκια που με τη σφεντόνα τους ρίχνουν χρώμα στους γκρίζους τοίχους, αστυνομικούς, στρατιώτες, ηλικιωμένα άτομα, και βέβαια πίθηκους, όπως τους διάσημους πίθηκους του Βρετανικού Κοινοβουλίου, και την Βασίλισσα Ελισάβετ πίθηκο. Τα μηνύματα των έργων του είναι αντί-πολεμικά, αντί- καταναλωτικά, και αντί-εξουσιαστικά.

Ο Banksy κάποια στιγμή στο Μπρίστολ γνώρισε τον Ελληνοκύπριο φωτογράφο, Στίβεν Λαζαρίδη ο οποίος άρχισε να προωθεί και να πουλά τα έργα του και στο τέλος έγινε και μάνατζερ του καλλιτέχνη.

Διεθνής αναγνώριση

Ο Banksy από το 2000 μετακόμισε στο Λονδίνο αφήνοντας το στίγμα του στην πρωτεύουσα της Μ. Βρετανίας, ενώ το 2002 έκανε την πρώτη του έκθεση στην μικρή γκαλερί «33 1/3» στο Λος Άντζελες με τίτλο: Existencilism, “an Exhibition of Art, Lies and Deviousness”.  

Το 2003 ο καλλιτέχνης έκανε την έκθεση «Turf War» σε μια αποθήκη στο ανατολικό Λονδίνο. Η έκθεση είχε οικόσιτα ζώα πάνω στα οποία είχε ζωγραφίσει ο Banksy χρησιμοποιώντας ειδικά χρώματα. Τον Αύγουστο του 2004 ο  Banksy κυκλοφόρησε πλαστά νομίσματα των 10 λιρών που αντί για την Ελισάβετ είχαν το πρόσωπο της πριγκίπισσας Νταϊάνα.

Τον Αύγουστο του 2005, ο καλλιτέχνης ταξίδεψε στην Παλαιστίνη όπου έκανε 9 μεγάλες εικόνες πάνω στο τείχος που έχτισαν οι Ισραηλινοί στη Δυτική Όχθη. Στη συνέχεια έκανε την έκθεση «Barely Legal» στην οποία έγινε και το χάπενινγκ «Ελέφαντας στο δωμάτιο» με έναν ελέφαντα βαμμένο ροζ μέσα σ’ ένα δωμάτιο με τοίχους καλυμμένους με ταπετσαρία.

Τότε ζωγράφισε και την βασίλισσα Βικτώρια ως λεσβία, και έργα στα οποία ενσωμάτωνε τις εικόνες των Άντι Γουόρχολ και Λεονάρντο ντα Βίντσι. Επίσης ζωγράφισε την Κέιτ Μος στο στιλ της Μέριλιν Μονρό του Άντι Γουόρχολ. Τα έργα άρχισαν να πουλιούνται στου Sotheby’s πιάνοντας ψηλές τιμές. Το 2007 οι ιδιοκτήτες ενός σπιτιού στον τοίχο του οποίου ο Banksy είχε δημιουργήσει ένα έργο, πούλησαν το σπίτι ολόκληρο σε κάποιον φιλότεχνο που ήθελε να πάρει όλο τον τοίχο.

Τον Αύγουστο του 2008, ο καλλιτέχνης ταξίδεψε στη Νέα Ορλεάνη και ζωγράφισε πάνω σε τοίχους σπιτιών που είχαν εγκαταλειφθεί μετά το φονικό πέρασμα του τυφώνα «Κατρίνα». Το 2009 διέκοψε τη συνεργασία με τον Στίβεν Λαζαρίδη, αλλά το 2010 εμφανίστηκε στο Sundance Film Festival, στην Γιούτα, με την ταινία Exit Trough The Gift Shop η οποία έκανε αίσθηση.

Ο Banksy πολλές φορές δημιουργεί παραλλαγές γνωστών εικόνων θέλοντας να δυναμιτίσει το εικαστικό κατεστημένο. Για παράδειγμα αντέγραψε τη γνωστή αφίσα της ταινίας Pulp Fiction που έδειχνε τον Σάμουελ Τζάκσον και τον Τζον Τραβόλτα με τα πιστόλια στα χέρια, αντικαθιστώντας τα πιστόλια με μπανάνες. Άλλη φορά αντέγραψε την εικόνα του πασίγνωστου γλυπτού του Ροντέν «The Thinker» μετατρέποντάς το σε «The Drinker».

Νέα Υόρκη

Ο καλλιτέχνης τον Οκτώβριο του 2013 έστησε μια φάρσα στήνοντας έναν πάγκο στην 5^η Λεωφόρο (κοντά στο Σέντραλ Παρκ), όπου πουλούσε αυθεντικά έργα του διαφημίζοντάς τα ως ταπεινή «spray art» προς 60 δολάρια το ένα. Χιλιάδες άνθρωποι περνούσαν από το σημείο, αλλά μόνο λίγοι αγόρασαν αυθεντικούς πίνακες οι οποίοι την επόμενη κιόλας μέρα πουλιόνταν για δεκάδες χιλιάδες δολάρια.

Ο Banksy ήθελε απλά να τρολάρει την ελίτ της Νέας Υόρκης στη ρίζα της -δηλαδή στο χρήμα και την υπεραξία- και να δείξει ότι οι άνθρωποι της μητρόπολης δεν μπορούν πολλές φορές να αναγνωρίσουν τι είναι «αυθεντικό» και απλά αναγνωρίζουν, σέβονται και επιθυμούν ότι είναι «ακριβό».

Την επόμενη μέρα, χιλιάδες κάτοικοι της Νέας Υόρκης τραβούσαν τα μαλλιά τους που έχασαν την ευκαιρία να αγοράσουν αυθεντικά έργα του Banksy. Ένα χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 2014, δύο έργα από αυτά (που είχαν αγοραστεί με 120 δολάρια) πουλήθηκαν σε δημοπρασία για 214.000 δολάρια. 

Το 2015, ο καλλιτέχνης βρέθηκε ινκόγκνιτο στην Γκάζα. Εκεί δημιούργησε το βίντεο κλιπ Gaza Strip, και δημιούργησε μερικά έργα στα ερειπωμένα από τους βομβαρδισμούς κτίρια. Το ταξίδι στη Γκάζα, του έδωσε την ιδέα να δημιουργήσει το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς το θεματικό πάρκο Dismaland, τρολάροντας με μια ρεαλιστική γεύση δυστοπίας τα φαντεζί θεματικά πάρκα της Disneyland. Το πάρκο διέθετε σαραβαλιασμένα εγκαταλειμμένα αυτοκίνητα, λίμνη με στάσιμα βρώμικα νερά, παλιοσίδερα και ότι ανθρώπινο σκουπίδι μπορεί κανείς να φανταστεί.

Το πάρκο άνοιξε στις 21 Αυγούστου του 2015 και η έκθεση έληξε τον Σεπτέμβριο ένα μήνα αργότερα. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ο Banksy ταξίδεψε στο Καλέ της Γαλλίας, εκεί που είναι στημένες οι παράγκες των προσφύγων και μεταναστών που προσπαθούν να περάσουν στην Αγγλία. Εκεί έκανε το έργο «The Son of a Migrant from Syria» που απεικόνιζε τον συριακής καταγωγής Στίβεν Τζομπς, το αφεντικό της Apple, σαν πρόσφυγα.

«Τάση καταστροφής»

Τον Οκτώβριο του 2018, στον οίκο Sotheby’s, το έργο του καλλιτέχνη «Balloon Girl» δημοπρατήθηκε για  1,04 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Ο Banksy τότε πυροδότησε έναν ενσωματωμένο στην κορνίζα του έργου μηχανισμό που άρχισε να κόβει το έργο σε λωρίδες. Η πρόθεσή του ήταν να καταστρέψει το έργο αλλά κάτι πήγε στραβά και το έργο δεν καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Ως «εκ θαύματος» η αξία του έργου ανέβηκε κατακόρυφα.

Με τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ, ήλθε στην επιφάνεια ξανά το έργο του Banksy που την απεικονίζει σαν τον Φρέντι Μέρκιουρι των Queen.

Παιγνιώδης, ταλαντούχος, τρυφερός, σπάνια επικοινωνιακός, underground εικονοκλάστης, μυστήριος μάγκας ή συνειδητοποιημένος αναρχικός, ο Banksy είναι απλά ο μεγαλύτερος εικαστικός καλλιτέχνης της εποχής μας. Το πραγματικό του όνομα, αφορά μόνο τις Αρχές που θα ήθελαν να τον βάλουν στο χέρι. 

Διαβάστε επίσης:

Ειρήνη Παπά: Η διεθνής καριέρα και οι διάσημοι άνδρες που γοήτευσε (Videos)

Δημήτρης Παντερμαλής: Πέθανε ο πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου της Ακρόπολης

Κώστας Καζάκος: Συντετριμμένος ο Άγγελος Αντωνόπουλος – Ξέσπασε σε λυγμούς κι έκλεισε το τηλέφωνο (Video)